به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران توانا، روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با علیرضا مختارپور، رئیس و معاونان سازمان اسناد و کتابخانه ملّی به منظور ایجاد همکاری دیدار و گفتگو کرد.
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور با بیان اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران گنجینه عظیم از میراث ایرانیان است گفت: در این سازمان دنیایی از داده‌های دیجیتال نشده وجود دارد که بی‌کم و کاست متعلق به ایرانیان است. موجودیت توسعه تکنولوژی، هوش مصنوعی است که اصل موجودیت آن بر مبنای دو عنوان داده آماده و سیستم‌های پردازش قوی متمرکز است.
وی افزود: خیلی از مراکز هستند که سیستم‌های پردازش خوبی دارند اما دسترسی به داده ندارند و در برخی مراکز هم داده‌های خوبی دارند اما به سیستم‌های پردازش دسترسی ندارند و تجربه این مدت از مسئولیت بنده در این عرصه نشان داد که مراکزی با ساختارهای سنتی و دولتی که دسترسی به داده‌های عظیم دارند، علاقمندی برای به اشتراک گذاشتن این داده‌ها ندارند و به شدت انحصاری برخورد می‌کنند.
ارائه خدمات به کتاب‌خانه‌ها توسط شرکت‌های دانش بنیان
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور اظهار داشت: توجه به این موضوع که سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با اشتیاق، پیگیر پردازش و در دسترس قرار دادن داده‌های موجود در مخازن خود است برای بنده بسیار ارزشمند و خوشحال کننده است. لذا رئیس ستاد اقتصاد دیجیتال و رئیس ستادهوش مصنوعی را مامور می‌کنم که طی جلسه‌ای با مجموعه معاونت‌های تخصصی این سازمان به جمع بندی برای موضوعات دقیق و شفاف برسند و بعد تفاهم نامه امضا شود.
وی افزود: این موضوعات از نظر بنده شامل چند مورد اصلی از جمله ارائه خدماتی است تا کتابخانه سریع کار خود را انجام دهد و عقب ماندگی‌های گذشته جبران شود. باید تکنولوژی‌ها را توسعه داد تا بسیاری از فعالیت‌هایی که به صورت دستی انجام می‌شود، هوشمند شود. بحث‌های پردازشی و اصطلاحاً ارائه دهنده و سازنده جدید هم فاز دوم این همکاری‌ها خواهد بود و اگر بخواهیم در این مسیر کاری صورت بگیرد قاعدتاً مجرای آن از طریق شرکت‌های دانش بنیان می‌گذرد و نه الزاماً استارتاپ‌ها!
برنامه‌ای دوساله برای شرکت‌های دانش بنیان
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی عنوان کرد: استارتاپ‌ها شیوه شروع جدید کسب و کار هستند و شرکت‌های دانش بنیان جریان فاخرتری دارند. در این راستا می‌توان مرکزی که به همین منظور در کتابخانه ملّی ایران موجود بوده را مجدد احیا کرد و پروژه‌های مشترکی که توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران تعریف می‌شود به درخواست پروپزوال تبدیل می‌شود و در شرکت‌های دانش بنیان که اهلیت هم دارند بررسی می‌کنند و این مهم را در قالب برنامه‌ای دو ساله برای انجام کاری ماندگار عملیاتی خواهیم کرد.
علیرضا مختارپور در ادامه جلسه درباره سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: با گسترش همکاری‌های هم افزا می‌توان در مسیر آرمان‌های نظام و دولت گام‌های ماندگار برداشت. سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران یک سازمان حاکمیتی و مهم در عرصه حفظ و نگهداری اسناد، مدارک، کتب و منابع مکتوب و غیر مکتوب کشور است و از این حیث هیچ دستگاه مشابهی در نظام جمهوری اسلامی قابل مقایسه با این نهاد مرجع نیست.
کتابخانه ملی ایران موظف به نگهداری از تمام کتب چاپ شده در کشور است
وی ادامه داد: از نظر قانونی کتابخانه ملّی ایران موظف است از تمام کتب منتشر شده در کشور دو نسخه تهیه و نگهداری کند. علاوه بر این وظیفه دارد کتابخانه‌های مرتبط با ایرانشناسی، اسلام شناسی و انقلاب اسلامی و همچینین مجموعه کتاب‌های ایرانیان خارج از ایران و نسخ خطّی فارسی در جهان را جمع آوری و نگهداری کند. در حقیقت مسئولیت و وظیفه حفظ و نگهداری این منابع از سوی حاکمیت به کتابخانه ملّی ایران سپرده شده است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران اظهار داشت: مجموعه اسنادی کشور در ساختمان آرشیو این سازمان نگهداری می‌شود و مجموع اسناد ارزشمند که به تشخیص شورای اسناد ملّی قابلیت نگهداری و ثبت و ضبط را داشته باشند، در معاونت اسناد ملّی حفاظت می‌شوند. در واقع شورای اسناد ملّی یک شورای فرا قوه‌ای است که نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه، دیوان محاسبات، دولت از وزارتخانه‌های مختلف در آن حضور دارند که با بررسی‌های مختلف مشخص می‌کنند که چه میزان از اسناد دستگاه‌های اداری مختلف کشور اجازه امحا دارند و چه مقدار از آنها برای استفاده جامعه پژوهشی باید نگهداری، تنظیم و توصیف شوند.
یک میلیارد سند در معاونت اسناد ملی
مختارپور ادامه داد: در حال حاضر حدود یک میلیارد سند دارای ارزشِ نگهداری در معاونت اسناد ملّی موجود است و حدود ۴ میلیون کتاب و نزدیک به ۴۰ میلیون نسخه خطّی که مجموعه‌ای ذی قیمت است در کتابخانه ملّی ایران نگهداری می‌شود. اگر کم کاری در این مجموعه علمی و فرهنگی وجود داشته باشد اثر آن در همه ارکان پژوهشی، علمی و فرهنگی نمایان می‌شود.
وی افزود: این کمبودها تنها در حوزه فرهنگ خلاصه نمی‌شود. مثلا اگر تاریخچه راه آهن، بانک، کشاورزی یا سایر دستگاه‌های کشور مورد مراجعه باشد، اسناد آن در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران موجود است. از همین رو تصور بنده بر این است که در صورت موافقت کمیته‌ای به منظور ایجاد همکاری‌های هم افزا تشکیل شود و پس از بررسی موارد مختلف تفاهم نامه‌ای منعقد شود.
حفظ اسناد تاریخی برای آگاهی نسل جوان
علیرضا مختارپور با اشاره به موضوع تاریخ شفاهی گفت: پرداخت به مقوله تاریخ شفاهی از جمله فعالیت‌هایی است که در معاونت پژوهش و منابع دیجیتال انجام می‌شود و یکی از مسائلی که در کشور ما به آن پرداخته می‌شود سیر علمی بعد از انقلاب اسلامی توسط نسل جوان است. در همین راستا سازمان آمادگی دارد تاریخ شفاهی شرکت‌های دانش بنیان و مسیری که در راه پیشرفت علمی کشور طی کرده‌اند را تهیه کند و به صورت مشترک منتشر کنند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران افزود: نکته این است که مقام معظم رهبری همواره تاکید دارند که واقعیت‌ها باید به نسل جوان گفته شود. حال اینکه در این سازمان تعداد بی‌شماری سند وجود دارد که نشان دهنده تاریخ معاصر این سرزمین است. با فراهم کردن شرایط مناسب در راستای دیجیتال سازی می‌توانیم با کیفیت خوب این اسناد را که در برگیرنده واقعیت‌های تاریخی است برای آگاهی نسل جوان منتشر کنیم.
حوزه تخصصی نسخه خطّی، یک ویژگی مخصوص به ایران است
علی عاشورلو مشاور رئیس سازمان و دبیر شورای تحول دیجیتال سازمان در ادامه با تاکید بر این مطلب که برگزاری این جلسه مبنایی برای توسعه دانش و قابلیت‌های پیشرفت در کشور است، گفت: در بحث تحول دیجیتال فعالیت‌هایی در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی کشور آغاز شده است که اگر حمایت‌هایی از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور صورت گیرد، می‌توان به نقطه مطلوب در هوشمند سازی رسید تا مبنای تحولات جدید از جمله ارائه خدمات عمومی که جز تاکیدات ریاست جمهور است، صورت بگیرد.
وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت‌های موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران می‌توان در راستای توسعه دولت الکترونیک قدم برداشت و به پیشرفت‌های علمی در جهت گسترش دانش دست یافت و به عنوان یک مرجع در میان کشورهای منطقه و دنیا معرفی شویم. یکی از ظرفیت‌های منحصر به فردی که در سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران موجود است حوزه تخصصی نسخه خطّی است که تقاضای بسیاری در این حوزه در عرصه بین الملل داریم که می‌تواند مرجعیت علمی و تحقیقاتی بزرگ در دنیا برای جمهوری اسلامی ایران به شمار آید.
مشاور رئیس سازمان عنوان کرد: ظرفیت‌های داده‌ای بسیاری در سازمان در حوزه‌های مختلف اسناد، نسخ خطّی، پیایندها و غیره موجود است که هنوز برخی از آنها یا دیجیتال نشده‌اند و یا در مرحله دیجیتال سازی قرار دارند .البته تا هوشمندسازی تمامی منابع، فاصله بسیاری است ولی از این ظرفیت داده‌ها می‌توان بهره برداری‌های کلانی کرد. مشروط بر اینکه بتوان به هوشمندسازی رسید و از این حیث ارزش افزوده و گسترش اقتصاد دیجیتال و خدمات دهی پیشرفته به جامعه پژوهشی و کاربران داخل و خارج از کشور را ایجاد کرد و در این صورت می‌توان به یک انقلاب بزرگی در حوزه توسعه دانش و اطلاعات در کشور و در منطقه و جهان دست یافت.
پیش به سوی «گراف دانش»
فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال در ادامه این نشست گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، تنها دستگاهی است که مهمترین داده‌های کشور را نگهداری می‌کند. داده‌هایی که محل مراجعه برای سیاست‌گزاری‌های کلان کشور است اما به دلیل عقب افتادی فناورانه‌ای که در سال‌های گذشته وجود داشته است، در حال حاضر امکان خروجی کلان وجود ندارد و اگر این داده‌ها را بازیابی شود می‌توان خیلی زودتر به جامعه علمی کشور عرضه کرد. این درحالی است که در حال حاضر متاسفانه ساماندهی منابع به صورت دستی انجام می‌شود و باید به ساماندهی هوشمند تبدیل شود.
وی اظهار کرد: یکی دیگر از ظرفیت‌هایی که سازمان دارد مبتنی بر وب معنایی است که اگر برخی از پژوه‌ها مبتنی بر وب معنایی تعریف شود به سمت «گراف دانش» پیش خواهیم رفت که این مهم بدون فناوری‌های نوین ممکن نیست یا در بحث پردازش که مبتنی بر فناوری‌های نوین است و همانطور که اشاره شد در این سازمان اعلامیه، عکس و انواع مختلف سند و منابع غیرمکتوب، نسخ خطّی و نسخ دیگر موجود است که همه این اسناد ارزشمند می‌توانند تحت پردازش فناورانه نوین قرار گیرند.
آرشیو وب هنوز به ایران نرسیده است
معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به اشاره به موضوع تخصصی آرشیو وب گفت: یکی از اقدام‌های جدی که در عرصه بین الملل رخ داده، آرشیو وب است که متاسفانه در ایران هنوز شروع نشده. یکی از وظایف مهم کتابخانه‌های ملّی در جهان تهیه آرشیو وب کشورشان است که سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران برای این موضوع باید زیرساخت‌ها و پروژه‌هایی را طراحی کند که با حمایت مجموعه‌های نوآورانه و شرکت‌های دانش بنیان در این زمینه می‌توانیم به دستاوردهای قابل توجه هم دست پیدا کنیم.
علی محمد سلطانی رئیس بنیاد علم ایران در پایان جلسه گفت: اگر بتوان منابعی که در این سازمان موجود است را به پژوهشگران کشور به خصوص پژوهشگران علوم انسانی معرفی کرد به دستاوردهای خوبی در حوزه‌های پژوهشی دست خواهیم یافت و در این مسیر بنیاد علم ایران با امکانات حمایتی که در اختیار دارد از هیچ کمکی دریغ نمی‌کند.
پایان پیام/
