ماكو شهر كلاه به سر ايران است

به گزارش خبرگزاري فارس از اروميه، ماكو يكي از شهرستان‌هاي استان آذربايجان غربي است كه در ناحيه شمال خاوري اين استان واقع شده است، شهرستان ماكو داراي چشم‌اندازي كوهستاني است و مراتع سرسبزي دامنه كوه‌هاي آن را فرا گرفته‌اند، چشمه‌هاي آب گرم، آبشارها، مناطق حفاظت شده و شكارگاه‌هاي منطقه به همراه كليساهاي قديمي مانند قره‌كليسا، كاخ‌ها و عمارت‌ها از جمله كاخ باغچه‌جوق و عمارت كلاه‌فرنگي ماكو، پل‌ها، صخره‌ها، گورستان‌ها، مقبره‌هاي قديمي، قلعه‌ها و شهرهاي باستاني چون شهر اورارتويي بام فرهاد از جاذبه‌هاي طبيعي و تاريخي مهم منطقه هستند. شهرستان ماكو يك منطقه كشاورزي است و محصولات كشاورزي آن غلات، حبوبات، پنبه، كرچك و كنجد است. تره‌بار، سيب، انگور، گلابي، ‌گردو و بادام از ديگر محصولات اين شهرستان بوده و آب كشاورزي از رودها و قنات و چاه‌هاي عميق تامين مي‌شود. صنايع شهرستان ماكو محدود به صنايع دستي و صنايع كوچك كارگاهي است، اين منطقه در مسير توسعه قرار دارد و هنوز صنعت بزرگ و قابل توجهي در آن ديده نمي‌شود. * وجه تسميه و پيشينه تاريخي ماكو ماكو به زبان ارمني به معني چراگاه است و از اين رو به آن ماكو گفته‌اند چرا كه چراگاه‌هاي بزرگ در پيرامون ماكو وجود دارد. از شهر ماكو در درازي تاريخ به اسامي مختلفي ياد شده، به روايتي اسم قديمي ماكو، شاوارشان بود كه از كيارستان كه امروز به نام سياوش معروف است، اخذ شده است، همچنين اسم ماكو را آرتاز، قلعه‌قبان و روساومكي (محل مرتفع گوسفند و آغل زمستاني) نيز مي‌گفتند كه احتمالا به همان دليل خوبي مراتع، از طرف ارامنه منطقه نامگذاري شده بوده است اما برخي بر آن بودند كه ماكو در اصل ميان كوه بوده كه به آن كوه مي‌گفتند و بر اثر استفاده زياد از حرف "ه" در نام اين شهر، "ه" از نام آن حذف شده و سپس ماكو گفته شده است. ماكو در دوره‌هاي مختلف تاريخ به نام‌هاي مختلفي معروف بوده كه از آن جمله مي‌توان به كلاهك سنگي ماكو و لانه لك لك‌ها كه در گوشه گوشه شهر و جاده‌ها بر روي تيرك‌هاي برق و منبع‌هاي آب ساخته شده‌اند نيز از ديدني‌هاي جالب ماكو است. شهر قديم ماكو كه تا زمان شاه عباس دوم صفوي باقي و آباد بوده در دامنه كوه بنا شده بود، شهر ماكو يكي از قلعه‌هاي محكم سران ايران و عثماني محسوب مي‌شد، ‌چنانكه در سنه 1045 هجري، سلطان مراد چهارم عثماني، قره مصطفي پاشا، يكي از سرداران معروف خود را براي خرابي قلعه نظامي اين شهر مامور كرد كه با مرگ سلطان مراد چهارم اين دستور عملي نشد. در زمان صفويه نيز قلعه نظامي ماكو براي دولت ايران و قلعه كاتور در ايالات وان براي دولت عثماني اهميت خاصي داشت. در سال 1052 هـجري قمري به فرمان شاه عباس دوم قلعه ماكو را به علت آن كه پناهگاه مفسدان شده بود ويران كردند شهر ماكو علاوه بر آن كه از نظر ساختار فيزيكي شهر جالب توجهي است، داراي آثار متعدد باستاني و تاريخي نيز است، اين منطقه در طول وسعت پيدا كرده زيرا در جنوب و شمال آن دو رشته كوه به نام قيه يا ساري‌داش و سبد قرار دارد و شهر را چون حصاري در بر گرفته‌اند. شهر در دره‌اي كه توسط اين دو كوه به وجود آمده قرار دارد و در وسط شهر رودخانه‌اي به نام زنگمار جاري است. كوه در قسمت خاوري رودخانه، مستقيم فرود آمده و در قسمت باختري تا حدود 200 متر از سطح رودخانه ارتفاع دارد، به طوري كه قسمتي از كوه شهر را مانند چتري در پناه خود جاي داده و شهر به طور نيم دايره در پناه اين كوه قرار گرفته است. در ارتفاع اطراف شهر قلعه‌ قديم ديده مي‌شود و در كوه قيه‌ غار وسيعي است كه داراي آب جاري بوده و عده زيادي را مي‌توان در آن جاي داد و ورود به آن مشكل است. اين شهر در نزديكي مرز ايران و تركيه قرار دارد، اين شهر به خاطر آنكه در كنار مرز گمرك بازرگان واقع شده، محل عبور مسافريني است كه قصد دارند از طريق زميني به تركيه سفر كنند. زبان رايج مردم اين شهر تركي آذري و كردي است. نام ماكو نامي باستاني است و به دوران ماد مي‌رسد، ايرانيان ماد از زمان پادشاهي ايشتوويگو در اين منطقه ساكن شدند و آن را مادكوه (كوه مادها) ناميدند. اين نام بعداً به صورت ماكو درآمد. در منطقه ماكو بازمانده‌هاي يك شهر بزرگ قديمي كه دامبات و خاور زمين نام داشت ديده مي‌شود. گله‌داران ساساني از ساكنان اين منطقه بودند و عشاير كنوني منطقه كه ساكان ناميده مي‌شوند اين شهر ويرانه را هنوز خاورزمين مي‌نامند. * آثار باستاني ماكو از آثار باستاني اين شهر مي‌توان به كليساي طاطاووس در ده قره‌كليسا بخش سيه‌چشمه، تپه ما قبل تاريخ خليل‌آباد در 300 متري شهرستان شوط، كليساي عظيم سنت‌استپاسن در دره شام ارسكنار، معبد سنگي در ده شدي‌دشت زنگنه، برج و بارو و كتيبه در ساري‌قيه و در صخره ماكو، خرابه‌هاي تعدادي كليساي ارمني در دهات مختلف، آثار تاريخي شهر دامبات، خرابه‌هاي قديمي گزلو در ده مخند، آثار و علايم منقوش در سنگ در ده قزلجه‌قلعه دهستان قره‌قيون، دالان‌ها و غارهاي زيرزمين در اطراف آرارات، شهر روسا يا قلعه جم‌خور در ده بسطام چايپاره، اطاق سنگي در ده چيره كندي چايپاره، گورستان تاريخي پير احمدكندي در دهات آواچيق، پل بشگوز در نزديك شهر ماكو، خرابه‌هاي سه گوش در ده قزلداغ، اطاق سنگي در ده دليك داش، كليساي زور زور در ده بارون، ديري متعلق به فرقه دمينكن در پاي كوه قيه، اطاق سنگي در ده سنگر، كليساي مريم ننه در شمال شهر ماكو، بناي باشكوه كلاه فرنگي در بيمارستان ماكو، كاخ باغچه جوق اشاره كرد. انتهاي پيام/ل10