به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، یک روز تعطیل در تابستانی گرم و میل به فرار از قیل و قال زندگی پرهیاهوی شهری، اولین چیزی که به ذهن می‌آورد رفتن به دل طبیعت است، این بار اما تصمیم دارم به جایی جدید و بکر بروم، جایی غیر از ییلاقات معروف طرقبه و شاندیز در اطراف مشهد، یکی از دوستان، روستای خوش آب و هوایی را در نزدیکی مشهد معرفی می‌کند که حتی اسمش را هم نشنیده ام، بار و بندیل می‌بندم و رهسپار این بهشت پنهان می‌شوم.
او برایم توضیح می‌دهد که ۱۴کیلومتر راه آسفالته را از پلیس راه مشهد که بپیمایی، به بهشتی پنهان، در یک قدمی مشهد می‌رسی، هیجان‌زده از رفتن به جایی بکر، دو سه کیلومتر جاده قدیم نیشابور را طی می‌کنم، تابلویی سمت راست جاده روستای «ده غیبی» را نشان می‌دهد. فرمان را به سمت راست می‌پیچیم، دقایقی بعد به روستای بزرگ «ده غیبی» می‌رسم، کمی جلوتر که بروی، از فراز آن جاده پر پیچ و خم، آنچه بیش از همه نظرت را جلب می‌کند، شیروانی‌های رنگارنگ باغ ویلاها در دل کوه‌ها و تپه‌هاست.
ویلاهای زیبایی که دست کمی از «ویلاهای لاکچری» نمک آبرود در شمال کشور ندارد، آدم‌های پولدار و مالک این «باغ»ها و خودروهای گران قیمتی که داخل هر باغ و در کنار آن یا حاشیه رودخانه پارک کرده‌اند یا با سرعت زیاد از کنارت عبور می‌کنند، برایم جالب است.
دیدن این باغ ویلاهای زیبا و خودروهای گران‌قیمت صاحبان شهری‌اش، این باور را در ذهن می‌پروراند که این روستا یک جای بکر نیست، شاید بتوان گفت طرقبه شاندیزی دوم در ضلع دیگر مشهد در حال شکل‌گیری است.
مخاطبان خبرگزاری فارس نیز در «فارس من» سوژه‌ای با عنوان «خرید و فروش عرصه‌های طبیعی در روستای عارفی» ثبت کرده‌اند و درخواست پیگیری این موضوع را داشته‌اند و حالا در این روستا باید به‌دنبال پاسخ سوالات مردم بگردم.
اینجا تپه‌ها درب ورودی دارد!
شاید باور نکنی اما اینجا تپه‌هایی دیدم که درب ورودی داشت! تپه‌هایی که بین دو یا چند مالک با دیوار یا پرچینی کوتاه تقسیم شده بودند.
جاده را پایین می‌روم تا بلکه یک تکه مرتع زیبا و سرسبز پیدا کنم و بساط صبحانه ای در دل طبیعت بچینم، اما دریغ از یک وجب جای خالی!
در روستایی که حریم مشخصی وجود ندارد و همه جا یا کشت شده یا ساخت و ساز، کجا باید بنشینم؟! مگر نه این است که در یک روستا زمین‌ها یا کشاورزی است یا مسکونی و قسمتی هم منابع طبیعی و متعلق به همه مردم؟ آن عرصه‌های منابع طبیعی که مالک خصوصی نداشته باشد و یک رهگذر بتواند در آن استراحت کند یا محلی برای یک پیک نیک خانوادگی باشد، کجای این روستا است؟!
با ذهنی غرق در این افکار، کمی جلوتر می‌روم شاید در سایه درختی کنار رودخانه فصلی جایی برای یک اتراق کوتاه بیابم، به یک رودخانه فصلی می‌رسم که در این فصل سال کم آب است، اما جایی برای نشستن نیست چون در امتداد آن در ویلاها گشوده می‌شود و رک و راست بخواهی باید بگویم رودخانه هم اینجا حریمی ندارد، با خودم فکر می‌کنم در بهار و پاییز که بارش‌های فصلی زیاد است اینجا چه وضعی دارد؟!
اینجا اگر چه زیباست و صدای پرندگان به گوش می‌رسد و بوی خوش گل‌های معطر در مشامم می‌پیچد اما تعبیر بهشت شایسته‌اش نیست، بهشت جایی است که هر چیز در جای خودش باشد جایی که نشانی از تعدی و تجاوز نیست، اما اینجا به منابع طبیعی که در همه دنیا ثروت ملی محسوب می‌شود و ارث زمین برای نسل‌های بعد است آشکارا تجاوز شده، جایی که برای یک رهگذر خسته سایه درخت و لب‌جویی نباشد تا دمی بیاساید بهشت نیست، اینجا اگر چه روستا اما در واقع همان شهر هِرتی است که سمبل بی‌قانونی است.
کمی جلوتر به دفتر مشاور املاکی می‌رسم که در واقع جای خود را به زور در دل تپه ای باز کرده، تپه را شکافته و آنجا جا خوش کرده است، پیاده می‌شوم، صاحبش مردی میانسال و خوش مشرب است، از قیمت زمین‌ها می‌پرسم سؤالم تمام نشده می‌گوید یک ۴۰۰ متری دنج و خوب روی کوه دارم ۲۲۰ میلیون، خیلی زیباست، او می‌رود و من از روی کنجکاوی پشت سرش حرکت می‌کنم رانندگی روی آن تپه پر شیب و سنگلاخی برایم مشکل است بالاخره به محل مورد نظر می‌رسیم.
منابع طبیعی اینجا هیچ‌کاره هیچ‌کاره است!
از وی درباره ساخت و سازهای روی کوه می‌پرسم می‌گوید قبلا که روستا تحت نظارت منابع طبیعی بود، سخت گیری و کنترل زیادی در تملک‌ها و تغییرکاربری ها وجود داشت اما از وقتی دیگر دست منابع طبیعی نیست، این کنترل‌ها و برخوردهای قانونی وجود ندارد.
مشاور املاک برایم از کوچه باغ عارفی ۲ می‌گوید که قاضی‌ها در آن ویلا دارند و به من اطمینان می‌دهد هیچ مشکل قانونی در تملک این عرصه‌ها وجود ندارد.
مشاور املاک تاکید می‌کند: منابع طبیعی اینجا هیچ‌کاره هیچ‌کاره است و خیالتان از بحث‌های قانونی و کوه‌خواری کاملا آسوده باشد.
با اهالی دیگر هم که همکلام شوی همین اظهارات را می‌شنوی و متاسف می‌شوی، مردمی که از این وضع راضی نیستند، از عارفی ۱۴ بافت روستایی با خانه‌هایی متفاوت از آن ویلاهای لاکچری آغاز می‌شود که نشان از یک شکاف عمیق طبقاتی در این منطقه دارد.
منابع طبیعی: سند شش دانگ «عارفی» به‌نام آستان قدس صادر شده است
موضوع را از سرپرست معاونت حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی جویا می‌شوم.
رضا دهقان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: قانون ما در منابع طبیعی مربوط به سال ۱۳۴۱ است و طبق ماده یک قانون جنگل‌ها و مراتع اعلام می‌کند زمین‌هایی که قبل از ۲۷ دی ماه سال ۱۳۴۱ کشت می‌شده است، متعلق به اشخاص با عنوان مستثنیات محسوب می‌شود و بعد از آن تاریخ حتی اگر اشخاص سند هم از یک زمینی داشته باشند و کشت و کار یا ساخت و ساز کنند اما جزو زمین‌های کشت شده قبل از آن تاریخ نباشد اراضی ملی و متعلق به منابع طبیعی است و اسنادشان باید ابطال شود.
وی گفت: عرصه‌های طبیعی در روستای عارفی تا سال ۹۵ جزو اراضی ملی بود اما تعارضی که بین آستان قدس و منابع طبیعی پیش آمد موجب طرح دعوا در دستگاه قضایی شد که در نهایت این روستا ملک آستان قدس رضوی و جزو مستثنیات اعلام شد.
سرپرست معاونت حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با اشاره به اینکه ما اطلاعی از اسناد آستان قدس رضوی نداریم، بیان کرد: براین‌اساس احتمالا اسنادی که آستان قدس رضوی به مقام قضایی ارائه کرده، توانسته مقام قضایی را قانع کند که این وقف مربوط به قبل از ۲۷ دی ۴۱ بوده است به‌طوری که طبق استعلامی که ما از اداره ثبت اسناد گرفته‌ایم مشخص شده سند شش دانگ روستای عارفی به‌نام آستان قدس صادر شده و از حیطه اختیارات ما خارج شده است.
وجود کوه‌خواری و تعرض به منابع طبیعی در این روستا نیازی به سند و مدرک ندارد
به لحاظ بررسی کارشناسی این موضوع در ادامه تحقیقات به سراغ یک عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی و فعال بین‌المللی محیط زیست می‌روم.
مهدی کلاهی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مشهد گفت: با ورود به روستای عارفی موضوعی که بیش از هر چیز نظر شما را جلب می‌کند ساخت خانه و ویلا روی کوه است، حتی در وسط روستا بین دو بخش ویلاها و بافت سنتی روستا کوه را شکافته‌اند و جاده ایجاد کرده‌اند.
وی ادامه داد: تغییرکاربری‌های بی‌ضابطه و تعرض به منابع طبیعی در این روستا آن‌قدر مشهود است که نیازی به سند و مدرک ثبتی و قانونی ندارد و هرکسی در بدو ورود به‌روستا متوجه این وضعیت نابسامان می‌شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: از زمانی‌که مالکیت و مدیریت اراضی عارفی تغییر کرده نه تنها نظارت‌ها کاهش پیدا کرده است بلکه طبق گفته اهالی، مردم به‌راحتی می‌توانند پول بدهند و زمین خودشان را گسترش دهند.
کلاهی که چندی پیش برای پژوهشی به این روستا رفته و با مردم محلی صحبت کرده است، ادامه داد: در صحبتی که با یکی از روستاییان داشتم برایم گفت که به یک نفر از اهالی که در حال تغییر و تحول در مسکونی‌اش بوده از طرف آستان قدس پیشنهاد داده‌اند که اگر قطعه پشت زمینت را تا پای کوه می‌خواهی پولش را بده تا به تو واگذار کنیم! و طبیعی است که آن فرد هم از این پیشنهاد استقبال کرد و تا پای کوه را در قبال پرداخت مبلغی تملک کرد!
وی با اشاره به اینکه باید از تخریب و تصرف بیشتر منابعی مانند کوه‌ها، تپه‌ها و رودخانه‌ها در این روستا جلوگیری شود، بیان کرد: در‌حالی‌که رودخانه دیوار دارد اما به‌سمت پایین روستا به‌سمت ویلاها مشاهده می‌کنید درب ورودی برخی ویلاها به درون رودخانه باز می‌شود و ساخت ویلا روی تپه‌ها فقط به احداث یک ساختمان ختم نمی‌شود بلکه افراد بعد از ساخت ویلا شروع به تسطیح تپه در اطراف ساختمان خود می‌کنند و باعث تخریب هرچه بیشتر عرصه‌های طبیعی می‌شوند.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: در این روستا نه تنها ساخت‌وسازها حریم مشخصی ندارد، بلکه حتی کشت و زراعت هم حریم ندارد، شما در مراجعه‌ای که به این روستا داشته‌اید حتما متوجه کشت‌وکار روی تپه‌ها هم شده‌اید، در واقع تغییر کاربری عرصه‌های طبیعی به دو شکل کشاورزی و مسکونی صورت گرفته است که خودش یک سیری دارد به این شکل که اول عرصه طبیعی به‌کشاورزی به‌ویژه دیمکاری تغییر کاربری پیدا می‌کند و بعد از چند سال فرد آن عرصه را تصرف و در آن ساخت‌وساز می‌کند.
کلاهی ادامه داد: طبق قانون جنگل‌ها و مراتع وقتی می‌خواهند کاربری یک عرصه را معلوم کنند با عکس‌های هوایی سال ۱۳۴۱ می‌سنجند و اگر زمینی در آن عکس‌ها کاربری کشاورزی نداشته باشد به این مفهوم غصب است اما همین الان در روستای عارفی متوجه می‌شوید بعضی زمین‌ها به‌تازگی شخم خورده‌اند و با داشتن خاک مرتعی، تغییر کاربری داده است!
وی با اظهار تاسف از نبود نظارت در این روستا، عنوان کرد: عرصه‌های طبیعی و مرتعی در این روستا شخم زده می‌شود و تبدیل به اراضی کشاورزی یا مسکونی می‌شود و این یک ادعا نیست بلکه موضوعی است که از نزدیک دیده‌ام، در مراجعه‌ای که چند وقت قبل به این روستا داشتم با یکی از اهالی روستا که تراکتور داشت همراه شدم و به یک تپه ماهور رسیدیم و این فرد شروع کرد به شخم زدن آنجا! وقتی به او گفتم اینجا جزو منابع ملی و در واقع یک مرتع است نباید شخم زده شود، در پاسخم گفت یک نفر به من گفته این قطعه متعلق به اوست و باید برایش شخم بزنم!
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به بحث‌های اجتماعی ناشی از حضور افراد متمول شهری در این روستا هم اشاره کرد و گفت: در صحبتی که با روستاییان در آن منطقه داشتم متوجه شدم که اگر چه در ظاهر این استقبال شهرنشین‌ها از آنجا و افزایش رونق قیمت زمین‌ها، باید باعث خوشحالی اهالی عارفی باشد اما آن‌ها ناراضی هستند و حس خوبی به این موضوع ندارند، حتی یکی از روستائیان در گپ و گفتی که با هم داشتیم تعبیر عجیبی به کار برد و گفت من با دیدن هجوم شهرنشینان برای خرید و ساخت ویلا به عارفی، احساس می‌کنم زمین‌های محل زندگیم غصب می‌شود.
کلاهی افزود: عده ای از روستاییان حتی از هم ولایتی‌های خودشان دلگیر بودند که چرا زمین‌هایشان را به افراد بیگانه‌ای که از شهر می‌آیند می‌فروشند و در قبال دریافت پول بافت سنتی و اصیل روستا را تغییر می‌دهند.
وی متذکر شد: سکونت افراد متمول شهری در ویلاهای لاکچری و با سبک زندگی متفاوت، در کنار مردم روستایی با وضعیت زندگی متوسط و پایین یک شکاف اجتماعی زیادی در منطقه عارفی ایجاد کرده است که می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات فرهنگی و حتی نارضایتی‌های اجتماعی شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: آستان قدس موظف به‌حفظ مراتع و عرصه‌های طبیعی مانند تپه‌ها و کوه‌ها و جلوگیری از تغییر کاربری‌های بی‌ضابطه است، نه اینکه بنابر اظهارات اهالی، خود عامل فروش آن باشد!
واکنش آستان قدس رضوی به فروش زمین‌های روستای عارفی
آیا تپه ها و حریم رودخانه ها که در پلاک ثبتی عارفی و جزو اراضی آستان‌قدس رضوی است قابلیت خرید و فروش و واگذاری به غیر دارد یا خیر؟ گرفتن پاسخ این سؤال کمی طول کشید اما بعد از ۲۱ روز پیگیری به جواب پرسش‌ها رسیدیم.
معاون املاک و اراضی آستان قدس رضوی در پاسخ به این سؤالات خبرنگار فارس در مشهد گفت: شش‌دانگ مزرعه عارفی پلاک ۲۰۱ اصلی بخش شش مشهد به مساحت ۲۶ میلیون و ۶۶۱ هزار و ۱۴۲ متر مربع موقوفه و مالکیت آن متعلق به آستان قدس رضوی بوده که سند تک برگ کل آن در سال 1390 با مالکیت موقوفه صادر شده است.
علیرضا حقیقی افزود: در زمان اجرای قانون اصلاحات ارضی محدوده واقع در اراضی آبی‌زار و باغات روستا و قسمتی از اراضی دیمه‌زار به تعداد 32 نفر از زارعین اصلاحات ارضی واگذار شده است که در اسناد تنظیمی مقدار سهام آن‌ها از این پلاک مشخص نشده، اما با عنایت به سوابق حدود 300 هکتار از اراضی مشمول قانون اصلاحات ارضی شده است.
وی با رد واگذاری اراضی در حریم رودخانه و تپه‌ها به افراد، تاکید می‌کند: این اظهارات به‌هیچ عنوان مورد پذیرش معاونت املاک و اراضی آستان قدس رضوی نیست اما در مواردی که قطعاتی در مجاورت رودخانه‌ها به‌صورت باغ مشجر و محصور شکل گرفته با اعلام اداره نقشه‌برداری آستان قدس رضوی، از آب منطقه‌ای استعلام به‌عمل آمده و با درنظر گرفتن پاسخ واصله و به‌منظور تعیین تکلیف حقوق موقوفه در خصوص واگذاری با الزام به تمکین ضوابط و مقررات مربوط به رعایت حریم رودخانه اقدام شده است.
معاون املاک و اراضی آستان قدس رضوی افزود: کلیه اراضی واقع در مزرعه مذکور دارای سابقه احیا است و آستان قدس رضوی صرفاً به‌خاطر جلوگیری از اشاعه پهنه‌های باغ و ویلا به داخل پهنه‌های زراعی، ملاحظاتی را در واگذاری‌های خود در دامنه‌هایی با شیب‌های نامتعارف و بستر رودخانه اعمال می‌کند.
حقیقی در پاسخ به این سؤال خبرنگار فارس که آستان‌قدس به‌عنوان مالک در این زمین‌ها برای حفاظت از آن‌ها چه اقداماتی را انجام می‌دهد و در برابر ادعای خرید و فروش زمین‌های متعلق به این مجموعه به‌خصوص در منطقه عارفی چه توضیحاتی وجود دارد؟ می‌گوید: با عنایت به اینکه اراضی پیرامونی روستای عارفی باید به‌صورت کشاورزی مورد استفاده متصرفان قرار گیرد، بنابراین برای قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان به‌جهت وظیفه ذاتی خود باید اهتمام جدی و تدابیر پیشگیرانه‌ای در خصوص جلوگیری از تغییر کاربری این اراضی به‌کار گیرد.
وی ادامه داد: آستان قدس رضوی نیز همگام با سایر دوائر مربوطه در جهت حفظ حقوق موقوفه و رعایت قوانین مدون به‌صورت شبانه‌روزی در قالب گشت‌های حفاظتی از اراضی کشاورزی و جلوگیری از تغییر بهره‌برداری آن همکاری و هماهنگی لازم را معمول داشته و به‌لحاظ حائز اهمیت بودن موضوع از این به بعد نیز اقدامات لازم را انجام می‌دهد.
معاون املاک و اراضی آستان قدس رضوی با بیان اینکه یگان حفاظت آستان قدس رضوی یکی از اعضای شورای حفظ حقوق بیت المال است که ذیل نظر دادستانی مشهد اداره می‌شود، اظهار کرد: در اقدامات مربوط به جلوگیری از تغییرکاربری‌ها و زمین‌خواری حضوری فعال دارد، بدیهی است در این بین برخی افراد سودجو به‌دور از چشم مامورین حفاظتی و گاهی به‌صورت شبانه اقدام به دیوارگذاری و تراس‌بندی می‌کنند که اقدامات قانونی در دستور کار قرار می‌گیرد و البته زمان‌بر است.
آن سفر چند ساعته کوتاه در یک روز گرم تابستانی به روستای عارفی، مصاحبه‌هایی که در این مورد انجام دادم و تمام این گفته‌ها، جملات رئیس کنونی قوه قضاییه و تولیت سابق آستان‌قدس رضوی را برایم یادآوری می‌کند.
حجت الاسلام رئیسی در جلسه شورای عالی قضایی در تیرماه ۹۸ با اشاره به یکی دیگر از تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر عدم تأثیرپذیری از صاحبان قدرت و ثروت، به‌موضوع دست‌اندازی برخی افراد به اراضی ملی و منابع طبیعی اشاره کرد و گفت: چند پرونده را در این زمینه شخصا دنبال کردم و چند گروه بازرسی نیز در تهران و سایر استانها مامور به بررسی شدند، در همه این پرونده‌ها، آشکارا رد پای صاحبان قدرت و ثروت و تاثیرپذیری از آن‌ها به چشم می‌خورد، این افراد از طریق برقراری ارتباطات ناسالم با نهادهای قانونی نظیر شوراهای اسلامی شهر و روستا، شهرداری‌ها و برخی کمیسیون‌هایی که به موجب قانون وظیفه صیانت از اراضی ملی و منابع طبیعی را دارند، اقدام به دریافت مجوز، تغییر کاربری و تصرف در این اراضی کرده‌اند که همه این موارد برای رسیدگی‌های دقیق و سریع به قضات و همکاران ارجاع شده است.
و اگر امروز جلوی ساخت ویلاهای لاکچری در عارفی گرفته نشود شاید به‌قول رئیس قوه‌قضاییه اینجا هم ردپای کانون‌های قدرت و ثروت دیده شود و زمانی به‌فکر چاره بیفتیم که کار از کار گذشته باشد.
====================
گزارش از : معصومه مومنیان
====================
انتهای پیام/ ۷۰۰۶۸/م
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
