تحلیل فقهی حقوقی آثار اضطرار در مسؤولیت غیرقراردادی ( مطالعه تطبیقی)

چکیده

تحقق برخی عناوین، توجیه­کننده و مشروع­کننده فعل زیان­بار و به تعبیری رافع تقصیر است. یکی از این عناوین، اضطرار در مسؤولیت مدنی غیرقراردادی است. بر خلاف مسؤولیت مدنی قراردادی که در ماده 206 ق.م به آن اشاره گردیده و فاقد اثر شناخته شده است، ذکر صریحی از اضطرار در احکام قانونی در مورد الزامات خارج از قرارداد به میان نیامده است. بدون تردید اضطرار، وصف تقصیر را از فعل زیان­بار زدوده و اقدامی را که در وضعیت عادى، نامشروع و حرام است، مشروع و مباح می‏سازد. ولی اینکه آیا ارتکاب فعل زیان­بار در مواقع اضطرار، شخص را از مسؤولیت مدنى معاف می‏کند یا خیر، دو دیدگاه کلی مطرح است: دیدگاه نخست: اضطرار رافع مسؤولیت مدنى نیست و خسارات وارد به زیان­دیده باید جبران شود. دیدگاه دوم: اضطرار رافع مسؤولیت مدنى است و عمل مضطر برای دفع ضرر بزرگ­تر از خود یا دیگری است. این مقاله، دیدگاه نخست را مورد پذیرش  قرار داده است.

کلیدواژه‌ها: اضطرار؛ مسؤولیت غیر قراردادی؛ خطر؛ قاعده احسان؛ تقصیر

نویسنده:

یاسر عبدی: مدرس دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران و دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی - دوره 14، شماره 51، بهار 1397.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.