رئیس بانک مرکزی: با تصمیمات اتخاذ شده آرامش در بازار ارز حاکم شده است

به گزارش خبرنگار تشکل های دانشگاهی خبرگزاری فارس، هفتمین کنگره کانون دانشگاهیان ایران اسلامی صبح امروز با حضور سید محمد حسینی دبیر کل و جمعی از اساتید عضو این کانون برگزار شد.

در ابتدای این مراسم پیام آیت الله رئیسی رئیس جمهور خطاب به هفتمین کنگره کانون دانشگاهیان ایران اسلامی قرائت شد.

در این مراسم، علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی، اقبال شاکری نماینده مردم تهران در مجلس، علیرضا منادی نماینده مردم تبریز در مجلس، محمد مهدی زاهدی نماینده مردم کرمان در مجلس، غلامرضا منتظری نماینده مردم گرگان و جمعی از اساتید دانشگاه‌های کشور حضور داشتند.

* استقراض از بانک مرکزی خط قرمز دولت است

علی صالح‌آبادی رئیس کل بانک مرکزی در این مراسم با اشاره به برنامه های اصلاحی بانک مرکزی در دولت سیزدهم اظهار داشت: بسیاری اوقات ما از اصلاح نظام بانکی صحبت می‌کنیم، کلیات آن همواره مطرح بوده و صاحب نظران نیز نکاتی هم در این زمینه از نگاه خود بیان کردند.

وی افزود: در دولت سیزدهم برنامه اصلاح بانک مرکزی تدوین و به ریاست محترم جمهور ارائه شده و ایشان نیز آن را تایید کردند. این مبنای اصلاح نظام بانکی در دولت است، اما ما در بانک مرکزی اصلاح نظام بانکی را در سه محور 
دنبال می‌کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به محورهای سه‌گانه اصلاح نظام بانکی گفت: اولین محور، اصلاح اصلاح رابطه دولت با بانک مرکزی و نظام بانکی است. محور دوم، اصلاح رابطه بانک مرکزی با بانک‌ها و سومین محور نیز اصلاح رابطه بانک‌ها با مردم است. بنابراین هرگاه از اصلاح سخن می‌گوییم هر کدام از این محورها مطرح می‌شود که به تنهایی اهمیت ویژه‌ای دارند.

وی ادامه داد: اگر محور اول اصلاح شود می‌تواند باعث تورم را کاهش بدهد، تورم یکی از عوامل تورم در اقتصاد کشور است که به نوع رابطه دولت و بانک مرکزی باز می‌گردد. این که در سنوات مختلف و گذشته دولت ها با کسری بودجه مواجه بودند و این کسری بودجه را از بانک مرکزی تامین می کردند یکی از عوامل رشد پایه پولی و رشد نقدینگی بوده است که باعث تورم می‌شود.

صالح آبادی بیان داشت: یکی از محورهایی که بسیار بر آن تاکید کرده بودیم این بود که باید رابطه دولت با بانک مرکزی اصلاح شود. 

وی افزود: موضوع اصلاح نظام بانکی محورهای بسیاری دارد، اما یکی از این محورها، استقراضی است که دولت از بانک مرکزی انجام می‌دهد و در زمان های مختلف اتفاق می‌افتاده یکی از آنها تنخواه خزانه ای است که بانک مرکزی به دولت و خزانه داری پرداخت می‌کند. طبق قانون بودجه سالانه ۳ درصد از بودجه به عنوان تنخواه در اختیار دولت قرار می گیرد.

وی ادامه داد: دیگر محوری که ذیل این موضوع قرار می‌گیرد، فروش ارز‌های دولتی است. هنگامی که دولت نفت خود را به فروش می‌رساند ارز حاصل را به بانک مرکزی فروخته و بانک مرکزی این ارز را در بازار به فروش می‌رساند. همان‌جا که بانک مرکزی ارز دولت را خریداری می کند باید در مقابل آن ریال به دولت پرداخت کند. این ریالی که بانک مرکزی تولید می کند باعث افزایش پایه پولی می‌شود. بعد هنگامی که بتواند آن را بفروشد قادر است پایه پولی را کاهش بدهد.

رئیس بانک مرکزی بیان داشت: اوراقی که دولت به فروش می رساند اگر بانک ها آن را خریداری کنند آن را به بانک مرکزی می‌فروشند و بانک مرکزی به بانک‌ها پول می‌دهد که اینجا نیز پایه پولی افزایش پیدا می کند.

صالح آبادی با بیان اینکه در همین مدت کوتاهی که از دولت سیزدهم گذشته است در هر کدام از این محورها اقدامات خوبی را انجام داده ایم و آن ها را تداوم خواهیم داد، تصریح کرد: اینکه دولت از بانک مرکزی استقراض نکند که به عنوان خط قرمز در دولت تعیین شده است. هیچ‌کس هم سراغ استقراض از بانک مرکزی نمی‌رود. تنخواه خزانه که قانون مصوبه مجلس است و هر سال نیز وجود دارد. دولت در ابتدای سال از تنخواه استفاده کرده و آخر سال آن را باید تسویه کند. اما همانطور که همه دوستان نیز آگاه هستند که پول اول سال با پول انتهای یک سال برابر نیست چون شامل تورم می شود.

وی افزود: ضمن اینکه همیشه در پایان سال نیز دولت ها با این مبلغ تنخواه را به صورت نقدی تسویه نمی‌کردند. البته وقتی هم که می‌خواستند آن را تسویه کنند نیز به صورت نقدی پرداخت نمی کردند بلکه از طریق کاغذی آن را پرداخت می کردند. اما ما سال گذشته این مبلغ را به صورت نقدی از دولت دریافت کردیم و بر دریافت نقدی آن نیز مصر بودیم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: ابتدای امسال هم اعلام کردیم که دولت از این تنخواه استفاده نکند. برخی از همکاران ما نیز در بانک مرکزی گفتند که این موضوع قانون است و ما باید آن را پرداخت کنیم. من گفتم اگر دولت نیاز پیدا کرد باید آن را به دولت پرداخت کرد. اگر دولت نیازی نداشت نباید این تنخواه را به دولت پرداخت کرد.

وی ادامه داد: اگر بتوانیم یک فرمولی به دولت پیشنهاد کنیم که بتواند مشکلات خود را حل کنند در واقع نیازی به این تنخواه پیدا نخواهد کرد. ساز و کار کار جایگزینی را از اواخر سال گذشته تعریف کردیم که دولت بتواند از محل‌های دیگری همچون وجوهی که نزد بانک مرکزی دارد استفاده کند و پایه پولی را افزایش ندهد.
‌
صالح آبادی اظهار داشت: حساب‌های دولت و مجموعه های دولتی نیز نزد بانک مرکزی است و این حساب معمولاً رسوب منابعی دارد. این حوزه‌ مشکلاتی از نظر مقرراتی داشت که آن را حل کردیم و دولت به جای اینکه از تنخواه استفاده کند از همان منابع خود استفاده می کند و نیازی نیست که پایه پولی را بالا ببریم.

وی افزود: بنابراین در موضوع سازوکار تنخواه هم امسال این را اصلاح کردیم و حجم استفاده دولت یک عدد بسیار بسیار کوچک بود.

رئیس کل بانک مرکزی اظهار داشت: درباره فروش ارزهای دولتی که بانک مرکزی آن ها را باید خریداری می‌کرد در قانون بودجه امسال برای نخستین بار امکانی را فراهم کردیم که بانک‌های دولتی هم بتوانند فروشنده ارزهای دولتی در بازار باشند. یعنی پول را از بازار جمع آوری کنند نه از بانک مرکزی. این کار آغاز شده و به تدریج ادامه خواهد داشت و این منبع پایه پولی که ناشی از فروش ارزهای دولتی به بانک مرکزی است هم باید اصلاح شود.

صالح آبادی با بیان اینکه دیگر مشکل ما حوزه اوراق بود، دولت اوراق را به بانک‌ها می‌فروخت و بانک ها این اوراق را به بانک مرکزی می‌فروختند، اظهار داشت: مشابه این کار در کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد اما نه همانند آنچه در کشور ما وجود دارد. البته در کشورهای پیشرفته هم بانک های مرکزی اوراق دولتی را در ترازنامه خود دارند. اما با یک تفاوت. در آن کشور وقتی خزانه داری اوراق را به فروش می‌رساند آن را در بازار فروخته فروخته و مردم و شرکت ها و گروه های مختلف خریدار اوراق هستند.

وی افزود: بانک مرکزی در اجرای سیاست های پولی خود هر موقع که تشخیص داد، خرید و فروش انجام می دهند نه اینکه برای خرید اجبار داشته باشد. بانک مرکزی هم خریدار است و هم فروشنده در بازار ثانویه اما با اختیار نه اجبار. زمانی است که می‌خواهند نرخ سود را بالا یا پایین ببرند آن موقع از این اوراق برای تنظیم نرخ سود در بازار استفاده می کنند. در واقع یک ابزار سیاست پولی است که بانک مرکزی و دولت مجبور باشد. به همین دلیل باید این ساختار اصلاح شود.

رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به برنامه‌های نهاد تحت امر خود تصریح کرد: با اصلاحاتی که در دولت سیزدهم انجام شده بانک ها کمتر از ۳۰ درصد این اوراق را خریداری می کنند و ۷۰ درصد را بازار خریداری می کند. در حال تشکیل صندوق هایی هستیم که اوراق با وجوه مردم خریداری شوند نه با وجوه بانک ها.

وی ادامه داد: ما با همین ساز و کار انتهای سال گذشته میزان اوراقی که در سبد بانک مرکزی بود ۹۵ هزار میلیارد تومان محاسبه شد. اما اکنون به ۶۵ هزار میلیارد تومان کاهش پیدا کرده است. یعنی ۳۰ هزار میلیارد تومان از این اوراق در بازار فروخته شده است که باعث کاهش پایه پولی می شود.

صالح‌آبادی گفت: این یکی از محورهایی است که در حال تثبیت آن هستیم تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم. البته تیم اقتصادی دولت هم در حال همکاری هستند و مسیری است که می تواند به کنترل تورم کمک کند. البته تورمی که اتفاق می افتد سه عامل اصلی دارد؛ هزینه‌ها، تقاضا و انتظارات.

وی افزود: آمریکا تورم ٨/۵ درصدی را تجربه می کند، اما این اتفاق به خاطر سیاست‌های های پولی نبوده بلکه به خاطر افزایش قیمت های جهانی است. جنگ اوکراین که رخ داد و قیمت نفت را به ۱۲۰ دلار در هر بشکه افزایش داد. از طرفی قیمت و هزینه انرژی و مواد غذایی و گندم جو و ذرت نیز افزایش پیدا کرد. در واقع همه مواد غذایی در دنیا افزایش قیمت دو برابری داشت.

این عضو تیم اقتصادی دولت در تشریح علل تورم در کشورهای پیشرفته تصریح کرد: لذا برای مقابله با تورم نرخ بهره را افزایش می‌دهند تا تورم را کاهش دهند. به طور مثال در روسیه نرخ بهره را یک شبه از ٩/۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش دادند و هنگامی که فضا به آرامش رسید آن را به مرور کاهش دادند.

وی ادامه داد: در آمریکا نرخ بهره را از ٠/۵ درصد به ١ درصد افزایش دادند و هم اکنون در حال افزایش آن از یک درصد به ١/٧۵ درصد هستند. بنابراین یک بخش از تورم هزینه هایی است که در دنیا افزایش پیدا کرده است، اما بخش دیگر بخش تقاضاست که نقدینگی دولت و کسری بودجه دولت در بخش کسری بودجه دولت قرار می گیرد و بخش دیگر نیز در حوزه انتظارات قرار می گیرد. اما بخشی که در اختیار ما قرار دارد و می توانیم آن را کنترل کنیم همین بخش است که در تلاش هستیم با اجرای سیاست های مناسب آن را اصلاح کنیم.

رئیس بانک مرکزی دومین محور از برنامه بانک مرکزی برای اصلاح نظام بانکی را اصلاح رابطه بانک مرکزی عنوان کرد و افزود: بانک مرکزی با اصلاحاتی که انجام می دهد سعی دارد تا بتواند نظام بانکی را اصلاح کرده و بانک هایی که با مشکلاتی روبرو هستند و ایراداتی در عملکرد آن‌ها وجود دارد، اصلاح شوند.

وی گفت: با سیاست و تصمیماتی که بانک مرکزی اتخاذ کرده در این مدت کوتاه بازار ارز با آرامش در حال حرکت است.

وی افزود: یکی از مواردی که بانک‌ها باید اصلاح می کردند، اضافه برداشت هایی است که بانکها از بانک مرکزی انجام می دهد که باعث افزایش پایه پولی و نقدینگی می شود. در مورد امسال در قانون بودجه دیده شد که ماه ها اگر می‌خواهند از بانک مرکزی خط اعتباری بگیرند و اضافه برداشت داشته باشند حتماً باید به بانک مرکزی وثیقه بسپارند و بدون وثیقه نمی توانند.

صالح آبادی گفت: البته بانک های شبه دولتی و دولتی از دولت مطالبات بسیاری دارند که در سنوات گذشته ایجاد شده که باید تسویه شود. برای حل آن هم بسته ای را به دولت پیشنهاد کرده ایم و آن را دنبال می‌کنیم تا این مجموعه‌ها طلب خود را از دولت دریافت کنند.

وی افزود: این مطالبات لزوما وجه نقد نیستند، بلکه دولت سهام خوبی از شرکت‌های خوب دارد. این سهام را بین این مجموعه‌ها تقسیم می‌کند و آن را به وجه نقد تبدیل می‌کنند. این کار در حال پیشروی است و محور‌های متعددی ذیل این بند وجود دارد که در حال پیگیری است.

عضو تیم اقتصادی دولت با اشاره به اصلاح رابطه بانک‌ها با مردم به عنوان سومین محور در اصلاح نظام بانکداری اظهار داشت: یک نفر می‌گوید که رفتم ۵۰ میلیون تومان از بانک وام بگیرم، اما بانک پرداخت نکرد. چگونه است که وام‌های کلان پرداخت می‌شوند، ولی وام‌های خرد پرداخت نمی‌شوند. این محور نیز یکی از محور‌های با اهمیت است که باید اصلاح شود.

وی ادامه داد: جایی رضایت عمومی حاصل می‌شود که اگر کسی برای وام خُرد درخواست کرد، بتواند سریع‌تر آن را دریافت کند. اواخر سال گذشته بسته تسهیلات خُرد را به بانک‌ها ابلاغ کردیم که باید دنبال کنیم تا به درستی اجرا شود.

صالح آبادی گفت: یکی دیگر از محور‌ها و نکات ذیل این محور و تسهیل دسترسی مردم به بانک هاست. هنگامی که فردی می‌خواهد تسهیلاتی دریافت کند در حوزه وثیقه کار را برای او آسان کنیم. درباره دسترسی افراد و اشخاص حقیقی به نظام بانکی یکی از آن‌ها افتتاح حساب است که امکان افتتاح حساب غیرحضوری را فراهم کردیم. دیگر مورد این محور و بحث امضای الکترونیکی بود دیگری اعتبار سنجی از راه دور که نیازی نیست به مراجعه کنند و مورد دیگر سفته الکترونیک است که چهار کار انجام شود دیگر نیازی به مراجعه فرد به سیستم نیست.

وی افزود: در بحث تسهیلات نیز وثیقه‌ها نیز را مبتنی بر مصوبه هیات اعتبار سنجی تسهیل می‌کنیم. البته به مرور به جلو می‌رویم، چون سامانه‌های خوبی از اطلاعات اشخاص داریم و تمام فعالیت‌های بانکی افراد موجود است. سایر اطلاعات غیر بانکی افراد هم در کشور است که می‌توانیم از طریق مجموعه آن‌ها رتبه اعتبار سنجی هر فرد را مشخص کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه اگر رتبه اعتباری یک فرد رتبه خوبی بود آن گاه می‌تواند بدون وثیقه و صرفا با همان قراردادی که امضا می‌کند، تسهیلات دریافت کند، خاطر نشان کرد: واقعا هنگامی که یک فرد وام خرد دریافت می‌کند برای او نمی‌صرفد که آن را بازپرداخت نکند، چون در سیستم بانکی مضیقه‌هایی برای آن فرد ایجاد می‌کند. البته ممکن است در این باره استثنائاتی وجود داشته باشد که یک فرد با دلایل موجهی نتواند آن را بازپرداخت کند.

وی ادامه داد: این را هم به شبکه بانکی کشور ابلاغ کردیم و دنبال می‌کنیم که اتفاق رخ بدهد. باید این را در جامعه بانکی جای بیندازیم که آدم‌های خوب و معتبر می‌توانند به منابع بانکی دسترسی داشته باشند و از آن استفاده کنند و به موقع نیز آن را بازپرداخت کنند. در واقع، سرویس خوب برای آدم خوب.

صالح آبادی گفت: بانک مرکزی تخصیص تسهیلات و هدایت اعتبارات مورد نیاز به بخش‌های مولد و تولیدی را هم در دستور کار دارد تا بتوانیم از این طریق چرخ تولید را نیز به حرکت در بیاوریم.

وی درباره نحوه مدیریت بازار ارز نیز تصریح کرد: ما از ابتدای امسال تا ٢٠ خرداد ماه در حدود ١٢.۵ میلیارد دلار برای واردات کشور تامین ارز داشتیم. بانک مرکزی در دوره مشابه سال گذشته یعنی از اول فروردین ۱۴۰۰ تا ۲۰ خرداد ماه ۱۴۰۰ بانک مرکزی ٨.٧ میلیارد دلار برای واردات تامین کرده است. دورهمی و نشان می‌دهد که بانک مرکزی در سال جاری ۴۴ درصد بیشتر نسبت به سال گذشته برای واردات ارز تامین کرده است.

این عضو تیم اقتصادی دولت افزود: البته این یک روند طبیعی است. چراکه به دلیل افزایش قیمت نفت و پتروشیمی و کالا‌های مختلف در سطح جهانی تامین ارز آن‌ها نیز بیشتر شده است. در سامانه نیما بانک مرکزی امسال ۸.۱ میلیارد دلار معامله صورت گرفته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ٧٢ درصدی را در این بازار داشتیم.

رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه در مجموع در سال گذشته ۵۷ میلیارد دلار تامین ارز انجام دادیم، اظهار داشت: این مقدار در حالی است که سال ٩٩، ۳۶ میلیارد دلار ارز تأمین شده است. تراز تجاری کشور در سال ۱۴۰۱ مثبت شده است. صادرات دو ماه ما ۸.۵ میلیارد دلار است که و مقایسه آمار واردات که ۸.١ میلیارد دلار است که به معنای افزایش ۰.۴ میلیارد دلاری است.

وی افزود: در مدت یک ماه گذشته نوساناتی در بازار ارز ایجاد شد که نزدیک به صفر بود که بدهی کشور به خارج بود. بیش از ۱۰۰ درصد GDP آمریکا بدهی خارجی دولت آمریکاست. دولت آمریکا با پول دنیا کار می‌کند نه با پول خودشان. در حالی که بدهی خارجی کشور ما بسیار بسیار ناچیز است.

رئیس کل بانک مرکزی در پایان با بیان اینکه روند کاهش نرخ ارز در بازار غیر رسمی ادامه دارد و شاهد حاکم شدن آرامش در بازار خواهیم بود، خاطرنشان کرد: با اتخاذ تدابیری که انجام داده ایم به حمدالله آرامش به بازار ارز بازگشته و هیجاناتی که در یک مدت کوتاه وجود داشت از بین می‌رود. هم نرخ ارز در بازار آزاد در حال کاهش است و هم ذخایر ارزی بانک مرکزی به لحاظ اسکناس بیشترین ذخایر تاریخ خود. از نظر حواله نیز وضعیت خوبی داریم.

انتهای پیام/