چکیده
ملاصدرا ادراک عقلی را با سه رویکرد تبیین نموده است: رویکرد اول مشاهدۀ صورتهای عقلی از دور است. در این رویکرد، آنچه مشاهده می شود مُثُل نوریه و وجودات عقلی می باشد. رویکرد دوم در تبیین ادراک عقلی رویکرد اتحاد با عقل فعال است. در این تبیین، نفس انسانی با عقل فعال متحد شده و در پی این اتحاد، صورتهای معقوله برای او حاصل می گردد. در رویکرد سوم، نفس انسانی با اندکاک در ذات الهی و فناء بالله به حقیقت امور عقلی واصل میشود و، در نتیجه، خلاق صورت ها میگردد. این سه رویکرد، هر چند در ظاهر متفاوت به نظر میرسند، با نگاهی دقیق، معلوم میگردد که بیانگر و حاکی از تطوّرات و تحوّلات نفس میباشند. در هر سه رویکرد، ملاصدرا علم عقلی را به عنوان علم حضوری معرّفی میکند و از این حیث نیز با مشهور تفاوت دیدگاه مییابد.
نویسنده:
احمد غفاریقرهباغ: استادیار مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران
فصلنامه آیین حکمت - سال هفتم، شماره 25، پاییز 1394.