چکیده
ساخت هویت ملی واحد از دشوارترین مراحل در فرایند ملتسازی در جوامع مختلف بوده است. تعریف مشترک از خود و شکلگیری درکی بینالاذهانی از ملتی واحد ورای هویتهای قومی موجود به ساخت هویت ملی فراگیر منتهی شده و این امر بستر لازم را در پیشبرد روند ملتسازی فراهم میآورد؛ تحقق این مسئله به عملکرد نخبگان در ایجاد اجماع در میان گروههای قومی و تمایل هویتهای قومی متکثر برای مشارکت در روند ساخت هویت ملی بستگی دارد. این امر به ویژه در مناطقی که دگرهویتهای قومی متعدد در تنش مداوم با یکدیگر به سر میبرند، اهمیت بسیاری مییابد. منطقه قفقاز جنوبی یکی از این مناطق محسوب میشود که پس از استقلال به واسطه وجود گروههای قومی متخاصم به عنوان نمونهای منحصر به فرد در مطالعه ساخت هویت ملی پساشوروی به شمار میآید. در این منطقه، جمهوری گرجستان نمونهای ناکام در عرصه ساخت هویت ملی و ملتسازی به شمار میآید.
در این راستا سؤال این مقاله چنین است که موانع اصلی در ساخت هویت ملی در گرجستان چه بوده و تأثیر این عوامل بر روند ملتسازی در این کشور به چه صورت بوده است؟ فرضیه مقاله نیز بدین صورت تبیین میگردد، تأثیر متقابل دو عامل عدم تمایل گروههای قومی متکثر در تعریف مشترک از خود به عنوان ملتی واحد و نیز عملکرد نخبگان گرجی در به حاشیه راندن اقلیتهای قومی در فرایند ساخت هویت ملی- در کنارتأثیر میراث اتحاد جماهیر شوروی- مهمترین عوامل در عدم شکلگیری هویت ملی در گرجستان و متعاقب آن ناکامی در فرایند ملتسازی در این کشور بوده است. روش مورد استفاده در این مقاله، روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانهای میباشد.
کلیدواژه ها: ابزارگرایی؛ گرجستان؛ ملتسازی؛ هویت ملی و هویتهای قومی
نویسندگان:
محمدعلی بصیری: استادیار دانشکاه اصفهان
عنایت اله یزدانی: دانشیار دانشگاه اصفهان
فهیمه خوانساری فرد: دانشجوی دکترای روابط بین الملل، دانشگاه اصفهان
فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز - دوره 22، شماره 95، پاییز 1395.