چکیده
حقوق مالکیت با مقالۀ پیشگام دمستز (Demsetz) به نام «به سوی یک تئوری در حقوق مالکیت» وارد حوزۀ تحلیل اقتصادی گردید. این ارتباط بر پایۀ تأثیرات خارجی و در جستجوی راهحل آن قابل واکاوی است. پیگو بر نقش دولت در حل مسئلۀ تأثیرات خارجی تأکید نمود، ولی پس از وی رویکردهای بازارمحور به نظریۀ حاکم در این خصوص بدل گردید. رونالد کوز بر اساس نظریۀ بازار، با تأکید بر نقش هزینههای مبادله و در فرض صفر بودن آن، بر عدم لزوم دخالت دولت در دستیابی به نتیجۀ مطلوب اقتصادی اصرار ورزید و پس از وی کالابرسی (Calabresi) و ملامد (Melamed) با استفاده از مدل کوز، رویکرد مالکیت- مسئولیت را مطرح کردند. در نظام کامنلا نیز ردپای رویکردهای بازارمحور در قالب نظریۀ مزاحمت و تجاوز بهچشم میخورد. آنچه در نگاه نخست به ذهن خطور میکند، این است که راههای حل مسئله تأثیرات خارجی که در نظام کامنلا مطرح شده است، در چارچوب نظام حقوقی ایران چندان قابل اجرا نیست. اما در مقالۀ حاضر نشان خواهیم داد که با استفاده از قرارداد مسئولیت میتوان به حل مسئلۀ تأثیرات خارجی به نحو مطلوب اقتصادی امیدوار بود.
کلیدواژه ها: تأثیرات خارجی؛ تجاوز و مزاحمت؛ حقوق مالکیت؛ قرارداد مسئولیت؛ هزینههای مبادله
نویسندگان:
سید علیمحمد یثربی: دانشیار دانشکدۀ حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران
محمدعلی رضاپور آکردی: کارشناس ارشد حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران
مجله مطالعات حقوق تطبیقی - دوره 8، شماره 1، بهار و تابستان 1396.