تحول کارکردی منصب «قهرمان» در دستگاه خلافت عباسی

چکیده:  

شکل‌گیری مشاغل و مناصب مختلف و تحولات مرتبط با آن، از موضوع‌های مهم در عصر عباسی و متأثر از اوضاع و عوامل گوناگون جغرافیایی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بوده است. در عصر عباسی، منصب «قهرمان» از جمله مناصبی به شمار می‌رفت که قدرت و ضعف نهاد خلافت بر عملکرد آن تأثیرگذار بود. این منصب، همانند خاستگاه بسیاری از مناصب مانند کتابت، وزارت و... قدمتی دیرینه دارد. این مفهوم در یونان، با عنوان اویکونومیا (Oikonomia) و در ایران باستان، کُهرُمان ((Kuhrumân در حوزه‌هایی چون اقتصاد، اخلاق، ادب، سیاست و کشورداری مورد توجه بوده است. منصب قهرمان در عصر یادشده، در اشکال گوناگون و در قالب نقش‌هایی چون پیشکاری، کارگزاری، کاتبی، خادمی... شأنی اقتصادی و سیاسی داشت.
در این پژوهش با استفاده از توصیف و تحلیل داده‌های تاریخی، تحول کارکردی منصب قهرمان در عصر عباسی، بررسی می‌شود. دستاورد پژوهش، بیانگر این موضوع است که کارکرد اقتصادی منصب قهرمان در بازۀ زمانی مورد بررسی، تضعیف و کارکرد سیاسی آن تقویت شده است.

واژه‌های کلیدی: خلافت عباسی، کارکرد اقتصادی، کارکرد سیاسی، منصب قهرمان، قهرمانه

نویسندگان:

علی محمد ولوی ، سیده گلنوش کاردان

پژوهش نامه تاریخ اسلام - سال ششم، شماره 24، زمستان 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.