یادداشت / تاریخ نگار

۱۳:۱۳ ۱۳۹۱-۸-۱۵

33 سال قبل در چنین روزی

تحریم نفتی آمریکا توسط ایران

خبرگزاری فارس: خبرگزاری های آمریکا امروز گزارش دادند ایران از روز سه شنبه صدور نفت را بسوی ایالات متحده تحریم کرده است . علی اکبر معین فر نیز امروز گفت : تا بحال هیچ تحریمی اعلام نشده و مدیریت و کارکنان صنعت نفت منتظرند تا به محض اینکه دستوری از سوی امام در این زمینه صادر شد به مرحله اجرا بگذارند .

رخدادهای 15آبان 1358

چکیده

امروز رهبر انقلاب در فرمانی خطاب به شورای انقلاب به دلیل استعفای مهندس بازرگان شورای انقلاب را مامور اداره کشور کردند .

امام خمینی همچنین از هیئت حسن نیت کردستان خواستند به کار خود ادامه داده و با شورای انقلاب در ارتباط باشند .

امشب اولین جلسه شورای انقلاب پس از استعفای بازرگان با شرکت وی و گروهی از اعضای کابینه تشکیل شد . شورای انقلاب با انتشار اطلاعیه ای از همه وزرا و معاونان دولت آقای بازرگان تدعوت کرد« تا تعیین تکلیف قطعی به انجام وظایف خود در وزارتخانه ها ادامه دهند .»آیت الله دکتر بهشتی بعد از جلسه شورای انقلاب دریک کنفرانس مطبوعاتی گفت : فعلا تا انتخابات ریاست جمهوری نخست وزیر نخواهیم داشت دکتر باهنر نیز گفت : شورای انقلاب برای یکدست بودن بیشتر و برای تصمیم گیری های انقلابی ترمیم خواهد شد و گروهی از اعضای جدید به آن خواهند پیوست و چند تن نیز از شورای انقلاب خارج می شوند .

خبرگزاری های آمریکا امروز گزارش دادند ایران از روز سه شنبه صدور نفت را بسوی ایالات متحده تحریم کرده است . در عین حال یکی از اعضای هیئت مدیره شرکت ملی نفت و سرپرست امور بازاریابی و صادرات در گفتگویی خبر مخابره شده از سوی خبرگزاری های خارجی در مورد تحریم صدور نفت به آمریکا را یک دروغ بزرگ و شرم آور خواند .

هلیکوپتر حامل داریوش فروهر و همراهان عصر دیروز هنگامی که قصد فرود آمدن در پادگان سردشت را داشت بوسیله افراد مسلح و مهاجم به توپ بسته شد ولی بر اثر پاسخ سریع ارتش هیچگونه آسیبی به فروهر و همراهان او وارد نشد .

خبرگزاری پارس نیز امروز گزارش داد مامورین عراقی سرکنسولگری ایران در بصره را اشغال کرده اند . در پاسخ به این اقدام یک سری از جوانان سرکنسولگری عراق در کرمانشاه را اشغال کردند .

دکتر ابراهیم یزدی وزیرامورخارجه امروز در یک کنفرانس مطبوعاتی در مورد رویدادهای چند روزگذشته با دفاع از اقدامات دیپلماتیک دولت در عین حال اقدام دانشجویان پیرو خط امام را بعنوان یک اقدام انقلابی مورد تائید قرار داد .

دکتر حسن آیت عضو مجلس خبرگان قانون اساسی ضمن تحلیل مسائل سیاسی روز در تالار اجتماعات روزنامه اطلاعات شدیدا به جبهه ملی حمله کرد . وی گفت : از ابتدای شروع انقلاب در سال 42توسط امام خمینی جبهه ملی سیاست صبر و سکوت را در پیش گرفته بود ولی با روشن شدن قطعیت سقوط رژیم در سال 1356 بار دیگر فعالیت خود را آغاز کرد .

وظایف نخست وزیر به شورای انقلاب محول شد / ادامه ماموریت هیئت حسن نیت کردستان

رهبر انقلاب در فرمانی خطاب به شورای انقلاب به دلیل استعفای مهندس بازرگان از نخست وزیری دولت موقت وظایف نخست وزیر را به شورای انقلاب محول کردند . امام خمینی در این فرمان از شورای انقلاب خواستند بدون فوت وقت در تهیه مقدمات همه‎پرسی قانون اساسی ، انتخابات مجلس شورای ملی و تعیین رئیس جمهور تلاش کند . (1)امام خمینی امروز همچنین در پیامی به هیئت حسن نیت در کردستان از این هیئت خواستند به کار خود ادامه دهد و با شورای انقلاب در تماس باشد . (2)

درخواست شورای انقلاب از وزرا و معاونان

امشب اولین جلسه شورای انقلاب پس از استعفای بازرگان با شرکت وی و گروهی از اعضای کابینه تشکیل شد . در پایان این جلسه اطلاعیه ای از سوی شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران منتشر شد . در بخشی از این اطلاعیه آمده است : شورای انقلاب جمهوری اسلامی از همه آقایان وزرا و معاونان دولت جناب آقای مهندس بازرگان دعوت میکند که تا تعیین تکلیف قطعی به انجام وظایف خود در وزارتخانه ها ادامه دهند .

تا انتخابات ریاست جمهوری نخست وزیر نداریم

آیت الله دکتر بهشتی پس از جلسه شورای انقلاب در گفتگو با خبرنگاران گفت : وظیفه کلی دولت یعنی اجرا به عهده شورای انقلاب گذاشته می شود و مانند همه شوراهای انقلاب دنیا اجرا می کند .وی ادامه داد :تا حالا ترجیح می دادیم که یک شیوه نو را دنبال کنیم و یک شورای انقلاب داشته باشیم و یک دولت انقلاب و چون آن هماهنگی و همفکری لازم همانطور که مهندس بازرگان هم در استعفای خودشان گفته اند بوجود نیامد در حقیقت یا باید دولت انقلاب طبق موضع گیری و برداشت خود عمل می کرد و یا شورای انقلاب و انتخاب با امت بود و امام ، یعنی هم امت و هم امام انتخاب کردند که رویه ای را که شورای انقلاب در برخورد با مسائل توصیه می کند پیگیری شود . دکتر بهشتی ادامه داد : فعلا تا انتخابات ریاست جمهوری نخست وزیر نخواهیم داشت .

شورای انقلاب ترمیم خواهد شد

دکتر باهنر دیگر عضو شورای انقلاب نیز با بیان اینکه خط مشی کلی شورای انقلاب در سه روز آینده مشخص خواهد شد گفت : لازم است تا با بعضی از کشورها که رابطه نداریم رابطه برقرار کنیم و یا روابطمان را تحکیم ببخشیم و بر عکس .

وی ادامه داد : مثل لیبی یا کشورهای اسلامی دیگر که باید با این کشورها روابط گسترش پیدا کند و نیز در روابطمان با بعضی کشورها چون آمریکا تجدید نظر می کنیم . دکتر باهنر همچنین گفت : شورای انقلاب برای یکدست بودن بیشتر و برای تصمیم گیری های انقلابی ترمیم خواهد شد و گروهی از اعضای جدید به آن خواهند پیوست و چند تن نیز از شورای انقلاب خارج می شوند . (3)

غرب : ایران آمریکا را تحریم کرده است / شرکت نفت : این شایعات شرم آور است

خبرگزاری های آمریکا امروز گزارش دادند ایران از روز سه شنبه صدور نفت را بسوی ایالات متحده تحریم کرده است .یکی از مسئولات یک کمپانی بزرگ آمریکا این گزارش را تائید کرد و گفت : بنظر میرسد که ایران شیرهای نفت خود را بسته است ، با اینحال وی تصریح کرد گزارش هایی که در این باره بویژه در مورد بسته شدن بندر نفتی اصلی ایران، جزیره خارک در اختیار دارد جسته و گریخته است اما خیال می کند که این موضوع صحت داشته باشد .

منابع وزارت خارجه آمریکا گفتند معلوم نیست که این تحریم ها روی ذخایر نفتی آمریکا که حدود 5درصدآن از نفت ایران تامین می شود چه اثری خواهد داشت .بر اساس این گزارش ها تحریم نفتی آمریکا توسط ایران نشان می دهد سیاست های شورای انقلاب نسبت به دولت بازرگان نسبت به آمریکا خشن تر شده است .

در عین حال یکی از اعضای هیئت مدیره شرکت ملی نفت و سرپرست امور بازاریابی و صادرات در گفتگویی خبر مخابره شده از سوی خبرگزاری های خارجی در مورد تحریم صدور نفت به آمریکا را یک دروغ بزرگ و شرم آور خواند . (4) علی اکبر معین فر نیز امروز گفت : تا بحال هیچ تحریمی اعلام نشده و مدیریت و کارکنان صنعت نفت منتظرند تا به محض اینکه دستوری از سوی امام در این زمینه صادر شد به مرحله اجرا بگذارند . (5)

لغو قرار داد 1959 ایران و آمریکا

هیئت وزیران دولت موقت جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد لغو موافقتنامه همکاری بین ایران و آمریکا را تصویب و به شورای انقلاب ارسال کرده است . همچنین هیئت وزیران در بیانیه ای فسخ فصول پنجم و ششم عهدنامه مودت مابین ایران و روسیه [قرارداد 1921] را اعلام کرد .

فروهر : مذاکره با سران کردستان رضایتبخش بود

ساعت 2بعد از ظهر امروز داریوش فروهر عضو هیئت ویژه دولت در کردستان بعد از مذاکرات موفقیت آمیز با رهبران سیاسی و مذهبی کردستان وارد سنندج شد و به صباغیان و سحابی پیوست و از بعد از ظهر امروز متفقا به مذاکرات خود با رهبران کرد در سنندج ادامه دادند .

داریوش فروهر نتیجه مذاکرات خود را در سنندج فوق العاده رضایتبخش اعلام کرد . جمشید حقگو استاندار آذربایجان غربی نیز امروز گفت : بر اساس اطلاعاتی که کسب شده است اعضاء هیئت برای ادامه مذاکرات به مهاباد بازمیگردند . (6)

هلیکوپتر فروهر به توپ بسته شد

مامورین دولت عراق کنسولگری ایران در بصره را اشغال کردند

خبرگزاری پارس امروز گزارش داد مامورین عراقی سرکنسولگری ایران در بصره را اشغال کرده اند .گزارش های رسیده از بصره عراق حاکی است مامورین عراقی دو تن از اعضای کنسولی جمهوری اسلامی ایران در بصره را بازداشت و کنسولگری را اشغال کردند .

در اطلاعیه ای که امروز از سوی وزارت خارجه منتشر شده آمده است : سفیر دولت موقت در بغداد در تاریخ 18مهر ماه سال جاری ضمن ملاقات با معاون وزارت خارجه عراق رسما درخواست کرد نسبت به بستن سرکنسولگری های عراق در خرمشهر و کرمانشاه اقدام نمایند و بر اساس توافق و تفاهم مشترک ظرف مدت سه ماه از این تاریخ سرکنسولگری های مورد نظر در قبال تعطیلی نمایندگی های کنسولگری ایران دربصره و کربلا بسته شود .در ادامه این اطلاعیه تاکید شده است : متعاقب این اقدام ضمن یادداشتی به سفارت جمهوری عراق در تهران خواسته شد سرکنسولگری های طرفین در مهلت مقرر تعطیل شوند .

این اطلاعیه می افزاید : در طول مدت پس از پیروزی انقلاب گزارش های فراوانی در زمینه فعالیت های غیرطبیعی ماموران کنسولگری های عراق در ایران و مدارس عراقی در خوزستان رسیده که همه حاکی از ادامه رفت و آمدهای مشکوک در موسسات مورد نظر می باشد و عوامل و عناصر مزدور دست اندرکار توطئه هستند .در اقدام متقابل امروز سرکنسولگری عراق در کرمانشاه اشغال شد. (8) خبر دیگر حاکی است جوانانی که صبح امروز کنسولگری عراق در کرمانشاه را اشغال کرده بودند ساعت 17محل کنسولگری را ترک کردند . (9)

حمایت یزدی از تسخیر لانه جاسوسی

وضع سیاسی – انقلابی چند روز اخیر کشور در رابطه با آمریکا دکتر ابراهیم یزدی وزیر امورخارجه را برآن داشت تا یک کنفرانس مطبوعاتی برگزار کند . یزدی بطور کلی از اقدامات دیپلماتیک دولت در این مورد دفاع کرد و در عین حال اقدام دانشجویان پیرو خط امام را بعنوان یک اقدام انقلابی مورد تائید قرار داد و افزود این حرکت انقلابی در پشتیبانی از دولت است و وزارت امور خارجه بدون کوتاهی و در چارچوب امکانات خود با اعتراضات پیاپی و یادداشت های هشدار دهنده دولت آمریکا را از عکس العمل های بحق مردم ایران آگاه کرده بود .

تقاضای ایران از آمریکا برای استرداد عاملان جنایت سینما رکس

دکتر یزدی با یادآوری مجدد اقدامات وزارت امور خارجه برای استرداد شاه گفت : در 8آبان رسما تقاضای استرداد شاه خائن و فرح را از آمریکا کردیم و این بر اساس گفتگوهای قبلی بود که در جنب اجلاس 34سازمان ملل با وزیر امور خارجه آمریکا کردیم ، در مذاکره با ونس قرار شد هویت مجرمین و جنایتکاران ایرانی را که بتوانیم محل آنها را شناسایی کنیم به اطلاع آمریکا برسانیم ، قبلا هم ما برخی از این اشخاص منجمله سرتیپ رزمی جنایتکار معروف آتش سوزی سینما رکس را معرفی کردیم و تقاضای استرداد آنها را کردیم که آمریکا پاسخ مثبت داد و قول داد کوشش کند تا آنها به ایران بازگردانده شوند .

مسئولیت حوادث اخیر بعهده آمریکا است

وزیر امور خارجه گفت : در آخرین اطلاعیه وزارت امور خارجه که در دست تهیه است به آمریکا یادآوری می کنیم گه مسئولیت حوادث اخیر بعهده آمریکا است و یگانه راه آن است که دولت آمریکا مواضع خود را اصلاح کند و به یادداشت های ما ترتیب اثر بدهد .

یزدی در بخش دیگری از سخنان خود گفت : طبق مقررات بین المللی دولت ایران موظف به حفاظت از جان و مال اتباع خارجی است و بعنوان دولت از وقوع چنین حادثه ای ابراز تاسف میکنیم و نهایت کوشش خود را بکار خواهیم برد تا این مسئله بطور رضایت بخشی حل شود معذلک مسئولیت حوادث را مستقیما متوجه آمریکا میدانیم و تنها راه برای ملت ایران بمنظور عکس العمل و نشان دادن مواضع خودش همان بود که عمل شد .

سرمایه های ایران در کشورهای اروپایی

وزیرامورخارجه همچنین گفت : علاوه بر واشنگتن طی یادداشت های جداگانه ای به لندن ، پاریس ، مکزیک ، بن ، برن ، رم و مادرید که سرمایه های شاه در این شهرها جمع است اطلاع داده شده که این سرمایه ها از راه نامشروع بدست آمده و هر نوع سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی با این سرمایه ها را بلا اعتبار میداند و برای خود حق اقامه دعوی علیه افرادی که در سرمایه گذاری با آنها مشارکت نمایند محفوظ میدارد .

ملاقات با برژینسکی ؛ تفهیم موضع ایران بود !

در مورد ملاقات بازرگان و یزدی با برژینسکی وزیر خارجه گفت : این تماس در جهت تفهیم موضع انقلابی ایران به برژینسکی بوده است و این که بسیاری از مظالمی که آمریکا بر ایران روا داشته قابل جبران است و باید آمریکا آنها را جبران کند .

وزیرامورخارجه گفت : علاوه بر واشنگتن طی یادداشت های جداگانه ای به لندن ، پاریس ، مکزیک ، بن ، برن ، رم و مادرید که سرمایه های شاه در این شهرها جمع است اطلاع داده شده که این سرمایه ها از راه نامشروع بدست آمده و هر نوع سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی با این سرمایه ها را بلا اعتبار میداند و برای خود حق اقامه دعوی علیه افرادی که در سرمایه گذاری با آنها مشارکت نمایند محفوظ میدارد .

یزدی در این باره توضیح داد : برژینسکی مراتب پشتیبانی خود را از دولت ایران اعلام کرد و گفت این پشتیبانی به جهت ماهیت مذهبی است زیرا ما مسیحی و شما مسلمان هستید و بازرگان پاسخ داد شما کارهایی که از زمان مصدق تاکنون در ایران انجام داده اید کدام یک با موازین مسیحیت تطبیق دارد ؟(10)

در سفارت آمریکا چه می گذرد

دانشجویان مسلمان پیرو خط امام امروز سومین روز اقامت خود را در سفارت آمریکا در حالی آغاز کرده اند که از زمان ورود آنان به داخل سفارت تظاهرات مردم در بیرون از محوطه سفارت به حمایت از آنان قطع نشده است . بسیاری از جوانان که با همراه داشتن پتو و لباس های گرم خود را تجهیز کرده بودند دو شب گذشته را در خیابان های اطراف سفارت آمریکا به صبح رساندند .

بلندگوی دانشجویان مستقر در سفارت در این دو روز مرتبا به پخش آیاتی از قرآن مجید ، سرودهای انقلابی و اعلامیه های دانشجویان مشغول است و مردم نیز با دادن شعارهایی چون قرار داد نظامی با آمریکا بایدلغو گردد و مرگ برآمریکا از آنان پشتیبانی می کردند .دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در یازدهمین اطلاعیه خود هشدار دادند که با اشغال سفارتخانه های دیگری چون سفارت انگلیس که ممکن است توسط ایادی سیا صورت گیرد این جریان اصیل و پرتوانی که میرود به منافع امپریالیسم در ایران خاتمه دهد از مسیر اصلی منحرف شود . (11)

ضد انقلاب به پیش نویس قانون اساسی راضی شده بود

دکتر حسن آیت عضو مجلس خبرگان قانون اساسی ضمن تحلیل مسائل سیاسی روز در تالار اجتماعات روزنامه اطلاعات شدیدا به جبهه ملی حمله کرد .

شهید آیت در جای دیگری گفته بود: «درست است که این آقا [میرحسین موسوی] عضو حزب [جمهوری اسلامی] است اما در عین‎حال افکارش، ‌افکاری که در خط ولایت باشد، نیست بلکه به عمل‌گرایی فردی تمایل دارد و هوادار مصدق و جزو حلقه حبیب‌الله پیمان است و در چنین مواردی خودش و همسرش مقابل مجلس خبرگان قانون اساسی می‌ایستند. بنابراین، این دو نفر به‎احتمال قوی در مسیری خواهند رفت که در آینده اگر خودشان را اصلاح نکنند، جلوی نظام هم می‌ایستند.»

وی گفت: ضد انقلاب فکر می کردند این مجلس حداکثر تا آن 31روزی که برایش تعیین کرده بودند با آن آئین نامه کذایی انجام خواهد شد و آن پیش نویس را به تصویب می رساند ، اما این مجلس به قدری انقلابی عمل کرد که ضد انقلاب که اول به آن پیش نویس هم راضی نبود و می خواست که رقیق ترش کند و ضد انقلاب را تقویت کند حالا به آن پیش نویس راضی شده .

آغاز انقلاب در خرداد 42و سکوت جبهه ملی

دکتر حسن آیت در ادامه به مراحل انقلاب و نقش جبهه ملی در آن اشاره کرده و گفت : اگر در 15خرداد شما یک سطر آوردید که این حضراتی که امروز یقه چاک میکنند که انحصار طلبی ، آی انقلاب رفت ، یک سطر اعتراض کرده باشند به آن حادثه جنایتکارانه من تمام حرفهایم را پس می گیرم .

مهر تائید جبهه ملی بر اصلاحات شاه !

وی ادامه داد : صریحا گفتند ، اصلاحات آری ، دیکتاتوری نه ، یعنی کارهای شاه را اصلاحات قلمداد کردند و بعد هم گفتند سیاست صبر و انتظار را باید پیش گرفت .

نزدیکی پیروزی انقلاب و سررسیدن جبهه ملی

وی در ادامه این تحلیل با اشاره به نزدیک شدن پیروزی انقلاب اسلامی اینگونه ادامه می دهد که با نزدیک شدن پیروزی، جبهه ملی برای در دست گرفتن آینده انقلاب و نیز جلوگیری از پیروزی آن وارد عرصه شد . چگونه آقایان 20سال جشن گرفته و تفریح کرده اند و زمانی که نوبت پیروزی رسید به عنوان 20سال مبارزه خود را به ملت قالب می کنند .

علت اختلاف آیت الله کاشانی با مصدق / بختیار جاسوس انگلیس بود

آیت در ادامه با اشاره به این که بختیار به عنوان یکی از اعضای جبهه ملی جاسوس انگلیس بود و همه این را می دانستند گفت : همان موقع علت اختلاف آیت الله کاشانی و دکتر مصدق همین بود ، کاشانی به مصدق پیام فرستاد بختیار که سند جاسوسی اش دست من است چرا معاون وزارتش کرده ای که مصدق گفت بختیار توبه کرده و کاشانی جواب داد اگر کسی زنا کرد و توبه کرد باید پیشنماز مسجد بشود؟

می گویند باید به یک نیروی خارجی متکی باشیم

وی در ادامه گفت : یک عده از اینها هستند که هنوز هم قبول دارند که باید به یک نیروی خارجی متکی بود و ما نمی توانیم اصالت داشته باشیم ولی انقلاب ایران اصالتش در این است که میگوید ما می توانیم اصیل باشیم و به هیچ قدرتی وابسته نباشیم .

شهید حسن آیت یک ماه بعد از نطق قبلیش در مجلس شورای اسلامی و در حالی که برای نطق جدیدی علیه میر حسین موسوی حاضر گشته بود و قصد حرکت به سوی مجلس را داشت، صبح روز 14 مرداد 1360 در برابر منزل خود هدف رگبار قرار گرفت و به شهادت رسید و سرانجام میرحسین موسوی25 مرداد 1360،‌ منصب وزارت خارجه را از شهید رجایی که به طور همزمان سرپرست وزارت امور خارجه نیز بود، تحویل گرفت.

دکتر آیت در ادامه با اشاره به نوشته های برخی نویسندگان روزنامه ها که به انقلاب حمله می کنند گفت :اینها ابتدای پیروزی نهایت آرزویشان این بود که اعدام نشوند ولی با مسامحه کاری ها امروز طلبکار شده اند ، اگر چه اهمالکاری های دولت باعث شهادت بسیاری از فرزند ان وطن شد ولی این فایده را داشت که ضد انقلاب را به هوای نابودی نهضت و این که این انقلاب در حال شکست است از لانه های خود خارج کرد تا توطئه هایشان روشن شود ولی در آینده موج انقلاب همه اینها را به زباله دان تاریخ خواهد فرستاد . (12)

پی نوشت:

1- صحیفه امام ، جلد 10، صفحه 500

2- صحیفه امام، جلد 10، صفحه 501

3- اطلاعات ، 16آبان 1358، صفحه 2

4- اطلاعات ، 16آبان 1358، صفحه 2

5- اطلاعات ، 15آبان 1358، صفحه 10

6- اطلاعات ، 16آبان 1358، صفحه 2

7- اطلاعات ، 15آبان 1358، صفحه 12

8- اطلاعات ، 16آبان 1358، صفحه 10

9- اطلاعات ، 16آبان 1358، صفحه 3

10- اطلاعات ، 15آبان 1358، صفحه 2

11- اطلاعات ، 15آبان 1358، صفحه 2

12- اطلاعات ، 15آبان 1358، صفحه 4و10، شهید سیدحسن آیت در سوم تیر ماه 1317 در نجف آباد اصفهان و در خانواده‌ای روحانی و کشاورز دیده به جهان گشود. مادرش نوه آیت‌الله سید علی نجف‌آبادی، فقیه پر آوازه عصر خویش، بود. پس از به پایان رساندن دوره دبیرستان، تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته های علوم اجتماعی، حقوق، ادبیات و روزنامه نگاری دنبال کرد و در 1340 موفق به دریافت کارشناسی‌ارشد در رشته جامعه‌شناسی گردید.

وی سپس، به ادامه تحصیل پرداخت. تحصیلات علوم دینی را نیز تا خارج فقه و اصول ادامه داد.آیت افزون بر زبان عربی، با زبان های انگلیسی و فرانسه نیز آشنا بود. (رک پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، ص71) در دبیرستان‌های شهرستان فریدن، دامغان و تهران به تدریس اشتغال داشت. وی در دانشگاه شهید بهشتی، عربی و در بسیاری از دانشکده‌ها هم جامعه‌شناسی و حقوق تدریس می‌کرد.

شهید آیت از همان آغاز جوانی و دوران دبیرستان، به طرفداری از جنبش ملی شدن صنعت نفت و نیزآیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی پا در صحنه مبارزه اسلامی گذاشت. به دنبال اختلاف نیروهای اسلامی با گروه‌های ملی‌گرا، جدایی آنها و رخداد کودتای 28 مرداد 1328 با تردستی و راهبری سازمان سیای آمریکا و سازمان جاسوسی انگلیس تبهکار، دوران تلخ اشغال نامریی ایران با حضور پنجاه هزار مستشار نظامی آمریکایی آغاز گردید؛ شهید آیت که بر پایه باورهای دینی، هوش و بینش سرشار سیاسی خود، تنها مکتب اسلام را رهایی بخش این کشور و امت اسلامی می‌دانست، با جدا شدن از حزب‌ها و گروه‌های فرصت‌طلب غربزده و شرقزده به نهضت امام خمینی پیوست . در تابستان 1342 به دنبال چاپ و پخش اعلامیه‌های امام، ساواک وی را در خیابان پامنار تهران دستگیر و زندانی کرد. پس از آزادی و تبعید امام از ایران، شهید آیت که امیدش را از گروه‌های سیاسی موجود از دست داده بود، خود نسبت به سازماندهی گروهی سیاسی- نظامی به صورت زیر زمینی و با هدف برپایی حکومت اسلامی اقدام کرد و از این راه توانست بسیاری از افراد مبارز؛ همچون شهید حجت الاسلام محمد منتظری، شهید سردار سرلشکر یوسف کلاهدوز و شهید سرتیپ سید موسی نامجو را در راستای خط امام خمینی و آرمان‌های ایشان گردآورد. این گروه توانست در جریان شکوفایی انقلاب اسلامی،‌ خدمات ارزنده‌ای داشته باشد. سید حسن آیت پیرامون این سازمان سیاسی- نظامی که با یاری همرزمانش در سال 1345 پایه‌ریزی کرده بود، چنین می‌نویسد: این تشکیلات اصل را بر ایجاد حکومت و نظام اسلامی، ابتدا در ایران و سپس در سطح جهانی گذاشت و معتقد بود که تنها با تکیه بر این فکر و آرمان: یعنی جهان شمول شدن اسلام است که می‌توان مردم مسلمان کشورهای عقب نگهداشته شده را بسیج کرد.

در مرامنامه این تشکیلات آمده است: اسلام کامل‌ترین دین و پاسخگوی همه نیازهای انسانی در هر زمان و هر مکان بوده و بهترین تضمین برای صیانت از ارزش‌های مادی و معنوی بشریت است.» (پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1/1/1389)

با پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357، شهید آیت با کوله‌باری از تجربه سیاسی و سازماندهی نیروها در برپایی حزب جمهوری اسلامی نقش به سزایی ایفا کرد .

وی عضو شورای مرکزی حزب به شمار می‌رفت و از همان آغاز هم به عنوان دبیر سیاسی حزب برگزیده شد. اندکی پس از آن، از سوی مردم نجف‌آباد استان اصفهان به عنوان نماینده مجلس خبرگان بررسی قانون اساسی برگزیده شد و در آن مجلس به عضویت هیأت رییسه درآمد. تلاش های او در گنجاندن و تصویب اصل‌های ولایت فقیه، فرماندهی کل قوا و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران فراموش ناشدنی است. آیت به هنگام بحث بر سر ولایت فقیه در چهلمین نشست مجلس خبرگان بررسی قانون اساسی در 17 مهر 1358 اعلام کرد: من یکی از طرفداران و مدافع جدی این اصل هستم و شاید قبول نمایندگی این مجلس هم برای این بود که تا آنجایی که در قدرت دارم در گذراندن این اصل کمک کنم، چون حکومت اسلامی را بدون این اصل مستقر نمی‌بینیم: یعنی این اصل باید اجرا شود.

وی از مخالفان سرسخت ابوالحسن بنی صدر اولین رئیس جمهور ایران به‌شمار می‌آمد. با تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در همان سال نخست پس از پیروزی، نهادهای پیش بینی شده در آن یکی پس از دیگری شکل گرفت. در این زمان، شهید آیت از سوی مردم تهران برای حضور در مجلس شورای اسلامی برگزیده شد. (پیشتازان شهادت در انقلاب سوم، صص71- 74 ) شهید آیت همواره با بنی‌صدر مخالفت می‌کرد، زیرا می‌دانست که وی موافق اصل ولایت فقیه نیست، فردی غربزده و ملی‌گرا است، کشور را در نهایت به‌دست جهانخواران می‌سپارد و نمی‌تواند استقلال و آزادی جمهوری اسلامی ایران را پاسدار باشد. از آن گذشته، بنا بر اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران، بنی‌صدر با سفارت آمریکا هم سر و سری داشته است. مخالفت‌ها و افشاگری‌های شهید آیت به ویژه درافتادن وی با لیبرال‌ها و ملی‌گراهای وابسته به استکبار غرب به سرکردگی آمریکا و در کنار آن، اتحاد این گروهک‌ها با منافقین، دشمنان ریز و درشتی را پیرامون شهید آیت پدید آورد که هر روز شایعه‌ای را برای وی می‌ساختند. ضد انقلاب و ساده اندیشان امیدوار بودند که با رد اعتبار نامهاش، او را از راهیابی به مجلس، با وجود اینکه 64 درصد از آرا مردم تهران را از آن خود کرده بود، باز دارند، ولی این توطئه شکست خورد و اعتبار آن شهید با 114 رای موافق، 30 رای مخالف و 26 رای ممتنع در نشست جنجالی دوم خرداد 1359 به تصویب رسید؛ با چنین شرایطی آیت پرخروش‌تر از گذشته، به افشای جریان‌های ضد انقلابی، منافقان و فتنهگران در مجلس اول شورای اسلامی ادامه داد.

دکتر آیت درباره رجال سیاسی و تاریخی معاصر، گروه‌ها و حزب‌های ایران شناخت کاملی داشت؛ به‌گونه ‌ای که اگر کسی به وی معرفی می ‌شد، بی‌درنگ پیشینه فعالیت‌های سیاسی وی، جهت‌گیری‌ها، کتاب‌های نوشته شده، عضویت در گروه ها و همه فراز و فرود زندگی او را در پرونده‌ای فراهم می‌کرد. دوستانش به علت حضور وی در جنبش ملی شدن صنعت نفت و مطالعه روزنامه ‌های موافق و مخالفی که پس از 1320 منتشر می‌شد، از او به عنوان «دانشنامه رجال ایران» یاد می ‌کردند و این، نشانگر آگاهی بسیار ژرف او در تاریخ معاصر ایران و بینش نیرومند سیاسی وی بوده است.

وی پیش از نامزدی ریاست جمهوری بنی ‌صدر در نطقی که در مجلس پیرامون قانون اساسی ایراد کرد، یادآور شد: آن هایی که قانون اساسی را قبول ندارند و آن‌هایی که در روزنامه‌ها رییس جمهوری را مترسک قلمداد می ‌کنند، همین جا خود را نامزد ریاست جمهوری خواهند کرد. این پیش‌بینی شهید آیت، زمانی بیان شده بود که بنی‌صدر هنوز برای نامزدی رییس جمهوری ناز و کرشمه می‌کرد. از آنجایی که شهید آیت شناخت کاملی از بنی‌ صدر داشت و در تلاش برای افشای چهره پنهان او برآمده بود، بنی ‌صدر نیز می‌کوشید تا او را به سوی خودش جذب کند و وی را از حزب جمهوری اسلامی دور کند، اما دکتر آیت استوار ایستاد و گفت: من تو را قبول ندارم و در خط اصیل اسلام نمی ‌بینم و معتقدم روش تو با روش ولایت فقیه هماهنگی ندارد. ... مطمئن باش که هر گونه انحرافی از تو ببینم، به عنوان اولین نفر انتقاد خواهم کرد.»( رجا نیوز، 24/11/89)

شهید آیت و انحرافی که رخ نمود !

شهید سید حسن آیت را زمانی که در قید حیات دنیایی بود، بیش از آنکه به عنوان دبیر سیاسی حزب جمهوری اسلامی و یا حتی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بشناسند، به مخالفت‌هایش با جبهه ملی و نهضت آزادی و علی‌الخصوص رئیس‌جمهور وقت، بنی‌صدر می‌شناختند.اما شهید آیت یک نقطه مقابل دیگر نیز داشت و آن فردی بود که تا 8 سال پس از شهادت آیت نخست وزیر کشور بود و محبوبیتی کسب نمود که سرپوشی بر افشاگری‌های آیت علیه وی گشت. با عیان شدن انحراف میرحسین موسوی پس از انتخابات سال88 نام آیت پس از 28 سال بایکوت کامل، بار دیگر بر سر زبانها افتاد. اما به راستی مخالفت شهید آیت با موسوی بر چه اصولی استوار بود و از چه نقطه‌ای آغاز گشت؟شهید آیت بارها در جلسات حزب، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد را التقاطی معرفی می‌کرد و مخالف حضور موسوی در بدنه ارشد حزب بود. شهید آیت تشکل‌هایی همچون جبهه ملی،‌ نهضت آزادی و سازمان مجاهدین خلق را حلقه‌های پی در پی یک زنجیر می‌دانست و تشکیلاتی مثل جاما و جنبش مسلمانان مبارز را هم که حبیب‌الله پیمان رئیس آن بود، در چارچوب این جریان ارزیابی می‌کرد. از آنجا که میرحسین موسوی و همسرش قبل از پیروزی انقلاب اسلامی عضو جنبش مسلمانان مبارز بودند، شهید آیت این دو نفر را کماکان شیفته این جریان و سلسله می‌دانست. شهید آیت معتقد بود که استعمار در برابر مبارزان اصیل، مبارزان قلابی و بدلی به وجود می‌آورد و از این رو میرحسین را یک انقلابی قلابی می‌دانست که برای انحراف جریان اصیل در میان آن قرار گرفته است. یکی از نقاط اختلاف شهید آیت و مهندس موسوی، طرفداری جدی او از دکتر مصدق بود، به‎گونه‎ای که تا قبل از فاجعه هفتم‎تیر که مهندس موسوی سردبیری روزنامه جمهوری اسلامی ارگان حزب جمهوری اسلامی را برعهده داشت، بسیاری از صفحات این روزنامه به‎طرفداری از دکتر مصدق اختصاص می‎یافت. چنین مشی و رفتاری سبب تشدید اختلاف میان آیت و موسوی شد. تا آنجا که زمانی‌که موسوی که ناگزیر به درج مقاله آیت علیه مصدق شد نیز بر آن مقدمه‌ای افزود و تذکر داد که این دیدگاه شخصی نگارنده است.

این انتقادات اما زمانی اوج گرفت که فراتر از حزب جمهوری اسلامی، اعطای پست‌های کلیدی کشوری به میرحسین موسوی مطرح گردید. بادامچیان عضو وقت شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، در این خصوص می‌گوید: « شهید آیت در جلسه شب هفتم تیر، جلسه قبل از غروب شورای مرکزی حزب و ساعاتی قبل از انفجار، وقتی حرف وزارت خارجه آقای موسوی مطرح شد، گفت: من حتماً مخالفت می‌کنم و حتماً در مجلس علیه او صحبت خواهم کرد. طبعاً دوستان آقای موسوی برآشفتند و با تندی با او برخورد کردند. دوستان دکتر آیت هم به پشتیبانی از آقای آیت مطالب مختلفی را بیان کردند. بالاخره مرحوم شهید بهشتی قصد کردند در این زمینه نظر و رأی شورای مرکزی را بگیرند. چون مطرح شده بود باید مخالف و موافق صحبت می‌کردند. شهید آیت گفت: اگر شورای مرکزی هم به وزیر خارجه شدن ایشان رأی بدهد،‌ من قطعاً مخالفت خواهم کرد. آنها هیاهو کردند که این رأی تشکیلاتی است و باید آقای آیت که عضو شورای مرکزی است این تبعیت تشکیلاتی را داشته باشد. آقای آیت به صراحت گفت: من آقای مهندس موسوی را شاگرد پیمان می‌دانم و خط پیمان خط امریکاست و آقای موسوی در نهایت به خط امریکا می‌رسد. فلذا من وظیفه شرعی و الهی می‌دانم که به هر نحوی شده است با ایشان مخالفت کنم. ولو اینکه ایشان رأی بیاورد. من باید وظیفه‌ام را انجام بدهم تا در تاریخ بماند. در اینجا وظیفه من گفتن است. بعضی از دوستان می‌گفتند باید تصمیم بگیریم تا ایشان را به دلیل این موضع اخراج کنیم. قرار شد فعلاً این بحث بگذرد تا بعد با آقای آیت صحبت شود. حتی من که خود نیز در آن جلسه به آقای موسوی رأی ندادم، به او گفتم آقای دکتر آیت وقتی که شورا و حزب نظر می‌دهد، شما حداقل می‌توانید به احترام نظر جمع سکوت کنید و چیزی نگویید. ایشان گفت: نه. من قطعاً معتقدم که اینجا جای سکوت نیست و وظیفه من اظهار حقایق است.»شهید آیت همچنین در جای دیگری گفته بود: «درست است که این آقا [موسوی] عضو حزب [جمهوری اسلامی] است اما در عین‎حال افکارش، ‌افکاری که در خط ولایت باشد، نیست بلکه به عمل‌گرایی فردی تمایل دارد و هوادار مصدق و جزو حلقه حبیب‌الله پیمان است و در چنین مواردی خودش و همسرش مقابل مجلس خبرگان قانون اساسی می‌ایستند. بنابراین، این دو نفر به‎احتمال قوی در مسیری خواهند رفت که در آینده اگر خودشان را اصلاح نکنند، جلوی نظام هم می‌ایستند.»

سرانجام او به این وظیفه نیز عمل نمود و در جلسه رأی گیری موسوی در مجلس شورای اسلامی در تاریخ 14 تیر 1360، یعنی یک هفته بعد از انفجار هفت تیر به مخالفت با موسوی پرداخت. اما به واسطه شرایط خاص کشور، سخنانش را بسیار کوتاه بیان نمود. سرانجام سخن او شنیده نشد و موسوی از مجلس رأی آورد. هاشمی در بیان خاطرات روز 14 تیر 1360 می‌نویسد: «جلسه علنی داشتیم. معرفی وزیر خارجه مطرح بود که تصویب شد. آقای مهندس میرحسین موسوی سردبیر روزنامه جمهوری اسلامی، وزیر خارجه شد. از اول کار، آقای رجایی ایشان را معرفی کرده بود. بنی صدر قبول نمی‌کرد. آقایان (دکتر حسن) آیت و احمد کاشانی مخالفت کردند و عکس‌العمل بدی داشت؛ مخصوصاً از آقای آیت که عضو شورای مرکزی حزب است.»پس از مخالفت اولیه شهید آیت با وزارت امورخارجه موسوی، هاشمی رفسنجانی بشدت به آیت اعتراض می‌کند که این مسئله سبب قهر شهید آیت از جلسات شورای مرکزی حزب می‌شود. اما پیش از آنکه موسوی فرصت یابد تا در کابینه رجایی حضور یابد، نخست وزیر جدید انتخاب گردید و لازم شد بار دیگر و این بار در کابینه شهید باهنر از مجلس کسب رأی نماید که این امر در روز 14 مرداد 1360 رخ می‌داد.

اسرافیلیان که از نزدیکان و دوستان پرسابقه شهید آیت بوده است، در مصاحبه‌ای در این خصوص گفت: « شهید آیت سخت بیمار بود و چند روز [در مجلس] غیبت داشت اما تمام اسناد خودش را جمع و جور کرده و در پوشه گذاشته بود تا به مجلس بیاید، همسرش نقل می‌کند و می‌گوید: من از آیت خواستم به مجلس نرود و استراحت کند اما او گفت: امروز (چهارشنبه 14 مرداد 1360) باید تکلیف جمهوری اسلامی مشخص شود و من باید بروم تا این اسناد و حقیقت‌ها را برای مردم روشن کنم.»

شهید حسن آیت یک ماه بعد از نطق قبلیش در مجلس شورای اسلامی و در حالی که برای نطق جدیدی علیه موسوی حاضر گشته بود و قصد حرکت به سوی مجلس را داشت، صبح روز 14 مرداد 1360 در برابر منزل خود هدف رگبار قرار گرفت و به شهادت رسید و سرانجام میرحسین موسوی25 مرداد 1360،‌ منصب وزارت خارجه را از شهید رجایی که به طور همزمان سرپرست وزارت امور خارجه نیز بود، تحویل گرفت.( رک ترور در روز رای اعتماد ، سید مهدی اسلامی ، روزنامه ایران ، 12مرداد 1389)

انتهای متن/