به گزارش خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس، در واژه‌شناسی (ترمینولوژی) آموزش و پرورش در تعریف واژه اعتبار [آزمون/ابزار سنجش]/Validity آمده است: درجه ثبات، میزان همسانی، قدرت سنجش و پیش‌بینی یک آزمون یا هر ابزار اندازه‌گیری دیگر، قابلیت تکرار‌پذیری یک روش یا میزان دقّت آن، در اندازه‌گیری و پیش‌بینی آنچه که برای سنجش و برآورد آن طرّاحی شده است و همچنین ثبات نمرات پاسخ دهندگان واحد به آزمون در سنجش‌های مکرر و همسانی درونی محتوای سؤالات آزمون. چنانچه آزمون چند بار با فاصله زمانی نه چندان زیاد، مثلاً چند روز یا چند هفته، بر روی یک فرد یا گروه خاصی اجرا و هر بار نتایج تقریباً یکسانی حاصل شود، در این‌صورت آزمون از اعتبار لازم برخوردار است؛ زیرا می‌توان به نتیجه اجرای آن اعتماد کرد.
به عبارت دیگر؛ همبستگی میان یک مجموعه از نمرات با مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به‌صورت مستقل از یک گروه آزمودنی به‌دست آمده است که انواع گوناگونی دارد، مانند اعتبار محتوا، اعتبار سازه، اعتبار پیش بین و اعتبار هم‌زمان که معمولاً به سه شیوه می‌توان اعتبار آزمون را سنجید:
الف) قضاوت متخصصان در مورد محتوای آزمون، ب) تعیین ضریب همبستگی آزمون با آزمون‌های مشابه قبلی ج) مطالعه دقت پیش‌بینی رفتار فرد یا افراد از روی نتیجه آزمون. اکثر سازندگان آزمون و محققان معتقدند اگر ضریب پایایی 90% یا بیشتر باشد، می‌توان احساس رضایت کرد؛ اما از ضریب کمتر از 70% اعلام نارضایتی کرد.
ضریب پایایی با افزایش گستردگی یا ناهمگنی آزمودنی‌هایی که در آزمون شرکت می‌کنند، افزایش می‌یابد. بر عکس، هر چه گروه نسبت به ویژگی‌هایی که اندازه‌گیری میشود، همگن‌تر باشد، ضریب پایائی کمتر خواهد بود. آلفای کرونباخ شاخصی برای تعیین میزان پایایی پرسش‌نامه‌هاست. برای اندازه‌گیری پایایی، شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده میشود. دامنه ضریب پایایی از 0 تا 1+ است.
ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است. «پایایی کامل» به ندرت دیده میشود و در صورت مشاهده، قبل از هر چیز باید به نتایج آن شک کرد.
پایایی، دقت، اعتمادپذیری، قابلیت اعتماد.
اعتبار ملاکی[آزمون]/Criterion Referenced Testing: کارآمدی یک ابزار اندازه‌گیری که در پیش‌بینی رفتار یک فرد در موقعیّت‌های خاص و بررسی و مقایسه عملکرد هر فرد در آزمون با یک ملاک مشخص انجام میشود. به عبارت دیگر؛ اعتبار ملاکی یک ابزار اندازه‌گیری برای تعیین همبستگی بین نمرات آزمون و نمره ملاک به کار می‌رود.
اعتبار بیرونی [تحقیق]/External Validity: میزان یا قابلیت تعمیم‌پذیری و توانایی تعمیم یافته‌های تحقیق بر جوامع و محیط‌های دیگر؛ به این معنی که آیا نتایج آزمایش یا پژوهش را می‌توان به جامعه‌ای که نمونه از آن انتخاب شده است یا به جمعیت وسیع‌تر و موقعیّت‌های متفاوت دیگر، تعمیم داد یا نه.
به عبارت دیگر، آیا یافته‌های پژوهش، معرف و بیانگر شرایط و موقعیّت‌های زمانی و مکانی خاص دیگر هستند یا نه. اعتبار بیرونی با جامعه‌ای که پژوهشگر قصد دارد نتایج را به آن تعمیم دهد، مربوط است.
اعتبار درونی [تحقیق]/Internal Validity: میزان تأثیر متغیّر (های) مستقل بر روی متغیر (های) وابسته و حصول اطمینان محقق از این که متغیرهای مزاحم تأثیری در متغیر وابسته نداشته است و نتایج حاصله بر اثر عواملی غیر از متغیّر (های) مستقل نیستند.
عواملی چند می‌توانند اعتبار داخلی را به خطر بیندارند؛ زیرا این عوامل فرضیه‌هایی را غیر از آنچه که محقق مورد نظر دارد مطرح می‌کند. اگر محقق بتواند متغیّر مستقل را دقیقاً کنترل و دست‌کاری کند، در این‌صورت می‌تواند تأثیر آن را بر متغیر وابسته اندازه بگیرد، اما اگر کنترل‌ها و محافظت‌ها دقیق و مناسب نباشند، عواملی که در کنترل محقق قرار نگرفته‌اند، نتایج را تحت‌تأثیر قرارداده و فرضیه‌های محقق به‌طور دقیق آزمایش نمی‌شوند.
اعتبار سنجی/AccreditationCross Validation: فرآیند علمی، سازمان‌یافته و نظام‌مند برای انطباق عملکرد یا وضعیت موجود یک مؤسّسه علمی و آموزشی، مراکز آموزشی یا دانشگاهی با مجموعه‌ای از شاخص‌ها، معیارها و استانداردهای تدوین شده یا کاربرگ‌های مورد‌نیاز و مقایسه وضعیت موجود با این استانداردها، به‌منظور بررسی و حصول اطمینان از احراز صلاحیت یا کسب حداقل استانداردها قابل پذیرش، تأیید، تمدید یا لغو امتیاز؛ در اعتبارسنجی تأکید بر این امر است که آیا یک مؤسسه یا یک برنامه، استانداردها و معیارهایی را که از پیش پذیرفته شده، احراز کرده است یا نه.
اعتباربخشی، معتبر شناختن، اعتبارگذاری، اعتباردهی، اعتباریابی.
اعتبار محتوا [آزمون]/Content Validity: قابلیت اندازه‌گیری صفات و ویژگی‌هایی که آزمون در عمل برای آن موضوع خاص طراحی شده است یا به‌طور اخص به آن صفات مربوط میشود.
اعتبار محتوا نشان دهنده نمونه‌هایی از مجموعه دانش، نگرش و مهارت‌هایی است که انتظار می‌رود دانش‌آموز آنها را فرا گرفته و بر آنها تسلط داشته باشد؛ این توانمندی مختص آزمون‌های پیشرفت تحصیلی و حاکی از این است که محتوای آزمون شامل یک نمونه دقیق از محتوای برنامه‌درسی و هدف‌های آموزشی است.
آزمون، وقتی اعتبار محتوایی دارد که هدف‌های آن با محتوای آزمودنی ارتباط داشته باشد. برای مثال، سنجش دقّت افراد از طریق آزمون‌هایی امکان‌پذیر است که با مفهوم دقّت ارتباط داشته باشد یا اگر معلّم درس تاریخ بخواهد برای درس خود یک آزمون پیشرفت تحصیلی معتبر بسازد؛ آزمون او باید در برگیرنده نمونه‌ای درست و دقیق از مطالبی باشد که به دانش‌آموزان آموزش داده است و این آزمون نباید چیزی خارج از محتوا و هدف‌های درس تاریخ را اندازه‌گیری کند.
اعتبار محتوا بر بررسی دقیق کتاب‌های درسی دوره‌ها و رشته‌های تحصیلی، فهرست عناوین، مطالب و هدف‌های این دروس و قضاوت متخصصان موضوعی استوار است.
میزان همسانی، درجه ثبات و راستی و درستی متن.
اعتبارات/Coffers/Account/Appropriate: مبلغی که برای مصرف یا مصارف معین، به‌منظور نیل به اهداف و اجرای برنامه‌های دولت و طرح‌ها و فعالیت‌های سازمان یا مؤسّسه‌ای در بودجه مربوط پیش‌بینی شده و به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد. «تصویب» اعتبار بر عهده مجلس شورای اسلامی و «تأمین» آن بر عهده دولت است.
اعتبارات تخصیص یافته/Allocated Funds: تمام یا قسمتی از اعتبارات مصوب دستگاه‌های و سازمان‌های دولتی که به موضوع یا فعالیت پیش‌بینی شده اختصاص یافته است؛ چون در قانون بودجه هر سال، به دولت اجازه داده میشود مخارج خود را در حدود وصول درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار انجام دهد.
اعتبارات جاری/Current Funds: اعتباراتی که برای تأمین هزینه‌های جاری و همچنین هزینه نگهداشت سطح فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی دولت، پیش‌بینی میشود.
اعتبارات عمرانی/Construction Funding: اعتباراتی که برای تأمین هزینه‌های طرح‌های عمرانی پیش‌بینی میشود. منظور از طرح‌های عمرانی مجموعه عملیات و خدمات مشخّصی است که بر اساس مطالعات توجیهی فنی و اقتصادی یا اجتماعی که توسط دستگاه اجرایی انجام، طی مدت معین و با اعتبار مشخص برای تحقق بخشیدن به اهداف برنامه‌های عمرانی به‌صورت سرمایه‌گذاری ثابت اجرا میشود.
اعتبارات مصوب/Appropriation: آن دسته از هزینه‌ها و داد‌و ستدهای دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی که ارزش خالص دارایی‌ها و سرمایه، آن را کاهش می‌دهد.
اجازه هزینه و پرداخت بدهی یا ایجاد تعهّد به میزان معین برای سازمان دولتی در قبال دریافت کالا و خدمات مورد استفاده برای اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌های مصوب.
انتهای پیام/
