گشترش عفاف و حجاب باعث حفظ کرامت زن و مرد می‌شود

 به گزارش خبرنگار توانا؛ دکتر وحیده علی‏‌میرزایی پژوهشگر حوزۀ زن و خانواده در یادداشتی نوشت: یکی از حقوق اساسی انسان که در قوانین بین‌‏المللی و به ‏طور خاص در اعلامیۀ جهانی حقوق بشر بر آن تأکید شده، حق برخورداری از کرامت است. اصل دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز جای‏گاه کم ‏نظیری برای کرامت انسان قائل شده و از اصول شش‏گانۀ توحید، نبوت، معاد، عدل، امامت و کرامت و ارزش والای انسان، به‏ عنوان مبانی اساسی نظام اسلامی یاد کرده است.

 قرآن کریم در آیۀ هفتاد سورۀ إسراء، کرامت را موهبتی الهی به فرزندان آدم معرفی می‌کند. استاد علامه طباطبایی می‏‌فرماید: مفهوم تفضیل، بیان‏گر برتری انسان بر سایر موجوداتی است که در اصل فضیلت با او مشترک‏ اند. در حالی که مراد از تکریم، اختصاص یافتن انسان به عنایت و شرافتی است که دیگر موجودات از آن بهره‏‌ای ندارند و آن نعمت عقل است. به‌‏علاوه، مراد آیه از تکریم بنی‌‏آدم، بیان حال جنس بشر است و در آن کرامت‏‌های خاص و فضائل روحی و معنوی انسان‌‏های خاص لحاظ نشده است؛ ازاین‏ رو، این کرامت ذاتی، حتی غیرمؤمنان را نیز در بر می‏‌گیرد.

لازم به ذکر است، حفظ کرامت و احترام صرفاً به‏ عنوان یک حق تلقی نمی‏‌شود تا بتوان از امکان اسقاط حق سخن گفت؛ بلکه هر فردی علاوه‏ بر داشتن چنین حقی، مکلّف است حیثیت و احترام خویش را حفظ کند و به تعبیر دیگر، حیثیت و کرامت اشخاص، هم جنبۀ حق‏ الناسی و هم جنبۀ حق ‏الهی دارد. بر این اساس، اگر به‏ طور مثال، زنی با پوشش و آرایش زننده در محیط‏‌های عمومی ظاهر شود و خود را بی آبرو کند، صِرف رضایت او به بی ‏آبرو شدن، مجوّز این عمل نخواهد بود. این نوع نگرش به موضوع کرامت انسان، دست‌کم از دو جنبه بر سیاست‏ پژوهی عفاف و حجاب اثر می‏گذارد:

جنبۀ اثباتی، موجب اتخاذ سیاست‏ هایی معطوف به گسترش عفاف و حجاب و کاهش اختلاط غیرضروری میان زنان و مردان می‌‏شود و از این طریق، زمینۀ مساعدتری برای حفظ و تقویت کرامت انسانی زنان فراهم می‌کند؛ برخلاف سیاست‌‏های جنسی در غرب که در پوشش دفاع از آزادی و حقوق زن، در عمل کرامت و ارزش انسانی او را پای‏مال کرده‏‌اند و گاه او را تا حد ابزار تبلیغاتی و کالای تجاری تنزل داده ‏اند،  تا آنجا که مسئلۀ شیءسازی زنان حتی صدای اعتراض فمینیست‏ ها را نیز درآورده است.
جنبۀ سلبی، به این صورت که مانع اتخاذ سیاست‏‌هایی می‏شود که به کرامت انسانی افراد، به‏ ویژه زنان آسیب وارد می‌کنند؛ چراکه به فرمودۀ امام خمینی(ره) «هیچ‏کس حق ندارد به مسلمان هتک حرمت نماید»؛ حتی کسی که هنجارهای اسلامی یا انسانی را نقض می‌کند، فقط به میزانی که در شرع و قانون مقرّر شده است مستحق کیفر خواهد بود و فراتر از آن باید کرامت و احترام او محفوظ بماند.

تفسیر نادرستی که از مفهوم کرامت در سطح عمومی جامعه تا حدّی رواج یافته است، می‏‌تواند بر سیاست‌های عفاف و حجاب به ‏گونه ه‏ای دیگر تأثیر بگذارد. برحسب این تفسیر، هرگونه اقدامی در سطح خُرد یا کلان که در راستای جلوگیری از رفتارهای غیرعفیفانه صورت گیرد (به‏ طور مثال تفکیک جنسیتی در محل کار)، با کرامت انسانی شهروندان منافات دارد و توهین به آنان تلقی می‏‌شود؛ چراکه این‏گونه اقدامات، بیان‏گر بی‌اعتمادی و بدبینی به انسان‏‌های بالغ و عاقلی است که قادرند صلاح و فساد خود را به‏ خوبی تشخیص دهند و نیازی به هدایت و ارشاد دیگران ندارند.

روشن است که از نظر عقلی این امر به‏ هیچ‏ وجه پذیرفتنی نیست؛ چراکه بیش‏تر انسان‏ها در برابر محرّک‌های جنسی و شهوانی آسیب‏ پذیرند و بسیاری از آن‏ها در عمل نیز دچار انحراف می‏‌شوند و بر این اساس، همواره  حساسیت ‏ها و محدودیت ‏های ایجادشده از سوی حکومت‌‏ها را که با هدف صیانت از عفّت افراد و در نتیجه، سالم‏ سازی محیط اجتماعی انجام می ‏شوند پذیرفته‌اند، بی‏ آنکه این روی‏کرد را توهین حاکمان به مردم تعبیر کنند، همچنان‌ که هیچ‏گاه اقدامات حفاظتی یا انتظامی پلیس مانند تفتیش بدنی و ایجاد محدودیت‏ های ترافیکی را توهین و بی‏ احترامی به شهروندان تفسیر نمی‌کنند.

از این گذشته، آیا می‏توان به این سخن تفوّه کرد که دستور خداوند به پرده‏ نشینی همسران رسول خدا(ص) یا توصیه‏ های آن حضرت و امامان معصوم (ع) به پرهیز زن و مرد نامحرم از اختلاط غیرضروری، حاوی معنای توهین و نشانۀ بدبینی است؟

پایان پیام/