خبرگزاری فارس- ایلام؛ فاطمه فتاحی: زندگی عشیره‌ای و سنتی در استان ایلام باعث رشد و رونق صنایع دستی مرتبط با آن شده است؛ از دیرباز بافت قالی کردی( قالیچه درشت بافت) ، سیاه چادر، جاجیم، گلیم ساده، نمد مالی، چیغ بافی وگیوه دوزی در استان مرسوم بوده است.
جاجیم یک صنایع دستی بافته شده دو رو و نسبتا ضخیم است که در مناطقی از غرب و شمال غربی کشور بافته می‌شود و استفاده‌هایی مانند زیر انداز، رختخواب پیچ و روکرسی دارد.
کلمه جاجیم از نظر لغوی به جاجم باز می‌گردد و واژه هم معنی آن پلاس است؛ البته گفتنی است از آنجایی که جاجیم در مناطق مختلفی بافته می‌شود، ساکنین هرکدام از این مناطق نام خاصی برای آن دارند؛ به عنوان مثال در ایلام به آن جول گفته می‌شود و آن را با استفاده از دستگاهی به نان جولایی یا جولاهی می‌بافند و از طرفی به بافنده آن جولاهه می‌گویند؛ جاجیم به این صورت است که پرز ندارد و شما می‌توانید از هر دو طرف آن استفاده کنید.
نقش و رنگ‌های روی جاجیم با استفاده از تار و پود یکسان که از هر دو طرف دیده می‌شود، به دست می‌آید؛ جاجیم چون پرز ندارد و می‌توان از هر دو طرف آن استفاده کرد؛ این محصولات معمولا دارای عرض 20 تا 50 سانتی متر و طول 8 تا 10 متر هستند و نقش و نگار موجود در آنها معمولا در امتداد تارها تکرار می‌شود؛ این طرح‌ها شامل: راه راه، پلکانی، کنگره‌ای و چهارخانه است.
جاجیم بافی یک هنر ذهنی است
عبدالله خورانی از جاجیم بافنان ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: جاجیم بافی یک هنر ذهنی است؛ جاجیم بر اساس یک نقشه تقریبا ثابت که از گذشته مشخص شده بافته می‌شود؛ جاجیم استان ایلام منحصر به فرد است و در مقایسه با جاجیم سایر استانها طرح و کیفیت بهتری دارد.
وی افزود: بافت جاجیم بعد از چله کشی با مقیاس خاص و اجرای طرح آن در 5 یا 7 رنگ، توسط دستگاه جاجیم بافی و بافنده، بافته می‌شود.
خورانی گفت: من نزدیک به ده سال است که بافنده جاجیم هستم و کارگاه تولیدی نیز داشتم ولی به دلیل مسائل اقتصادی نزدیک دو سال است کارگاه تعطیل شده است؛ متاسفانه جاجیم زیاد مورد توجه قرار نمی‌گیرد و با توجه به هزینه بالا مواد اولیه و کمی خریدار بافت جاجیم مقرون به صرفه نیست.
وی گفت: از صنعتگران این رشته حمایت نمی‌شود و مشکلات زیادی در این زمینه وجود دارد؛ مواد اولیه گران است و بافت جاجیم نیز کار سختی است با توجه به کم لطفی‌ها نسبت به این حوزه دیگر انگیزه ی برای ادامه دادن به بافت جاجیم نمی‌ماند؛ تصمیم گرفتیم سکوت کنیم چون هر چقدر خواسته هایمان فریاد زدیم و مورد توجه قرار نگرفت.
جاجیم دارای بافتی خشن است
رائد ناصری فر کارشناس میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در ایلام گفت: جاجیم؛ بافته‌ای از پشم تابیده رنگی است که اغلب بافتی خشن دارد؛ در منطقه ایلام عموماً از الیاف لطیف پشمی در بافت جاجیم استفاده شده که به عنوان رختخواب پیچ مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در اکثر خانواده‌های ایلامی از این نوع دستبافته‌ها برای پیچیدن یک دست رختخواب اضافی( جهت استفاده مهمان ) به کار می‌رود.
وی افزود: در گذشته‌های نه چندان دور از این بسته‌های رختخواب که در کنار دیوار پیچیده می‌شده به عنوان تکیه گاهی مناسب برای مهمان مورد استفاده قرار می‌گرفته است؛ علاوه بر این به دلیل تنوع رنگی جاجیم‌ها اتاق مهمانخانه، زیبایی خاصی پیدا می‌کرده است؛ چنانکه از گفته‌های جاجیم بافان منطقه بر می‌آید حاکی از آن است که هنر جاجیم بافی از دیرباز در منطقه ایلام رواج داشته است.
کارشناس میراث فرهنگی گفت: از جاجیم می‌توان به عنوان زیرانداز، سجاده، پادری، رومیزی، روتختی، رویه کرسی، پشتی، رویه تکمیلی کیف و ساک و رویه مبل استفاده کرد و در کارهای تکمیلی به همراه چرم مورد استفاده قرار داد؛ عشایر نیز هنگام کوچ برای بسته‌بندی و جابه‌جایی اسباب و لوازم و گاهی به‌عنوان بالاپوش گرم استفاده می‌کنند.
وی افزود: در ایران جاجیم را بیشتر بر روی کرسی و رختخواب‌های کنار اتاق می‌اندازند یا به عنوان رختخواب پیچ روانداز و حتی روی لحاف از آن استفاده می‌کنند؛ در برخی از خانواده‌های روستایی جاجیم را به‌عنوان چشم‌روشنی و جهیزیه هم به نوعروسان هدیه می‌دهند.
جاجیم به دست فراموشی سپرده شده است
عبدالمالک شنبه‌زاده مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: جاجیم بافی از آن دسته صنایع دستی است که کمتر از سایر صنایع مورد توجه قرار گرفته و تا حدی می‌توان گفت این هنر به فراموشی سپرده شده است.
وی افزود: همچنین شیوع ویروس کرونا به صنایع دستی و مشاغل خانگی نیز لطمه زده اما در استان ایلام بافندگان جاجیم مشغول فعالیت هستند و در سطح استان 5 کارگاه بافندگی جاجیم و 200 تولیدی خانگی داریم.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: میراث فرهنگی همواره در راستای رونق بخشی به تمامی رشته‌های صنایع دستی تمامی تلاش خود را به کار گرفته است؛ دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی که در رشته‌های مختلف برگزار می‌شود هر ساله هنرجویان زیادی را به صنایع دستی جذب میکند و میراث فرهنگی با ارائه تسهیلات از صنعتگران حمایت میکند.
انتهای پیام/ 9708
