به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، از مناره‌ها چه در دوران پیش از اسلام و چه در دوران پس از آن به عنوان برج دیده‌بانی بهره گرفته می‌شد. افزون بر این، مناره‌ها چون فانوسی در دل شب کاروان‌های کویر را به سوی شهرها رهنمود می‌کردند.
امروزه شماری از این بناها با قامتی بلند و برافراشته در شهر اصفهان و پیرامون آن خودنمایی می‌کنند که از دیدگاه معماری و تزئینات آجری اهمیت به‌سزایی دارند. لازم به یادآوری است نخستین بار از مناره برای فروزان کردن آتش استفاده شد تا آنکه در دوران اسلامی از فراز آن‌ها فراخوان عمومی مردم برای فریضه نماز انجام گرفت. در این گزارش برخی از مناره‌های اصفهان از عهد سلجوقی و پس از آن به اختصار معرفی می‌شوند.
مناره چهل دختران
مناره چهل دختران به بلندای نزدیک به ۴۰ متر در محله کهن جویباره قرار دارد. این مناره زیبا سیمایی ساده اما تزئیناتی ظریف دارد. آجر نوشته‌های مناره سال بنا (۵۰۱ هجری.قمری) و بانی آن را معرفی می‌کند، ولی دلیل نامگذاری آن همچنان ناشناخته است.
مناره ساربان
مناره ساربان از زیباترین مناره‌های دوران سلجوقی در ایران به شمار می‌رود که در محله جویباره و در نزدیکی مناره چهل دختران قرار دارد. بلندی مناره نزدیک به ۵4 متر است.
این مناره از دیدگاه تزئینات آجرکاری هفت قسمت متمایز دارد که از پایین به بالا عبارتند از: قسمت نخست دارای آجر چینی ساده، قسمت‌های دوم و سوم دارای آجرچینی با تزئینات عالی، قسمت چهارم، تاج نخست مناره با تزئینات مقرنس‌کاری عالی همراه با کاشی کاری فیروزه‌ای رنگ و دربردارنده آجر نوشته است. قسمت پنجم با تزئینات آجرکاری، قسمت ششم، تاج دوم مناره و قسمت هفتم آن تارک مناره است. تاریخ بنای مناره را سده ششم هجری می‌دانند.
مناره مسجد على
مناره مسجد علی، که در کنار مسجدی به همین نام در خیابان هارون ولایت قرار دارد، بنایی است از پایان سده پنجم یا ابتدای سده ششم هجری، این مناره بازمانده‌ای از مسجدی سلجوقی است. مسجد کنونی مجاور آن از دوره صفویه است. منار مسجد على ۵۲ متر بلندی و تزئینات آجرچینی ظریف و کاشی نوشته‌ای به رنگ فیروزه‌ای دارد که بر زیبایی بنا افزوده است.
مناره رهروان
مناره رهروان در دهکده رهروان در ۸ کیلومتری خاور اصفهان قرار دارد. گویا این مناره به صورت منفرد ساخته شد و یکی از نقاط راهنما برای کاروانیان به هنگام ورود شبانه به اصفهان بود. مناره رهروان همچون مناره‌های دیگر سلجوقی دارای تزئینات عالی آجرکاری است.
همچنین این مناره کاشی نوشته‌ای به رنگ فیروز دارد. تاریخ بنای آن را بین سال‌های ۵۷۵ تا ۶۸۸ هجری.قمری می‌دانند.
گنبد سلطان بخت آغا و دو مناره دردشت
محله دردشت و در نزدیکی بازار، دو بنای تاریخی از روزگار آل مظفر پیوندی ناگسستنی با هم یافته‌اند که یکی آرامگاه جاودانی سلطان بخت آغا از خاندان آل‌اینجو همسر سلطان محمود آل‌مظفر است. سنگ قبر وی سال ۷۶۹ هجری.قمری را نشان می‌دهد.
گنبد آرامگاه بیش از ۱۸ متر بلندی دارد و در نمای بیرونی آن آجر به کار رفته است. کاشی معرق نیز به سیمای نقوش هندسی به شکل قطار بندی در آن خودنمایی می‌کند. دو مناره دردشت هم از بنایی با کاربری مدرسه یا کاروانسرا از دوران مظفری بوده است. البته برخی قرائن نشان می‌دهد که این مکان پیشتر جایگاه نظامیه سلجوقی بود. به هر حال، تنها سردر آن بنا باقی است که با کاشی‌هایی به رنگ آبی لاجوردی و فیروزه‌ای آراسته شده است.
دو مناره دارالضیافه
در میانه خیابان کمال اصفهان، سردری بلند با دو مناره از دوره آل‌مظفر به چشم می‌خورد. کاربری این دو مناره و سردر آن روشن نیست و گویا بازمانده‌ای از کاروانسرایی در این دوره هستند. بلندی مناره‌ها به ۳۸ متر می‌رسد. تاج آن‌ها نیز تزئینات ظریف کاشی دارد.
مناره باغ قوشخانه
مناره باغ قوشخانه را از آن رو چنین نامیده‌اند که در دوره صفویه در کنار یکی از باغ‌های پرورش قوش شکاری واقع شده بود. این مناره بر پایه ۸ ضلعی قرار گرفته است و ۳۸ متر بلندی دارد. مناره باغ قوشخانه از دیدگاه کاشی‌کاری و تزئینات از بناهای دوره ایلخانی (سده هشتم هجری) به شمار می‌رود و بازمانده‌ای از مسجدی به نام بابا سوخته است.
شایان ذکر است که این مسجد یکی از زیباترین مساجد اصفهان بود که برخی از سیاحان به آن اشاره کرده و از ظرافت آن سخن گفته‌اند. از این مسجد اثری باقی نمانده است.
منارجنبان
منارجنبان به صورت یک بقعه و دو مناره است که بر روی قبر عمو عبدالله از زهاد و صلحای معروف قرن هشتم هجری بنا شد. سنگ قبر وی مورخ سال ۷۱۶ هجری.قمری مقارن اواخر سلطنت اولجایتو، ایلخان مسلمان مغول، است. ایوان منارجنبان یکی از نمونه‌های بناهای سبک مغولی ایران است و از آن دوره، کاشی‌کاری‌هایی هم دارد.
مناره‌ها بعدها و در تاریخی که درست معلوم نیست و احتمالاً در آخر دوره صفویه به ایوان مزبور افزوده شد. نکته جالب در این بنای تاریخی این است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان مرتعش می‌شود.
مقبره عمو عبداله در بقعه منارجنبان زیارتگاه مردم ساکن دهکده کارلادان (گارلادان) است که این بقعه در آنجا واقع است. میوه بِه معروف اصفهان، که شاید در دنیا هم بی‌نظیر است، از باغ‌های مجاور کارلادان و منارجنبان، به خصوص از گورتون به لفظ مردم محل یا گورتان، به دست می‌آید.
بوی این بِه هنگام عبور از جاده اصفهان به منارجنبان در آبان ماه، که میوه این باغ‌ها جمع‌آوری و بوی خوش بِه پراکنده می‌شود، به راستی سحرانگیز است. کارلادان یکی از روستاهای مشهور ماربین است که از بلوک سرسبز و پر برکت اصفهان در همه ادوار تاریخی این شهر بوده است. عموم سیاحان ایرانی و عرب و مورخان و جغرافیانویسان قرن دوم هجری به بعد در کتاب‌های خود به تفصیل از این روستا سخن گفته‌اند.
آتشگاه
آتشگاه در مغرب اصفهان و در راه اصفهان به نجف‌آباد واقع شده است و کوهچه‌ای است تپه مانند که قسمت بالای آن را ویرانه‌هایی از خشت‌های ضخیم و محکم تشکیل می‌دهند. آتشگاه چنان که مورخان قرون اولیه اسلامی نوشته‌اند یکی از آتشکده‌های معروف اصفهان بود. اگر چه تعیین تاریخ قطعی ساختمان آن مشکل می‌نماید، آنچه مسلم است از دوره ساسانی جدیدتر نمی‌تواند، باشد.
ابن‌رسته در کتاب اعلاق‌النفیسه آن را از آثار کیکاوس شاه می‌داند. ابن خردادبه در قرن سوم هجری، ابن‌حوقل در قرن چهارم هجری و مافروخی اصفهانی در قرن پنجم هجری درباره این آتشکده مشهور اصفهان مطالب جالبی نوشته‌اند. حمزه اصفهانی، مورخ معروف قرن چهارم هجری، این آتشکده را آتشکده شهر اردشیر می‌نامد.
در روزگار ما هنوز هم مشاهده برجای مانده‌های این اثر کهنسال تاریخی خاطره‌انگیز است. بهترین منظره جلگه سرسبز اصفهان در پیچ و خم‌های زاینده‌رود از بالای آتشگاه پدیدار می‌شود، به خصوص بستر نقره‌ای فام زنده‌رود که همچون مار می‌پیچد و با خود آبادانی و برکت به همراه می‌آورد.
این خود یک وجه تسمیه اصلی آن تصحیف نام مهربین اوستایی است به ماربین در زبان پهلوی ساسانی که در دوران اسلامی تاریخ اصفهان هم به همین صورت گفته و نوشته شده است.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/ر۳۰/م
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
