به گزارش خبرگزاری فارس از خوزستان، تولید محصولات سالم همواره از خواسته‌های به حق مردم است و در این زمینه مسئولان تاکنون اقدامات بسیار زیادی انجام داده‌اند. اما با این وجود هنوز این اقدامات نتوانسته است حق مطلب را آن چنان که باید و شاید ادا کنند و البته موانع و کمبودهایی علت چون و چرایی ماجرا هستند. خوزستان که در حوزه کشاورزی حرف اول و آخر را در کشورمان می‌زده و می‌زند امروز در بخش‌های مختلف این حوزه با مشکلاتی مواجه است نواقص و کمبودهایی که با وجود همه پیگیری‌های صورت گرفته مسیر رشد و توسعه کشاورزان را تیره و تار کرده است.
کشت موادغذایی سالم و محصولات کشاورزی ارگانیک از جمله این موارد است که با توجه به همه بحث‌های صورت گرفته در خصوص مزایای این طرح اما به حق کشاورزان در آن تمام و کمال پرداخته نمی‌شود و یا این روند هنوز تولیدات ارگانیک نتوانسته است جایگاه واقعی خود را برای جایگزینی با سموم و مواد شیمیایی کسب کند. در این خصوص به سراغ مریم طهماسبی رئیس اداره ترویج و آموزش کشاورزی جهاد کشاورزی آبادان رفته‌ایم و توضیحات وی را در خصوص پاکسازی محصولات کشاورزی در مناطقی از استان خوزستان جویا شده‌ایم.
*فارس: از چه زمانی تولید محصولات ارگانیک در آبادان آغاز شد و در خصوص سلامت تولیدات کشاورزی اقدامات صورت گرفت؟
*طهماسبی: از سال 1385 سیاست وزارتخانه بر این قرار شد که به سمت تولید محصول سالم گام برداریم زیرا بین تولید و دستیابی به محصول سالم و آنچه که پیش از سال 85 مشغول کار در آن زمینه بودیم تفاوت بسیار زیادی بود. به همین دلیل در قالب طرح‌های «مدرسه در مزرع کشاورز» این طرح‌ها را آغاز کردیم و پایلوت آن در سال 85 در سطح کشوری و در زمینه خرما در این شهرستان بنا نهاده شد. با کشاورزان در مورد آنکه به جای استفاده از سموم و مواد شیمیایی کشاورزی از جایگزین‌هایی استفاده کنند که خطر کمتری داشته باشد صحبت کردیم. اما این اقدام اولیه به معنای حذف کامل مواد و کود شیمیایی از تولید محصولات آنان نبود زیرا همانطور که می‌دانید این کار غیرممکن است. باید ابتدا جایگزین‌هایی را معرفی کرد و وقتی کشاورز به عینه دید که می‌تواند جایگزینی برای مواد شیمیایی و خطرناک خود داشته باشد مطمئنا آن را از کار خود حذف می‌کند. در همین راستا در شهرستان دزفول در زمینه سبزی‌های برگی و در برخی دیگر از شهرستان‌ها چون شوش در زمینه کاهو و در شهرستان‌هایی چون آبادان، خرمشهر و شادگان در زمینه خرما طرح‌های ترویجی برگزار شد اما سایت ملی خرما در آبادان بود که البته در این راستا تاکنون به نتایج قابل قبول و بسیار خوبی رسیده‌ایم.
*فارس: در مورد سایت ملی خرما در آبادان بیشتر توضیح دهید...
*طهماسبی: تنها یک سایت ملی خرما داریم که آن را نیز در آبادان راه‌اندازی کرده‌اند و دلیل آن نیز عملکرد موفق شهرستان در تولید خرما بوده است چرا که در استان‌های دیگر چون بوشهر، فارس و کرمان نیز تولید خرما صورت می‌گیرد اما با توجه به ذهنیت‌های مثبت صورت گرفته در این زمینه، سایت را در این منطقه راه‌اندازی کردند.
*فارس: ضرر و زیان استفاده از سموم، کودها و موادشیمیایی چیست و در این زمینه تا چه اندازه به کشاورزان آگاهی داده شده است؟
*طهماسبی: مواد شیمیایی به مرور زمان به خاک صدمه می‌رسانند و بحث سلامت کشاورزان نیز مطرح است چون وقتی در معرض این سموم و آفت کش‌ها قرار می‌گیرند دچار مشکل خواهند شد. به همین دلیل برای آنان نیز کلاس‌های آموزشی برگزار کرده‌ایم. در هفت سال اخیر که این اقدامات در حال انجام است کشاورزان هدف مورد نظارت قرار گرفته‌اند و خوشبختانه امروز خیلی دیدگاهشان نسبت به تولید محصولات سالم تغییر کرده است. در راستای جایگزینی تولید محصولات ارگانیک اقدامات دیگری نیز چون گران کردن کودهای شیمیایی نیز به کار گرفته شد تا کشاورزان به شیوه تولید محصولات سالم بیش از پیش روی آورند و در این رابطه وقتی متوجه شدند محصولشان سالم‌تر شده است از این طرح‌ها استقبال کردند. هنوز هم این سیاست‌ها ادامه دارد و می‌توان گفت در حال حاضر در مرحله گذار هستیم یعنی دسته‌ای از کشاورزان به دیدگاهی که باید رسیده‌اند و مشغول تولید محصولات ارگانیک هستند اما بخشی دیگر همچنان در حال شرکت در دوره‌های آموزشی مربوطه هستیم تا آنان را برای فعالیت در این بخش آماده کنیم.
*فارس: در شهرستان آبادان تمرکز سالم‌سازی بر روی چه محصولاتی صورت گرفته است؟
*طهماسبی: آبادان محصول شاخص و اصلی‌اش تولید خرماست یعنی میانه‌کاری و تولید سبزی و صیفی‌جاتمان در حاشیه قرار می‌گیرند به ویژه در سه، چهار سال اخیر به دلیل شوری آب، تولید میانه‌کاری بسیار کاهش یافته است. علاوه بر آن کارهای دیگر نیز انجام می‌شود مثلا طی سال‌های گذشته سه کلینیک گیاه پزشکی در سطح شهرستان راه‌اندازی شده‌اند که هدف اصلی از آغاز کار آنها ترویج تولید محصولات سالم بوده است و علاوه بر مشاوران خبره‌ای را در کنار کشاورزان قرار دهند تا بتوان از استفاده سموم و مواد شیمیایی بر روی محصولات کشاورزی جلوگیری کرد. از سال 91 نیز مقرر شده که هر کلینیک دو یا سه کشاورز را تحت پوشش قرار دهد و با سرکشی از باغات آنها و نمونه‌برداری‌هایی که از خاک، آب و گیاه انجام می‌دهند به دو، سه کشاورز گواهی تائید محصول سالم را به آنها اعطا کنند.
*فارس: برای کشاورزان اجرای این طرح‌های ارگانیک از سوی جهاد کشاورزی متحمل هزینه است؟
*طهماسبی: در نشست‌هایی که با کشاورزان در مزارع و باغات آنان داریم در خصوص مسائل مختلف بحث می‌شود. کشاورزان نظرات خود را اعلام می‌کنند و کارشناسان ما که یک گروه پنج نفره هستند با کشاورزان وارد بحث و مذاکره می‌شوند و آنان را متقاعد می‌کنند. مطمئنا هر کشاورزی به بحث اقتصادی کار خود فکر می‌کند اما به آنها می‌گوئیم که مثلا شما ماش بکارید و آن را به صورت کود سبز به خاک بازگردانید که این امر مطمئنا هزینه کمتری برای کشاورز دارد تا اینکه بخواهد کیسه کود اوره را 40، 50 هزار تومان خریداری کند. و یا جایگزین‌های بسیار ساده دیگری به آنها پیشنهاد می‌دهیم که اگر آنها را رعایت کنند به اقتصادشان نیز کمک بیشتری می‌شود.
*فارس: در زمینه تولید محصولات سالم تا چه اندازه در شهرستان فرهنگ سازی شده است؟
*طهماسبی: در این شهرستان از سال 85 کار را در این زمینه آغاز کرده‌ایم. حدود سه، چهار سالی است که یک کشاورز ارگانیک‌کار را معرفی می‌کنیم یعنی کشاورزی که تنها از کودهای بیولوژیک استفاده کرده است و از سموم برای تولید محصولات بهره‌ای نبرده است را در هفته جهاد کشاورزی تجلیل و تشویق می‌کنیم تا انگیزه‌ای برای ادامه کار آنان باشد. اما هنوز جای کار بسیار زیاد است. در شهرستان آبادان در حال حاضر حدود 7 هزار بهره‌بردار داریم اما اگر بخواهیم با کسانی که خود زمین ندارند و در اراضی کشاورزی دیگران فلاح هستند شاید بتوان آمار را تا 10 هزار نفر نیز تخمین زد.
*فارس: در سطح استان خوزستان چطور؟ اقدامات انجام شده در خصوص تولید محصولات ارگانیک بسنده می‌کند؟
*طهماسبی: شهرستان آبادان که در زمینه تولید نخیلات پیشرو است در شهرستان‌های دیگر نیز به همین شکل است که محصول برتر تولیدی خود را ارگانیک می‌کنند تا به اقتصاد کشاورزی خود کمک بیشتری کنند. این اقدام در مناطقی که چندین محصول عمده برای تولید دارند چون خرمشهر که هم تولید خرما دارد و هم گندم و هم ... کارشان سخت‌تر است اما مطمئنم که همه شهرستان‌های استان حداقل یک محصول کلیدی را در این زمینه مورد ارزیابی و کار قرار داده‌اند.
*فارس: بزرگترین خلأیی که در زمینه کشت و تولید محصولات سالم دیده می‌شود چیست؟
*طهماسبی: به نظر شخصی من از لحاظ تحقیقات و ترویج کشاورزی خلأ داریم یعنی اینکه اگر در یک روستا می‌خواهیم کشاورزان را برای حذف یک سم و یا کودشیمیایی متقاعد کنیم لازم است که جایگزینی برای آن معرفی کنیم چون کشاورز باید قبول کند تا کاری را که بعد از 30 سال تجربه در حال انجام دادن آن است کنار بگذارد. لازم است در کنار مروجان و کارشناسانی که داریم تعدادی محققان باشند که مرتبا تولید علم کنند و جایگزین‌هایی را همیشه برای مروجان داشته باشند به اصطلاح با دست‌پر برای گفتمان با کشاورزان گام برداریم.
*فارس: مزایای اجرای طرح‌های ارگانیک کشاورزی را برایمان بگوئید.
*طهماسبی: همانطور که می‌دانید بخشی از آمار سرطان و بیماری‌ها به وجود بقایای سموم و آفت‌کش‌ها در محصولات کشاورزی و موادغذایی مربوط می‌شود که جان انسان‌ها را به خطر می‌اندازد که باید در این زمینه کار بیشتری صورت گیرد. علاوه بر این مسئولانی که اشراف بیشتری در این قضیه دارند باید همت بیشتری کنند و با جدیت پاکسازی محصولات را دنبال کنند و منتظر دستورات مقطعی نباشند. پیگیری در این زمینه بسیار مهم است زیرا ممکن است کشاورز خطرات ناشی از این مواد شیمیایی را به دست فراموشی بسپارد.
*فارس: ارگانیک‌سازی محصولات چه هزینه‌هایی را بر دوش ادارات جهاد کشاورزی می‌گذارد و در این خصوص چه اعتباراتی را در برمی‌گیرد؟
*طهماسبی: بله مطمئنا. به عنوان مثال اگر کارشناس موضوعی را اداره برای اعزام به مزارع کشاورزان داشته باشد که بسیار خوب است در غیر اینصورت ناچاریم از کارشناسان متخصص در این زمینه دعوت کنیم. همچنین نهاده‌های ارگانیکی که در اختیار کشاورزان قرار می‌دهیم متحمل هزینه می‌شویم.
*فارس: با توجه به اینکه استان خوزستان استعداد و ظرفیت‌های بی‌نظیری در بخش کشاورزی دارد آیا حق آموزش برای ترویج و توسعه پاکسازی محصولات کشاورزی در این زمینه ادا شده است؟
*طهماسبی: بله قطعا جای کار دارد. با توجه به تنوع محصولات و آب و هوایی که در استان داریم کار بیشتری در این زمینه صورت پذیرد و نیاز توجه بیشتری در این خصوص احساس می‌شود. همچنین برای احیای برخی از محصولاتی که امکان کشت‌شان در این منطقه وجود دارد و یا اینکه پیش از جنگ کشت می‌شده‌اند و در حال حاضر برای تولید آنها هیچ تلاشی نمی‌شود باید همت بیشتری به خرج داد به طور مثال برخی کشاورزان معتقدند که پیش از جنگ در اراضی کشاورزی این شهرستان مرکبات و یا حنا و کرچک کشت می‌شده است که امروز کاملا از بین رفته‌اند و دیگر خبری از آنها نیست. به هر حال اینها ظرفیت‌هایی است که باید احیا شوند. باغاتی در حاشیه اروند داریم که به آسانی محصول موز می‌دهند اما رها شده‌اند. همچنین بحث کلزا تا 10، 12 سال پیش در استان خوزستان کاملا ناشناخته شده بود اما امروز با توجه به نیاز جامعه رواج بسیار خوبی یافته است.
*فارس: به نظر شما در تولید محصولات ارگانیک و سالم شمال استان خوزستان موفق‌تر عمل کرده است یا جنوب استان؟
*طهماسبی: با توجه به گزارش‌هایی که ارائه می‌شود تفاوت معناداری در این زمینه دیده نمی‌شود. شاید یک مقدار اختلاف عملکرد داشته باشیم که آن هم به کار کشاورزان باز می‌شود. در مناطقی چون دزفول، شوش و شوشتر سطح اراضی بیشتر است و کشت و کار مردم و کشاورزان مضاعف تر، اما در جنوب که حاشیه مرزی است مشاغل دیگری چون کار در دریا نیز مدنظر است و شاید کمتر به کشاورزی پرداخته شود.
========
مریم خبازی
=======
انتهای پیام/ 72001/ع40/پو3002
