به گزارش خبرگزاری فارس، با ورود سرگئی لاوروف به تهران، اولین سفر یک مقام عالی‌رتبه روس به تهران پس از آغاز به کار دولت یازدهم رقم می‌خورد.
روسیه و ایران تاریخ پرفراز و نشیبی با یکدیگر داشته‌اند اما به هر حال هم در تهران و هم در مسکو این واقعیت درک شده است که دو کشور به عنوان دو واقعیت ژئوپلیتیک در کنار هم هستند و باید در مسیر بهبود روابط و گسترش همکاری‌ها تلاش کنند. به عبارت دیگر ایران و روسیه سال‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند که باید با همکاری یکدیگر از تهدیدها بکاهند و بر فرصت‌ها بیفزایند.
در عین حال، روس‌ها تمایلات و گرایش‌هایی را از خود نشان داده‌اند که برای ایران می‌تواند فرصت تلقی شود:
اول اینکه ایرانی‌ها و روس‌ها در بین تهدیدات امنیتی خود با یکدیگر اشتراکاتی دارند و همین امر زمینه همکاری را توسعه می‌بخشد. حضور نیروهای آمریکایی در منطقه خاورمیانه یکی از تهدیدات مشترکی است که هم ایران و هم روسیه آن را احساس می‌کنند. از آن واضح‌تر، هر دو کشور با جریان‌های تکفیری در تقابل هستند. ایران و روسیه هر دو نگران توسعه نفوذ ایالات متحده در آسیای مرکزی هستند و هر دو کشور دوست ندارند پای غربی‌ها به حیطه دریای خزر باز شود.
دوم اینکه روس‌ها نشان داده‌اند که در عرصه بین‌المللی در حال بازیابی قوای موازنه‌سازی خود هستند که با فروپاشی شوروی تا حدودی از میان رفته بود. مهم‌ترین نماد این واقعیت تحرکات روس‌ها در خصوص بحران سوریه است. روس‌ها نه‌تنها اجازه تصویب قطعنامه ضدسوری را در شورای امنیت نداده‌اند بلکه توان آن را هم داشتند تا با تدابیر دیپلماتیک جلوی حمله نظامی به سوریه را بگیرند. این شاید بارقه‌ای از پیش‌بینی «کنث والتز» باشد که فروپاشی نظام تک‌قطبی در عرصه بین‌المللی و تبدیل آن به نظام دو یا چند قطبی را محتوم می‌دانست و راهکار آن را تشکیل ائتلاف‌های بین‌المللی بر ضد هژمون می‌انگاشت.
سوم، روس‌ها منافع اقتصادی قابل تعریف در ایران کم ندارند. شرکت‌های روسی پس از فروپاشی شوروی همواره در ایران حضور داشته‌اند و طبعا از این حضور سود اقتصادی برده‌اند. افزایش این سود اقتصادی همواره می‌تواند انگیزه‌ای جدی برای توسعه و بهبود روابط با ایران باشد.
از سوی دیگر ایران نیز در منطقه و در عرصه بین‌المللی با موانعی مواجه است که در آنها می‌تواند از روس‌ها به عنوان یک نیروی بین‌المللی هم‌راستا استفاده کند:
اول، در مساله هسته‌ای نقش روس‌ها از سال‌ها قبل تاکنون نقشی نسبتا مثبت بوده است. اگرچه روس‌ها قطعنامه‌های ضدایرانی شورای امنیت را وتو نکرده‌اند اما همواره با تحریم‌های یک‌جانبه غرب علیه ایران مخالفت کرده‌اند. علاوه بر آن قطعا اگر قطعنامه جدیدی در شورای امنیت طی سال‌های اخیر بر ضد ایران مطرح نشد، ناشی از احتمال جدی مخالفت روس‌ها و بر هم خوردن فضای بین‌المللی ضدایرانی بود. روس‌ها همواره گفته‌اند که به حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم در خاک این کشور احترام می‌گذارند. این کشور همچنان می‌تواند در مذاکرات آتی نقش موثری در تعدیل مواضع برخی کشورهای عضو 1+5 داشته باشد.
دوم، یکی دیگر از نگرانی‌های منطقه‌ای ایران بحران سوریه و توسعه تروریسم تکفیری است. به نظر می‌رسد روس‌ها در این نگرانی اشتراکات زیادی با ایرانی‌ها دارند. روس‌ها ضمن حمایت از دولت سوریه، به شدت نگران توسعه تروریسم در این کشور هستند. مسکو می‌داند که برخی کشورهای منطقه بدشان نمی‌آید تروریست‌هایی که امروز سوریه را ناامن کرده‌اند روزی خاک روسیه را جولانگاه خود کنند؛ از این رو بهتر است امروز با آنها در سوریه بجنگد تا روزی در نزدیکی شهرهای روسیه.
سوم، با توجه به تحریم‌های یک‌جانبه اقتصادی بر ضدایران که غرب همچنان بر حفظ ساختار ظالمانه آنها تاکید دارد، روس‌ها همچنان به‌عنوان یک بازیگر ضدتحریم می‌توانند در کنار ایران باشند. طبعا این برای روس‌ها هم سودآور است و ایران را نیز از بخشی تحریم‌ها رهایی می‌بخشد.
بر این اساس هم به جهت واقعیات ژئوپلیتیک و هم بر اساس اصل موازنه‌سازی در عرصه بین‌المللی می‌توان به مسکو به‌عنوان یک فرصت نگریست. از دست رفتن این فرصت برای ایران می‌تواند هزینه‌هایی در برداشته باشد همان‌طور که برای روس‌ها هم هزینه دارد.
یک نکته مهم در خصوص نوع رابطه ایران و روسیه لزوم گذر از نگاه منطقه‌ای به نگاه بین‌المللی است. کشورهایی که در یک منطقه واقع شده‌اند بالطبع با یکدیگر رقابت‌هایی دارند اما در حال حاضر به‌نظر می‌رسد ایران و روسیه باید این معضل را با تسری نگاه از منطقه به عرصه بین‌المللی حل کنند. اگر نگاه دو کشور به عرصه بین‌المللی دوخته شود، آن‌گاه اشتراکات موجود بیش از موارد اختلافی است. چنین نگاهی حتی باعث خواهد شد که دو کشور در عرصه منطقه‌ای نیز بتوانند زمینه‌های همکاری متعددی بیابند. روس‌ها هم قطعا واقف‌اند که غرب آنها را تنها در حد یک قدرت منطقه‌ای می‌خواهند نه قدرت بین‌المللی. برای عبور از چنین مانعی باید دیدگاه‌های خود را به فراتر از منطقه بدوزند.
به هر حال، سفر لاوروف به تهران که احتمالا در آینده منجر به سفر ظریف به مسکو و حتی سفرهایی در سطح بالاتر خواهد شد، باید به چشم یک فرصت دیده شود، هم برای روس‌ها و هم برای ایران.
انتهای پیام/ص
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
