به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل، افغانستان پس از دوران رژیم طالبان، 2 دور انتخابات ریاست جمهوری را به ترتیب در سالهای 1383 و 1388 پشت سر گذاشت و اکنون در آستانه دور سوم آن قرار دارد که تا یکماه دیگر برگزار خواهد شد.
اولین دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 1383
انتخابات دور اول ریاست جمهوری که در سال 1383 پس از سقوط رژیم بنیادگرای طالبان برگزار شده بود، با استقبال مردم این کشور مواجه شد.
آزادی از زیر شلاق و ظلم طالبانی را میتوان علت اصلی استقبال مردم از انتخابات ریاست جمهوری این دور ذکر کرد که پس از یک دوره سیاه حکومت طالبان برای مردم افغانستان غیرمنتظره به نظر می‌رسید.
در این دور که رژیم طالبان به تازگی سرنگون شده بود و فرصت کافی برای تجدید قوا نداشت، چالشهای امنیتی قابل ملاحظهای وجود نداشت و برگزار کنندگان انتخابات موفق شدند انتخابات را با کمترین مشکل از ناحیه طالبان برگزار کنند.
در این دور انتخابات، مجاهدین بیشترین کسانی بودند که برای ریاست جمهوری خود را نامزد کرده بودند و تقریباً از هر قوم و ملیت یک فرد به نمایندگی از مردم خود به کارزار انتخابات پیوسته بود.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی «دفتر مشترک تنظیم انتخابات افغانستان»، بیش از هشت میلیون و یکصد هزار نفر از واجدان شرایط، در انتخابات 1383 این کشور شرکت کرده بودند و از این تعداد، 100 هزار رأی به دلیل مغشوش بودن غیر قانونی اعلام شد.
سهم هفت نامزد اول در فهرست نامزدهای هجده گانه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که باهم رقابت میکردند به این ترتیب بود:
1- حامد کرزی: بیش از چهار میلیون و چهارصد هزار رأی (4/55 درصد)
2- یونس قانونی: یک میلیون و سیصد هزار رأی (3/16 درصد)
3- محمد محقق: بیش از نهصد و سی هزار رأی (7/11 درصد)
4- عبدالرشید دوستم: هشتصد هزار رأی (10 درصد)
5- عبدالطیف پدرام: صد و ده هزار رأی (4/1 درصد)
6- مسعوده جلال: نود و یک هزار رأی (1/1درصد)
7- سید اسحاق گیلانی: هشتاد هزار رأی (1 درصد)
8- یازده نامزد دیگر، در مجموع کمتر از 3 درصد رأی بدست آوردند.
شرکت زنان در انتخابات 1383
دفتر مشترک تنظیم انتخابات افغانستان در این سال اعلام کرد که نسبت شرکت زنان و مردان در انتخابات ریاست جمهوری، 40 به 60 بوده است.
همچنین ولایتهای «دایکندی»، در مرکز افغانستان، «فاریاب»، در شمال، «هرات»، در غرب و «نورستان» در شرق افغانستان، بیشترین در صدی رأی‌دهندگان زن را داشت.
در این ولایات، میزان شرکت زنان، تقریباً با مردان برابری میکرد.
بیشترین و کمترین شرکت‌کنندگان در انتخابات 1383
بیشترین تعداد رأی‌دهندگان از ولایت کابل، با نزدیک به 640 هزار و ولایـت هرات با بیش از 600 هزار بود.
همچنین ولایتهای «زابل» و «نیمروز» نیز، به ترتیب با 30 هزار و 39 هزار رأی دهنده، کمترین تعداد شرکت‌کنندگان در این انتخابات را داشتند.
در این دور، امنیت اکثر نقاط افغانستان از سوی نظامیان خارجی تأمین می‌شد، حضور مشاوران و افراد خارجی در تمام ولایات افغانستان چمشگیر بود و میتوان گفت که این انتخابات بصورت مستقیم توسط خارجیها مدیریت شد.
نبود رسانههای همگانی، ناظران بیطرف، وجود مشکلات در بخش ارتباطات و مواصلات، جدید التأسیس بودن و عدم تجربه ارگانهای دولتی از چالشهای آن انتخابات به شمار میرفت، در آن دوره از انتخابات رأی نامزدها بیشتر ماهیت قومی و ملیتی داشت تا ملی و همگانی.
دومین دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 1388
دومین دور انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال 1388 برگزار شد و 30 نفر در آن برای رسیدن به مقام ریاست جمهوری ثبت نام کردند و بر اساس نتایج منتشر شده توسط کمیسیون مستقل انتخابات، «حامد کرزی» در رأس، «عبدالله عبدالله» در درجه دوم و به همین ترتیب «رمضان بشردوست»، «اشرف غنی احمدزی»، «میرویس یاسینی» و «حبیب منگل» در رتبههای بعدی قرارگرفته بودند.
در این دور کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی تشکیل شده بود که 3 نفر از اعضای 5 گانه «کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی» را خارجیها تشکیل میداد.
در همان حال، طالبان پس از 5 سال توانسته بود به خوبی خود را تجهیز کند، از این رو تامین امنیت انتخابات یکی از دغدغههای اصلی مردم افغانستان بود. امنیت انتخابات توسط نیروهای امنیتی افغانستان تامین می‌شد و نظامیان خارجی تنها نقش نظارتی داشتند.
علاوه بر افزایش ناامنی، میزان مشارکت مردم به خصوص زنان در این دور چشمگیر بود.
در ابتدا میزان آرای حامد کرزی حدود 55 درصد آرای واجدین شرایط اعلام شد ولی با بررسی تقلب در انتخابات، آراء کرزی به زیر پنجاه درصد رسید و انتخابات به دور دوم کشید.
عبدالله عبدالله رقیب کرزی اعلام کرد که در اعتراض به عملکرد نادرست دولت و عملکرد نادرست کمیسیون انتخابات، در دور دوم انتخابات شرکت نخواهد کرد و در نتیجه کرزی رئیس جمهور منتخب اعلام شد.
انتخابات 1393(سومین دور)
انتخابات 1393 افغانستان که قرار است تا یک ماه دیگر برگزار شود به همان میزان که مهمتر و سرنوشت سازتر از انتخابات گذشته است به همان اندازه با چالشهای جدی مواجه میباشد.
به نظر می‌رسد که مردم افغانستان این بار با پشت سر گذاشتن 2 دور انتخابات ریاست جمهوری تجربه بیشتری از مشارکت سیاسی کسب کرده و دیدگاه متفاوت تری نسبت به انتخابات دارند، بر این اساس رقابت در این دور شدیدتر و برشورتر خواهد بود.
کمیسیون مستقل انتخابات/ناظران خارجی
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان بر اساس فرمان حامد کرزى، در سال 1383 ایجاد شد.
این کمیسیون در دور اول وجود نداشت و بجای آن «دفتر مشترک تنظیم انتخابات» عمل میکرد، در دور دوم کمیسیون مستقل انتخابات ایجاد شد اما در «کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی» 3 خارجی حضور داشتند و تصمیم‌ها در این کمیسیون اکثراً بصورت اکثریت آراء گرفته می‌شد و این در حالی بود که خارجیها در آن اکثریت داشتند.
در دور اول انتخابات 5321 افغان، 122 شهروند خارجی، 55 عضو اتحادیه اروپا و OSCE (سازمان امنیت و همکاری اروپا)، 249 مهمان ویژه عمدتاً از سازمان ملل متحد و دیپلماتهای خارجی مستقر در کابل، بر روند برگزاری انتخابات و رأی دهی نظارت داشتند.
همچنین گفته می‌شود در این دور از انتخابات 300 هزار ناظر داخلی و خارجی قرار است بر انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی افغانستان در فروردین 1393 نظارت کنند.
اظهارات اخیر «داوود علی نجفی»، رئیس دبیرخانه کمیسیون مستقل انتخابات دور دوم، مبنی بر دخالت خارجیها در انتخابات و تهدید وی از سوی مقامات آمریکایی نمونه عینی این واقعیت است.
اما در دور سوم کمیسیون مستقل انتخابات ریاست جمهوری افغانستان مستقل بوده و هیچ خارجی در آن عضویت ندارد و این خود نشان دهنده تغییرات فاحش در تصمیم گیری این کمیسیون میتواند باشد.
وضعیت امنیتی و تامین امنیت انتخابات
دور اول انتخابات با کمترین چالش امنیتی برگزار شد اما در دور دوم، با آنکه امنیت انتخابات از سوی نیروهای امنیتی افغان تامین می‌شد، نظامیان خارجی نیز نظارت کامل بر وضعیت امنیتی داشت.
در عین حال، انتقال مسؤلیت امنیت از نظامیان خارجی به نیروهای افغان بصورت کامل انجام نشد با این وجود انتخابات بدون چالش قابل ملاحظهای امنیتی برگزار شد.
اما در این دور، نظامیان خارجی نه تنها ناظر بر وضعیت امنیتی نیست، بلکه آنان در حال ترک افغانستان هستند و مسؤلیت امنیتی نیز بصورت کامل به نیروهای افغانستان انتقال یافته و اکنون امنیت سرتاسری افغانستان از سوی نیروهای امنیتی این کشور تامین می‌شود.
دیدگاه مخالفان مسلح دولت نسبت انتخابات
در دور اول طالبان و مخالفان مسلح به خاطر سردرگمی از شکست نتوانستند ابراز نظر کنند و یا اینکه چالشی برای انتخابات ایجاد کنند.
اما طالبان در دور دوم، انتخابات را تحریم و تلاش کرد تا چالشی در این راستا ایجاد کنند، از این جهت، مناطق زیادی از این کشور نتوانستند در انتخابات شرکت کنند و حتی کسانی که انگشتان آنان بخاطر شرکت در انتخابات رنگ شده بودند، توسط طالبان بریده شد.
در انتخابات پیش رو، برخی از مخالفان مسلح دولت مانند «حزب اسلامی» نه تنها انتخابات را تحریم و تهدید نکردند، بلکه با معرفی نامزدهایی تلاش دارند تا هواداران خود برای حمایت از «قطب الدین هلال» بسیج کرده که در نوع خود تغییر قابل ملاحظه در افکار مخالفان به شمار میرود.
دولت و انتخابات
یکی از تفاوتهای عمده دور دوم و سوم انتخابات نبود حامد کرزی است.
از آنجای که کرزی در دور دوم انتخابات، همه چیز را در اختیار داشت، مقابله و رقابت با وی مشکل به نظر می‌رسید و با در نظر داشت اوضاع و شرایط کمتر کسی باور به شکست کرزی داشت، در حالی که در سومین دور انتخابات دیگر کرزی نمیتواند به عنوان رقیب در برابر دیگران عرض اندام کند.
میزان مشارکت مردم در انتخابات
بر اساس ارقامی که از سوی نهادهای ملی و بین‌المللی از انتخابات 1383 ارایه شده بود، از مجموع 12 میلیون فردی که ثبت نام کرده بودند، 8 میلیون واجدین شرایط در انتخابات ریاست جمهوری 1383 شرکت کردند که 70 درصد کل ثبت نام شدگان را تشکیل میداند.
اما براساس آخرین آمار رسمی کمیسیون انتخابات در سال 1388، حدود 17 میلیون نفر برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده بودند که 39 درصد آنان را زنان تشکیل میداد.
«نورمحمد نور»، سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرد که در انتخابات 1393 حدود 12 میلیون نفر شرایط لازم را برای شرکت در انتخابات و حضور در پای صندوق‌های رای، دارند، اما بخاطر آنکه هنوز هم ثبت نام جریان دارد، ممکن است در این ارقام تغییراتی بوجود بیاید.
شرکت مهاجران در انتخابات
در انتخابات دور اول ریاست جمهوری افغانستان 22 هزار مرکز رأی دهی در داخل و 2 هزار و 800 مرکز رأی دهی در ایران و پاکستان برای رأی دهندگان ایجاد شده بود.
براساس آمارها در مجموع، 12.6 میلیون نفر برای شرکت در این انتخابات ثبت نام کرده بودند.
اما در دور دوم به علت نبود بودجه مهاجران افغان در جمهوری اسلامی ایران و پاکستان نتوانستند شرکت کنند و در دور سوم نیز به علت مشابهی از شرکت در انتخابات بازخواهند ماند.
تعداد مراکز رأی دهی ﺑﺮاﯼ دور دوم اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت 6322 می‌رسد که نسبت به دور اول 16676 محل رأی دهی کاهش یافت و علت آنمیتواند در افزایش ناامنی و نبود بودجه کافی جستجو کرد.
براساس گزارش کمسیون مستقل انتخابات در انتخابات 1393 ریاست جمهوری، 6775 مراکز رأی دهی در سراسر افغانستان فعال خواهد بود.
بودجه انتخابات ریاست جمهوری
بودجه برگزاری این انتخابات در دور اول 359 میلیون دلار برآورد شده بود که از سوی جامعه جهانی و کشورهای تامین کننده افغانستان پرداخت شد.
«عزیزالله لودین»، رئیس کمیسیون انتخابات سال 1388، هزینه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را 223 میلیون دلار ارزیابی کرده بود که نسبت به بودجه دور اول بیشتر از 100 میلیون دلار کاهش را نشان میداد.
در حالی که بودجه انتخابات سال 1393 افغانستان، 127 میلیون دلار تخمین زده می‌شود که از کمکهاى جامعه بین‌المللى پرداخته مىشود.
بودجه دور سوم انتخابات نسبت به دول اول بیشتر از 200 میلیون کاهش داشته است و نسبت به دور دوم نزدیک به یک میلیون کاهش را نشان میدهد.
در این دور قرار است 11 تن برای رسیدن به کاخ ریاست جمهوری به رقابت بپردازند
1- عبدالله عبدالله
2- زلمی رسول
3- اشرف غنی احمدزی
4- قطب الدین هلال
5- داوود سلطان زوی
6- عبدالرحیم وردک
7- محمد شفیق گل آغا شیرزی
8- عبدالرب رسول سیاف
9- نادر نعیم
10- قیوم کرزی
11- - هدایت امین ارسلان
انتخابات دور سوم ریاست جمهوری افغانستان و شوراهای ولایتی قرار است در 16 فروردین ماه سال 1393 برگزار شود.
انتهای پیام/.
