آلمانی‌ها چرخ‌های نفلین‌‌سینیت سراب را می‌چرخانند

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، بعد از ظهر امروز در مراسمی با حضور نعمت‌زاده وزیر صنعت، تجارت و معدن و معاونان وی، رئیس سازمان ایمیدرو، جبارزاده استاندار آذربایجان‌شرقی و بهمنی نماینده سراب قرارداد طراحی و انتقال دانش فنی نفلین‌سینیت سراب با یک شرکت آلمانی منعقد شد.

نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت با قدردانی از صبر و انتظار مردم سراب گفت: بالاخره امروز بعد از 18 سال از مطالعه شاهد انعقاد قرارداد انتقال دانش فنی نفلین‌سینیت هستیم و از اینکه مردم با حوصله و صبر مدت زیادی را در تحقق این پروژه به انتظار بودند قدردان مردم باشیم.

وی از نماینده سراب به دلیل سماجت در پیگیری طرح تشکر و اظهار امیدواری کرد، هرچه زودتر فاز اجرایی کارخانه آغاز شود.

جبارزاده استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در این مراسم گفت: همانگونه که در دولت تدبیر و امید وعده داده شده بود برای تحقق طرح ملی نفلین‌سینیت سراب که تحول بزرگی در منطقه ایجاد خواهد کرد اقدام عملی صورت گرفت.

استاندار آذربایجان شرقی توجه به توسعه معادن استان را چشم‌انداز مناسبی برای توسعه و عمران استان دانست.

استاندار آذربایجان شرقی اظهار امیدواری کرد، هرچه سریع‌تر انتقال دانش فنی صورت گیرد.

مهناز بهمنی نماینده سراب گفت: شرکت آلمانی متعهد شده ظرف 10 ماه انتقال دانش فنی را به انجام رساند تا طرح وارد فاز اجرا شود.

بهمنی افزود: این قرارداد به ارزش 9 میلیون یورو بوده و طرف آلمانی وعده داده که در کمتر از زمان تعهد داده شده نیز ممکن است کارهای انتقال دانش فنی را صورت دهد.

موجی از امید و نشاط در مردم سراب با شنیدن خبر عقد قرارداد ایجادشده است نماینده مردم سراب نیز از شهروندان خواست تا با حفظ حرمت ماه محرم از هرگونه پخش گل و شیرینی خودداری و پیگیر اجرایی شدن این طرح از مسئولان باشند.

نفلین‌سینیت به علت ارزش فوق‌العاده‌اى که در صنعت دارد (صنایع آلومینیوم، شیشه و سرامیک پلاستیک و کائوچو، تهیه پشم و شیشه معدنى، کود شیمیایى و …) در اکثر کشورهاى دنیا مورد توجه فراوان قرار گرفته است.

سنگ مزبور از یک طرف در کشورهایى که فاقد ذخایر غنى از بوکسیت هستند، (روسیه، کره شمالى و …) به عنوان منبعى مهم برای تولید آلومینا بوده و از طرف دیگر در کشورهایى که از لحاظ منابع بوکسیت غنى بوده و یا بوکسیت ارزان در دسترس دارند، (کشورهاى غربى، آمریکا، کانادا) به دلیل فراوانى مقدار آلکالى در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد فراوان دارد.

استفاده از نفلین‌سینیت به منظور تولید آلومینا فقط در کشورهاى شوروى صورت مى‌گیرد اخیراً کشور کره‌شمالى نیز اقدام به تاسیس یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین کرده که به زودى به مرحله تولید خواهد رسید. کشورهاى مکزیک و برزیل نیز در حال بررسى و تولید آلومینا از نفلین هستند.

این کشور از سال 1932 میلادى کار بر روى نفلین برای تولید آلومینا را آغاز کرده و در سال 1941 نخستین کارخانه تولید آلومینا به نام «ولخوف» را براساس ماده خام نفلین تاسیس کرد که تولید اقتصادى آن از سال 1951 بر اساس سالانه 50 هزار تن آلومینا آغاز شد.

سپس کارخانه پیکالوا در سال 1959 با ظرفیت سالانه 200 هزار تن آلومینا از نفلین را تاسیس کرد و بالاخره کارخانه آچینسک را که شاید بزرگ‌ترین کارخانه تولید آلومینا در دنیا باشد، در سال 1970 با ظرفیت سالانه 800 هزار تن آلومینا از نفلین تاسیس شد.

اخیراً نیز کارخانه‌اى با ظرفیت 1.5 میلیون تن در سال در این کشور طرح‌ریزى شده که براساس ماده خام نفلین است.

تکنولوژى تبدیل شیمیایى سنگ‌هاى نفلین‌دار اگر چه از تولید آلومینا از بوکسیت به روش بایر کمى پیچیده‌تر است ولى به علت محصولات جنبى با ارزش از قبیل سیمان پرتلند کربنات‌هاى سدیم، پتاسیم و فسفات هزینه آن در کل حدود 15 تا 20 درصد ارزان‌تر خواهد بود، به طوریکه مقایسه بین سه ماده خام نفلین (کارخانه پیکالوا) بوکسیت مرغوب (کارخانه یوگوسلاو) و بوکسیت نامرغوب (کارخانه پالودار)، سوددهى و صرفه استفاده از نفلین را نشان مى‌دهد.

اگر بخواهیم یک کارخانه تولید آلومینا از نفلین با ظرفیت سالانه 100 هزار تن را تاسیس کنیم، احتیاج به حدود 400 هزار تن کنسانتره نفلین و بیش از 1.3 میلیون تن آهک خواهیم داشت که در این صورت محصولات به دست آمده به صورت 100 هزار تن آلومینا، 60 تا 70 هزار تن کربنات سدیم، 20 تا 30 هزار تن کربنات پتاسیم، 900 هزار تا 1.5 میلیون تن سیمان پرتلند و 15 تا 25 هزار تن سنگ فسفات خواهند بود.

با توجه به موارد فوق استفاده از نفلین در تولید آلومینا روز به روز در حال گسترش است و تکنولوژى تولید آلومینا از نفلین علاوه بر شوروى و کره شمالى در سایر کشورهاى دنیا نیز مورد توجه قرار گرفته است، به طوریکه کشورهاى مکزیک، برزیل، امریکا و کانادا و اخیراٌ پاکستان نیز در حال بررسى استفاده از نفلین در تولید آلومینا هستند.

در کشورهاى صنعتى غرب تولید آلومینا از بوکسیت بوده و آن هم در دست انحصارات بزرگ است.

مطالعات اولیه، ذخایر عظیمى از نفلین سینیت در آذربایجان را (نفلین سینیت بزگوش در جنوب سراب، نفلین سینیت رزگاه در شمال سراب و نفلین سینیت کلیبر در جنوب کلیبر) تایید کرد.

توده نفوذى بزگوش با گسترش تقریبى حدود 30 کیلومتر مربع در 20 کیلومترى جنوب شهرستان سراب واقع شده که ترکیب کانى شناسى آن شامل اورتوز- نفلین- آلبیت- پیروکسن-آمفیبول و بیوتیت است.

مقدار نفلین در آن از 10 تا 40 درصد سنگ متغیر است، کانى نفلین آن نیز از نظر ترکیب پتاسیک است و داراى ذخیره تقریبى حدود 1.2 میلیارد تن سنگ (با احتساب استخراج رو باز تا عمق 50 مترى) با عیار متوسط 21.5 درصد آلومیناست.

مطالعات تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار متوسط آن در کشور کره شمالى صورت گرفته، کنسانتره‌اى با عیار 25 درصد آلومینا را نشان مى‌دهد که با توجه به وجود ذخیر‌ه‌هاى با عیار بالاتر (ذخایر با عیار 22 تا 24 درصد Al2O3 ) در این توده نفوذى، امکان وجود ذخیره‌هاى مناسب براى تولید آلومینا در آن بسیار محتمل است.

از آنجا که در آزمایشات تغلیظ مقدار آهن موجود در آن به کمتر از 0.1 درصد کاهش یافته، این توده نفوذى مى‌تواند هم در تولید آلومینا و هم در صنایع شیشه و سرامیک کاربرد داشته باشد.

توده نفوذى رزگاه با گسترش تقریبى حدود 10 کیلومتر مربع و با ارتفاع کم (حدود 100 تا 150 متر از سطح توپوگرافى مجاور) در فاصله 35 کیلومترى شمال باخترى شهرستان سراب و در مجاور دهکده رزگاه واقع است.

کنتاکت آن با سنگ‌هاى قدیمى‌تر مشخص نیست و توسط رسوبات آبرفتى دوران چهارم احاطه شده است. این توده نفوذى که از نظر ترکیب کانى شناسى پودولوسیت سینیت بوده، شامل فنوکریست‌هاى درشت مکعبى پودولوسیت به صورت مجموعه بلورهاى اورتوز- نفلین- آلبیت- آنالیسم در یک زمینه بلورین مکعب از اورتوز- پیروکسن- پلاژیو کلاز- آمفیبول و کمى نفلین است.

این توده نفوذى داراى ذخیره تقریبى حدود 350 میلیون تن سنگ با عیار متوسط 20 درصد آلومینا و 13.5 درصد K2O+ Na2O است.

مطالعه تکنولوژى که بر روى یک نمونه با عیار بالاى آن (عیار 20.5 درصد Al2O3 ) در کشور کره شمالى انجام پذیرفته، کنسانتره‌اى با عیار 23 درصد آلومینا و مدول M1= 4.20 و M2= 0.7 را نشان مى‌دهد که با توجه به استانداردهاى موجود چشم‌انداز جالبى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا نشان نمى‌دهد ولى آزمایشات تکنولوژى بر روى یک نمونه از آن در کشور چکسلواکى استفاده از آن را به عنوان ماده خام در صنایع سرامیک مورد تایید قرار مى‌دهد.

توده نفوذى کلیبر نیز با وسعت حدود 70 کیلومتر مربع بزرگ‌ترین توده سینیتى فلدسپاتوئیددار در آذربایجان و یا شاید ایران است.

این توده نفوذى داراى ذخیره بالایى از سنگ با عیار 22 تا 24 درصد آلومینا و عیار 13 تا 14 درصد مجموع K2O+ Na2O است.

مطالعات نیمه تفصیلى چهار منطقه با عیار بالاى نفلین را در آن مشخص کرده است.

این توده نفوذى داراى ذخیره سنگى بسیار بالا، عیار نسبتاٌ بالاى نفلین و موقعیت ارتباطى خیلى خوب است، ضمناٌ ذخیره بخش گابرویى به علت وجود کانى‌هاى تیره فراوان در جدایش مغناطیسى کنسانتره قابل قبولى را به دست خواهد داد.

نزدیکى به یک ذخیره آهکى بسیار مناسب با ذخیره نزدیک به 700 میلیون تن آهک با خلوص بالا (55/6 درصد CaO) که در فاصله حدود 35 کیلومترى شمال توده نفوذى در کناره رودخانه ارس واقع شده نیز اهمیت این توده نفوذى را به عنوان ماده خام تولید آلومینا دو چندان کرده و آن را نسبت به دو توده رزگاه و بزگوش ارجح‌تر نشان می‌دهد.

از آنجا که کارخانه استحصال آلومینا باید در مجاور ذخیره آهکى باشد و آهک‌هاى مورد نظر نیز در کناره ارس واقع شده‌اند، موقعیت کارخانه تولید آلومینا در این منطقه از نظر منابع و نزدیکى به راه آهن جلفا-تبریز (فاصله ذخیره آهک تا جلفا حدود 100 کیلومتر است که طرح راه آهن جلفا مغان نیز از مجاور آن مى‌گذرد) بسیار مناسب به نظر مى‌رسد.

بی‌شک با اجرای این طرح شاهد تحول چشمگیر اقتصادی در منطقه خواهیم بود و به نظر می‌رسد با توجه به نقش استراتژیک فلز آلومینیوم و تولید پودر آلومینا در آذربایجان که ماده اولیه آلومینیوم است، خودکفایی فلز استراتژیک آلومینیوم به زودی در کشور محقق شود و منطقه آذربایجان به عنوان قطب صنعت آلومینیوم کشور در آینده مطرح شود.

آلومینا به عنوان مهم‌ترین ماده اولیه تولید شمش آلومینیوم به کار گرفته می‌شود.

در حال حاضر تعداد انگشت‌شماری از کشورهای جهان از جمله روسیه، پودر آلومینا را از نفلین سینیت تولید می‌کنند. این در حالی است که بیش از 90 درصد کشورهای تولیدکننده آلومینیوم، برای تولید آلومینا از ماده معدنی بوکسیت استفاده می‌کنند اما به سبب ساختار زمین‌شناسی ایران و کمبود بوکسیت بهره‌گیری از نفلین سینیت پیش رو قرار گرفته است.

فرآیند تولید آلومینا از نفلین سینیت به گونه‌ای است که هیچ‌گونه دورریزی وارد محیط‌ زیست نمی‌شود چرا که باطله‌ها یا محصولات فرعی آن، تغذیه‌کننده صنایعی همچون سیمان و کربنات هستند.

این طرح در شهرستان سراب آذربایجان شرقی واقع شده است. آلومینا ماده اصلی تولید شمش آلومینیوم است که در ایران برای نخستین بار از سنگ معدنی نفلین سینیت استحصال خواهد شد.

اجرای طرح فرآوری آلومینا از نفلین سینیت با توجه به منابع عظیم آن در آذربایجان به یک خواست همگانی تبدیل شده است. از آنجایی که این پروژه به نفت آذربایجان یاد می‌شود می‌تواند در توسعه اقتصادی منطقه نقش بسزایی داشته باشد.

انتهای پیام/60002/ع40/پ3003