به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، علی اصغر خمسوی زنجانی، در سال 1289 شمسی در یک خانواده مشروطه‌‌چی در مرکز ولایت خمسه، یعنی زنجان کودکی به دنیا آمد که نامش را علی اصغر گذاشتند. مادرش، سیده صغری خانم و پدر مشروطه خواهش، عبدالمطلب بود. علی اصغر در کوچه باغ‌های زنجان کودکی می‌کرد و در زمستان‌های سرد زنجان، در کوچه‌هایی که برای عبور از آن باید زیر برف تونل می‌زدند، «قار توپوزو» بازی می‌کرد و در تابستان‌های خنک زنجان در باغ‌های زیبای حاشیه «زنگان‌چایی» و در دامن طبیعت «گاوازنگ» و دور از قیل و قال دوران به بازی و جست و خیز کودکانه دل می‌داد.
علاقه وافر او به ریاضیات و فیزیک سبب شد در سال 1308 به دارالمعلمین عالی تهران، یعنی تنها مؤسسه موجود در ایران که آن هم در همان سال تأسیس شده بود، وارد شود. در سال 1312 و به محض دریافت دانشنامه لیسانس فیزیک و شیمی، برای ادامه تحصیل به فرانسه اعزام و در دانشکده علوم نانسی مشغول به تحصیل شد.
وی با مطالعه روی اثر اشتارک، موفق به اخذ درجه دکتری شد. دکتر خمسوی و دکتر کمال‌الدین جناب دو نفری هستند که نخستین بار در ایران در تمام مقاطع فیزیک خوانده و موفق به اخذ دکتری فیزیک شده‌اند. قبل از آنها دکتر حسابی دکترای فیزیک داشت و استاد این دو شده بود، ولی او با لیسانس راه و ساختمان به سراغ فیزیک رفته بود.
همزمان با حضور دکتر خمسوی در دانشگاه ویکتوریا، فیزیکدان‌های بزرگی چون سر ویلیام لورنس براگ (برنده جایزه نوبل فیزیک 1915)، سر جان داگلاس کاکرافت (برنده جایزه‌ی نوبل فیزیک 1951) پاتریک بلاکت (برنده جایزه‌ی نوبل فیزیک 1948) نیز در این دانشگاه حضور داشته‌اند؛ که این برای دکتر خمسوی یک فرصت طلایی بود تا با این بزرگان ارتباط علمی داشته باشد.
خمسوی زیر نظر پرفسور تولانسکی آغاز به کار کرد و مشخصا به مطالعه بلورها و طیف سنجی پرداخت. نتیجه این مطالعات سه مقاله است که در مجله «نیچر»، چاپ شده است. در اهمیت کار دکتر خمسوی همین قدر می‌توان گفت که در عمر 90 ساله آموزش فیزیک و کلا علوم در ایران تاکنون هیچ دانشمندی در هیچ یک از شاخه‌های علوم پایه نتوانسته چنین کاری انجام دهد.
مجله نیچر از سال ۱۸۶۹ میلادی تا کنون منتشر می‌شود و یک نشریه هفتگی جامع است. این مجله در میان پرارزش‌ترین مجله‌های علمی جهان قرار دارد و تحول‌های بنیادی مهمی در علوم مانند کشف DNA و کشف نوترون در این مجله گزارش شده است. با این کار درخشان، دکتر خمسوی برای دومین بار در مردادماه 1326 دکترای فیزیک را در یکی از بهترین دانشگاه‌های دنیا در آن زمان دریافت کرد.
یکی از همکاران دکتر خمسوی معتقد بود اگر او در انگلستان می‌ماند و به کارش ادامه می‌داد، می‌توانست برنده جایزه نوبل شود. ولی دکتر خمسوی نماند و به ایران برگشت و در فروردین 1327 با پایه هفت دانشیاری ریاست آزمایشگاه مکانیک دانشکده علوم دانشگاه تهران را پذیرفت و برای نخستین‌بار در ایران درس طیف سنجی و آزمایشگاه آن را راه اندازی کرد. او ممتازترین استاد این درس بوده که تا به حال نظیری نداشته است.
دکتر منصوری رئیس وقت انجمن فیزیک ایران و استاد برجسته دانشگاه صنعتی شریف نظر قابل تاملی دارد: «دکتر حسابی قبل از انقلاب در گروه فیزیک دانشگاه تهران به مرحوم دکتر خمسوی میدان نمی‌داد. دلیلش هم این بود که خمسوی فیزیکدان بسیار برجسته‌ای بود. در سطح جهانی برجسته بود. ولی در ایران نتوانست چنانکه باید و شاید شکوفا شود. مقالات ایشان گواه این امر است. دکتر خمسوی در حوالی سال 1940 سه مقاله در مجله نیچر منتشر کرد. ما هنوز هم نمی‌توانیم مقالاتی بنویسیم که نامزد انتشار در مجله نیچر باشند ولی دکتر خمسوی هفتاد سال پیش از این سه مقاله در مجله نیچر منتشر کرد»
دکتر خمسوی درست پس از 30 سال خدمت و در 28 مرداد 1348 و در حالی که تنها 59 سال داشت خود را بازنشسته کرد. البته ایشان تا چند سال بعد از بازنشستگی با دانشگاه ملی (شهید بهشتی) همکاری می کرد. این استاد برجسته و دانشمندی که تا کنون بدیلی برای او نیامده، در دوم آبانماه 1384 و در سن 95 سالگی چشم از جهان فروبست.
فتح‌الله دویرانی- کارشناس ارشد فیزیک، ماهنامه بایرام- زنجان- شماره 66- تیرماه 1396
انتهای پیام/2308
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
