یلدا جشنی برای دورهمی‌های شبانه/ گرمی شب یلدا زیر تیغ تجملات و چشم و هم‌چشمی‌ها

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، سومین ماه پاییز که به روزهای آخر نزدیک می‌شود، صدای پای یک جشن چندین هزار ساله به گوش می‌رسد.

جشنی برای دورهمی‌های شبانه، جشنی برای تولد خورشید و رفته رفته طولانی‌تر شدن روزها و کوتاهی شب‌های بلند پاییز و زمستان، این جشن باشکوه پاییزی که آمدن زمستان را نیز نوید می‌دهد، جشن یلداست.

یلدا شبی است که از همه شب‌های پاییز بلندتر است و جشن یلدای ما ایرانیان برای خودش آداب و رسوم خاصی دارد.

در زمان‌هایی که ما جوانان امروز به یاد نمی‌آوریم پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما همه دور کرسی جمع شده و تا پاسی از شب به شاهنامه‌خوانی می‌پرداختند و تفألی به حافظ زده و در کنار آن بساط خوردن میوه‌های زمستانی همچون انار و هندوانه همچنین تنقلاتی نظیر بادام و کشمش نیز پهن بود و هندوانه هم گل سرسبد دورهم‌نشینی یلدایی بود.

یکی دیگر از آداب و رسوم خاص این جشن«خنچه عروس» بود که به عنوان هدیه از طرف داماد به عروس هدیه می‌شد و خانواده داماد هدایای شب چله عروس را که به «خنچه چله عروس» معروف بود، روی سینی یا همان طبق‌ها گذاشته و خانواده داماد آنها را به صورت نمادین روی سر خود قرار داده و روانه خانه عروس می‌شدند و البته جنس کادوی عروس نیز به حدی بود که آقای داماد به راحتی می‌توانست آن را تهیه کند.

اما این روزها که کم کم به جشن یلدا نزدیک می‌شویم، فقط کافی است تا سری به بازار بزنید و ببینید که چه هیاهو و بلوایی در بازار برپاست.

خانواده‌هایی که در تدارک جشن شب یلدا و خرید خنچه عروس هستند، چه کارها که نمی‌کنند، انگار آنها برای افزایش تجملات شب یلدا با هم مسابقه گذاشته‌اند تا از همدیگر سبقت بگیرند.

بازار پر است از انواع زرق و برق‌ها، هدایای لوکس شب یلدای عروس، نشان از بریز و به‌پاش‌هایی است که هزینه‌های هنگفتی را بر روی دست داماد می‌گذارد و هر سال نسبت به سال قبل تشریفات خنچه عروس بیشتر می‌شود.

اگر پیش از این در کنار هدیه‌های عروس، فقط هندوانه عروس به شکل کیک درآمده و تزیین شده بود، جلب توجه می‌کرد اما این روزها خیلی از خانواده‌ها که به تشریفات مراسم شب چله عروس دامن می‌زنند، برای خود طراح سفره تدارک می‌بینند و این خانم یا آقای طراح در طراحی سفره خنچه عروس انواع تزئینات را به کار می‌برد.

یکی از کارهایی که این طراحان انجام می‌دهند، تزئین و حکاکی هندوانه عروس است که به تنهایی هزینه‌ای جدا از تزئین  سبد میوه و گل عروس دارد. همچنین هزینه تزئین سبد گل رز، لیلیوم، آجیل و شیرینی نیز هزینه‌های خاص خود را دارد.

خانم اکرمی که به عنوان طراح در یکی از مغازه‌های بازار تبریز به فعالیت و تزئین انواع سبد و کالسکه خنچه عروس مشغول به فعالیت بود، در مورد قیمت انواع تزئینات گفت: نرخ حکاکی هندوانه معمولاً بسته به بزرگ یا کوچک بودن هندوانه متفاوت است.

وی افزود: در هندوانه‌های بزرگ معمولاً قیمت‌ها از 50 هزار تا 100 هزار تومان متغیر است.

خانم اکرمی ادامه داد: تزئین میوه‌ها در داخل سبد حصیری یا چوبی که به سبد دسته گل و میوه عروس شهرت دارد و با میوه‌هایی مانند ازگیل، موز، انار، هندوانه آناناس و چند عدد میوه زمستانی دیگر تزئین می‌شود قیمتی معادل 200 تا 500 هزار تومان در مناطق مرفه تبریز دارد.

خانم طراح معتقد است: هیچ‌کس با سفره‌آرایی و زیبا جلوه دادن سنت‌ها مخالف نیست ولی برخی خانواده‌ها انگار دچار خود بزرگ‌بینی شده‌اند.

آنها در صدد هستند با تشریفاتی کردن جشن یلدا، با صرف هزینه‌های زیاد، این شب را به پایان برسانند.

در این میان کالسکه عروس نیز در سایزهای مختلف تزئین می‌شود که بزرگ‌تر از سبد بوده و طی سال‌های اخیر طرفداران زیادی دارد.

اگر پیش از این هدایای خنچه عروس با کادوپیچی ساده، معمولی و بدون تشریفات روانه خانه عروس می‌شد اما طی این سال‌ها و به مدد حضور گسترده فضای مجازی و تشریفات سرسام‌آور آن دیگر از آن کادوپیچی‌های ساده خبری نیست.

اکنون عکس‌ها و فیلم‌هایی که از چند روز و هفته قبل در فضای مجازی دست به دست می‌شود، جدیدترین نوع تزئین انواع هدیه شب چله را به رخ همگان می‌کشد.

انواع مدل کالسکه که هدایا و میوه‌های زمستانی عروس خانم در این کالسکه‌ها تزئین شده در سایزهای مختلف کوچک و بزرگ به صورت آماده جلوی مغازه‌ها خود را نشان می‌دهند.

در بازار که قدم می‌زنید و با تراکم و رفت و آمد شدید همراه است، مغازه‌داران هرکدام به نوعی درصدد هستند این کالسکه‌ها را به نحو زیبایی تزئین کنند تا چشم خانواده داماد را به سمت و سوی خود بکشانند.

در حالی که بسیاری از جوانان به خاطر تجملات ازدواج، نمی‌توانند تشکیل خانواده داده و ازدواج کنند اما در این سو افرادی هستند که برای افزایش تجملات سر و دست می‌شکنند و به هر طریق ممکن در صدد هستند ریخت و پاش‌های خود را به دیگران نشان دهند.

این روزها در بازار که قدم می‌زنید همه بازار پر شده است از لوازم یکبار مصرفی که با طرح‌های شب چله تزئین شده‌اند.

همه لوازم یکبار مصرف از قاشق، چنگال، بشقاب و کاسه همه طرح‌های خود را به هندوانه و جشن یلدا تغییر داده‌اند و به نوعی ذائقه مردم را به این سمت و سو هدایت می‌کنند.

علی یکی از مغازه‌دارانی است که در بازار تبریز به فروش وسایل تزیینی اعم از تزئینات تولد و گل‌های مصنوعی مشغول است.

وی می‌گوید: طی سال‌های اخیر خانواده‌ها خیلی با ظواهر خود را درگیر کرده‌اند.

این مغازه‌دار افزود: آنها خیال می‌کنند اگر هدیه‌هایی که برای عروس خریده‌اند مثلاً کادوپیچی ساده و معمولی داشته باشد، آنها را به خانه راه نمی‌دهند.

وی ادامه داد: این روزها مد شده است خانواده‌ها به تزئینات و کادوپیچی‌های قدیمی راضی نیستند و برای کادو کردن یک مانتو،کفش و پوتین عروس باید جعبه‌های خاصی سفارش دهند تا این‌گونه خود را از دیگران متمایز کنند و البته همه این موارد برای پز دادن به خانواده عروس و بقیه افراد فامیل و اقوام است.

یکی دیگر از مغازه‌دارانی که در بازار خیام تبریز مغازه لباس‌فروشی دارد، در ویترین شیشه خود لباس‌هایی با طرح سفید و قرمز با خال‌های مشکی در معرض تماشا قرار داده و عبارت « لباس سفید شب یلدا برای عروس» روی آن خودنمایی می‌کند تا توجه عابران را به خود جلب کند.

هرچند که دیدن چنین نوشته‌هایی با این مضمون در بازار کم نیستند، خیلی از اصناف چنین نوشته‌هایی را برای جلب توجه مشتریان بر روی شیشه خود نصب کرده‌اند.

در ویترین شیشه‌ای برخی اصناف نیز عبارت «تزئین سبد عروس» جا خوش کرده است.

رواج انواع مدها، تجملات و جایگزینی برخی فرهنگ‌های غلط موجب خودخواهی‌های ناشی از چشم و هم‌چشمی‌ها می‌شود و باعث می‌شود این سنت‌های دیرین رفته رفته رنگ ببازد.

سید شاهد احمدی جامعه‌شناس اجتماعی نیز در این خصوص به فارس گفت:جشن یلدا جشنی برای دورهمی‌های پاییزی است و مردمان نیک‌اندیش دور هم جمع می‌شدند تا به مناسبت ورود زمستان و طلوع دوباره خورشید و روشنی جشن بگیرند اما اکنون جشن یلدایی بریز و بپاش‌هایی تبدیل شده است که اگر خود مردم نخواهند، فرد دیگری نمی‌تواند جلوی تشریفات را بگیرد.

وی اظهار داشت: رفته رفته سنت‌ها به دست فراموشی سپرده می‌شود، از سوی دیگر گرانی و وضعیت اقتصادی باعث شده است تا افراد از دورهم نشینی گریزان باشند.

احمدی خاطرنشان کرد: متاسفانه وقتی در یک خانواده که دخترخاله،دخترعمه یا دخترعمو در یک رده سنی بوده و به سن ازدواج رسیده باشند یا هرکدام از آنها در دوران عقد یا نامزدی باشند، خانواده برای نشان دادن اینکه دخترشان چقدر در میان خانواده داماد ارج و قرب دارد، چنان به تجملات متوسل می‌شوند که آن سرش ناپیدا است.

خانواده‌های زیادی در بازار در حال خرید کردن برای شب یلدا هستند، خانمی جوان و متاهل که به همراه دخترش در حال خرید است می‌گوید: علت بسیاری از تشریفات شبکه‌های مجازی هستند، قبل از اینکه شبکه مجازی وجود نداشت، ما از انواع عکس‌ها و تجملات چیزی نمی‌دیدیم ولی الان همین شبکه‌های مجازی باعث می‌شوند که ما در شب یلدا بریز و بپاش‌های زیادی را ترتیب می‌دهیم.

وی افزود: متاسفانه فرهنگ چشم و هم‌چشمی در خانواده‌ها و اقوام بسیار زیاد است، وقتی که سفره شب یلدا را آماده می‌کنیم از تنوع وسایل تزئین شده در سفره یلدا عکس‌ها و فیلم‌های مختلف گرفته و برای همدیگر ارسال می‌کنیم  و برای اینکه جلوی فامیل و دوستان کم نیاوریم، سعی می‌کنیم بیشترین هزینه و بهترین تزئینات را در این شب متحمل شویم.

یکی از آقایانی که در بازار به اجناس داخل مغازه‌ها نگاه می‌کند، افزایش تجملات در جشن‌های کهن ایرانی را تنوع اجناس وارداتی در بازار عنوان کرده و می‌گوید: وقتی دروازه‌های کشور را به سوی انواع کالاهای وارداتی و قاچاق باز می‌کنیم، نتیجه‌اش می‌شود افزایش تجملات در زندگی مردمان این شهر.

وی ادامه داد: پیش از این در بازار دو جنس بیشتر نبود و خانواده‌های فقیر، متوسط و مرفه نیز همان جنس را می‌خریدند ولی اکنون با تنوع محصولات و قیمت‌های گزاف به‌گونه‌ای شده است که همه مردم نمی‌توانند یک نوع جنس را بخرند.

ما ایرانیان جشن‌های باستانی زیبایی داریم ولی متاسفانه ریخت و پاش‌ها و تجملات، زندگی را بر ما تیره و تار کرده و باعث شده که زیبایی این جشن‌ها و خوشی به یک شب ناراحت‌کننده تبدیل شود.

ما بلدیم شعارهای زیبا بدهیم ولی در عمل به شعارهایمان پایبند نیستیم، از یک طرف بر رفع پیرایه‌های ازدواج آسان تاکید می‌کنیم و از سوی دیگر به همان نسبت بر طبل تجملات ازدواج می‌کوبیم و هر سال بیشتر از سال قبل امکان ازدواج و تشکیل خانواده را از جوانان می‌گیریم.

گزارش: معصومه درخشان

انتهای پیام/ج/