نمایش‌های دفاع مقدسی در فهرست برگزیدگان/ آثار موفق تئاتر دفاع مقدس، سفارشی نیستند

به گزارش خبرنگار تئاتر خبرگزاری فارس، نشست جایگاه نقد در ارتقای کیفیت تئاتر دفاع مقدس با حضور مهدی نصیری رییس کانون ملی منتقدان تئاتر و علی جعفری فوتمی عضو کانون ملی منتقدان تئاتر و پژوهشگر تئاتر با اجرای منوچهر اکبرلو در برنامه رویای خاک شبکه آموزش شب گذشته، 28 اردیبهشت ماه برگزار شد.

در ابتدای این برنامه نصیری درباره اهمیت و ضرورت وجود نقد تئاتر گفت: وظیفه کشف و طبقه بندی تئاتر همیشه بر عهده منتقدان بوده است، در این زمینه اتفاق نظر وجود دارد، اما چیزی که الان با توجه به شرایط خیلی جای بحث دارد، این است که در این دوره نقد چقدر ضروری است.

سپس جعفری نیز در این باره گفت: اگر به گذشته و یونان باستان نگاه کنیم همیشه تئوریسین‌هایی بودند که فلسفه هنر را بنا کردند و برایش اصولی طراحی کردند این اتفاق برای ارسطو هم رخ داده است. درست است که ما امروز ارسطو را به شکل منتقد ببینیم اما تاریخ این را نشان نمی‌دهد با اینکه همیشه تماشاگران و مخاطبان آثار هنری بودند و آنها در نگاهشان شکلی از نقد هم داشتند. 

وی با اشاره به پیشرفت هنر و حرکت در مسیر تاریخ گفت: امروز منتقدان به شکلی و در بخشی از وظایف خود وظیفه انطباق را بر عهده گرفتند. همه ما در نهان خود علی رغم ادعا به علاقه‌مندی نقد، این بخش را خیلی نمی‌پسندیم و تصور می‌کنیم اگر قرار باشد کسی بخواهد وجوه مختلف کار ما را نشان دهد در وهله اول در جایگاهی بالاتر از ما قرار دارد یا اینکه خویش را در این جایگاه قرار می‌دهد، بنابراین در طول تاریخ هیچ گاه به منتقد روی خوش نشان نداده‌اند.

*نگاه به نقد نباید موقت، مقطعی و موردی باشد

مهدی نصیری در ادامه نشست گفت: هدف از یک نقد به طور عام ارتقای کیفیت است این را همه قبول دارند که یک تئاتر خوب نقد خوبی نتیجه می‌دهد و تئاتر بد هم نقد بد ارائه می‌دهد و اینها از هم تأثیر می‌گیرند.

وی در ادامه گفت: نگاه به نقد نباید موقت، مقطعی و موردی باشد. ما چهار گروه داریم؛ نخست هنرمندانی که تئاتر را تولید می‌کنند،‌ تماشاگرانی که تئاتر می‌بینند،‌ منتقدانی که در این میانه برایند تولید هستند و مدیرانی که نقش کمرنگ یا پررنگی دارند. اما همه اینها دنبال یک مورد هستند اینکه همه می‌خواهند کار خوب ببیند و نقد کنند اما این همگرایی الان وجود ندارد.

نصیری اظهار داشت: اگر درباره یک کار گفت‌وگو صورت نگیرد و نقدی نشود کیفیت خوبی از کارها نخواهیم دید. یک مدیر اگر به دنبال ارتقای کیفیت خوب کارها است باید به جایگاه منتقد باور داشته باشد و هنرمند هم باید حضور یک منتقد را بپذیرد، نه اینکه نقد را قبول داشته باشد ولی جایگاه منتقد و نقد را نپذیرد. اگر این همدلی در کارها وجود داشته باشد در ادامه منجر به یک فعالیت پیوسته در کنار هم بودن حوزه‌ها شده و نتیجه به ارتقای کیفیت می‌انجامد.

وی همچنین یادآور شد: مدیران در یک جاهایی فکر می‌کنند اگر به عدم کیفیت یک اثر اشاره کنند ، ضعف و عملکرد خودشان را گفته‌اند،‌این امر در حوزه دفاع مقدس و دیگر حوزه‌ها وجود دارد، البته به هیچ مدیری در هیچ دوره خاصی اشاره ندارم. در واقع این یک جریان گفت‌وگوی فرهنگی و هنری است که منظور و هدفش یک نفر و یک اثر نیست مجموعه اینها در کنار هم هم‌گرایی و پیوستگی ایجاد می‌کند.

*بازگشایی رموز اثر توسط منتقد

جعفری درباره شرایط نقد امروز گفت: اینکه مهدی نصیری مطرح می‌کند چهار گروه هنری وجود دارد زمانی که به منتقد می‌رسد مشخص نمی‌شود که منتقد در کجا قرار دارد کنار هنرمند است یا تماشاچی یا مدیران! از این چهار دسته ،‌ سه گروه تکلیفشان مشخص است که کجا قرار دارند ولی امروز مشخص نیست که منتقد ما کجا قرار دارد به صورت عرفی می‌گویند که منتقد روبه روی هنرمند می‌ایستد اما آیا واقعا اینگونه است؟! 

وی با بیان اینکه یکی از وظایف منتقد بازگشایی رموز اثر است، گفت: حال باید نگاه کنیم که چقدر در بین آثار مکتوب و شفاهی ، منتقدان در این جایگاه قرار گرفته‌اند، یعنی سعی کرده‌اند که چاله‌های ارتباطی بین اثر هنری و مخاطبین را با تحلیل‌های خود پر کنند درحالیکه در تمام دنیا اینطور است و از وجوب کاری منتقد محسوب می‌شود.

جعفری همچنین اظهار داشت: این مشکل در کارهای دفاع مقدسی هم وجود دارد و بلاتکلیفی منتقد بیشتر می‌شود مدیر تئاتر دفاع مقدسی معتقد می‌شود که منتقد نباید در سالن حضور یابد،‌ هنرمندی هم که کار دفاع مقدسی ساخته باز هم توقع ندارد که از کارش بد گفته شود، او معتقد است که علی رغم همه سختی‌ها کار دفاع مقدس ساخته و بعد کارش مورد نقد هم قرار بگیرد؟! اینجاست که منتقد تکلیفش با خودش مشخص نیست!

وی در ادامه گفت: این فهم متأسفانه هنوز شکل نگرفته دو سال پیش نیما دهقان نمایشی دفاع مقدسی ساخت که به نظر می‌رسید بین همه نقدها جای خالی اینکه برخی تابلوهای نمایش فهم ارتباطشان با هم نیازمند یک پس زمینه است ، محسوب بود. هیچکس این جای خالی را در قالب منتقد پر نکرد.

*آمار درستی از آثار تئاتر دفاع مقدس نیست

نصیری در ادامه افزود: اگر مدیر جریان نقد را به عنوان یک مدیر یا دبیر جشنواره قبول داشته باشد و رسالتش ارتقای کیفیت تئاتر باشد به نتیجه می‌رسد. ما در حوزه دفاع مقدس از این صحبت‌ها داریم که این حوزه مخاطب کم دارد یا اینکه کیفیت فلان جشنواره پایین است اما هیچوقت درباره آمار مخاطبان دفاع مقدس آمار درستی وجود نداشته چون نگاه آن مدیر یا دبیر مقطعی بوده است. اگر هم گرایی در این زمینه وجود داشته باشد چنین اطلاعاتی به دست می‌آید.

وی با بیان اینکه ما وقتی می‌گوییم تئاتر دفاع مقدس مخاطب ندارد باید مستنداتی داشته باشیم، افزود: درحالیکه این مستندات وجود ندارد، 5 کار پر مخاطب این سال‌های اخیر دینی و دفاع مقدسی بوده است. آمار یکی از پرفروش‌ترین کارهای تئاتری ما مذهبی بوده است . مدیر و دبیر این حوزه اگر کار را قبول داشته باشد زمینه‌ها را با کارهای پژوهشی فراهم می‌کند.

جعفری درباره نقد آثار دفاع مقدس نیز گفت: در خیلی جاهای دنیا منتقدان اصلا به عنوان مهمان برای تماشای کاری نمی‌روند بلکه پول می‌دهند و بلیت می‌خرند و اینطور می‌توانند کار را نقد کنند. در زمینه دفاع مقدس هم باید گفت که کارهای این عرصه دو دسته می‌شوند یک دسته کارهایی است که به مثابه تولید هر اثر هنری دیگر به همان شکل و شیوه تولید شده و موضوع و محتوایش به هشت سال دفاع مقدس باز می‌گردد این از قاعده‌های تئاتر تبعیت می‌کند.

وی در ادامه افزود: ولی دسته دیگر کارهای سفارشی این عرصه است که اتفاقا تولید کنندگان اعم از سفارش دهنده و کسی که سفارش را انجام می‌دهد تمایل دارد که کار آنقدر هم دیده نشود چون نگرانی مالی ندارد.

جعفری اظهار داشت: همانطور که مهدی نصیری می‌گوید در این سال‌های گذشته یکی از کارهای موفق تئاتر، کارهای دفاع مقدس بوده است اما اینها جزء کارهای سفارشی نبوده‌اند.

انتهای پیام/