چکیده
بیشتر متفکران مسلمان، به معاد، با کیفیتی جسمانی ـ روحانی باور دارند. باور به معاد با بدنی جسمانی حتی به نحو تقلید از شریعت، اثبات معقولیت یا عقل‌ستیز نبودن این آموزه را پیش‌شرط دارد. قائلان به انحصار معاد در شکل روحانی یا معتقدان به معاد با جسمی مثالی، پذیرش معاد با بدنی عنصری را با محذوراتی عقلی همچون محذور تناسخ و عبث بودن بدن عنصری در آخرتْ روبه‌رو دیدند. اشکالات فلسفی‌ای از این دست، عمدتاً مبتنی بر علم‌النفسی است که یا قائل به روحانیة الحدوث بودن نفس و رابطه‌ای از سنخ اضافة مقولی بین نفس و بدن است و یا از رابطة شأن و ذی‌شأن بودن بدن و نفس غفلت کرده است. در این مقاله کوشیده‌ایم با روشی توصیفی تحلیلی تبیین کنیم که با تحلیلی خاص از رابطة نفس و بدن، نه محذور تناسخ سینوی (وجود دو نفس در یک بدن) و نه محذور تناسخ صدرایی (بالقوه شدن امر بالفعل) لازم می‌آید. در این تبیین، حقیقت انسان نه روح مجرد است و نه بدن مادی؛ بلکه وجودی جامع همة این مراتب است و لذا اگر بناست در عالم آخرت، انسانْ عود کند، با این دو بُعد عنصری و روحانی خواهد بود.
کلید‌واژه ها: معاد، معاد جسمانی، معاد عنصری، معاد روحانی، تناسخ، معقولیت.
نویسنده:
علیرضا کرمانی / دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
فصلنامه معرفت فلسفی - سال پانزدهم، شماره 1 (پیاپی 57)، پاییز 1396.
برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید. 
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
