مبانی فقهی مدیریت خطر در مقابله با بزهکاری

چکیده

در رویارویی با پدیدۀ بزهکاری دو رویکرد اساسی متصور است، یکی رویکرد ارزش‌محور که تعیین رفتار مجرمانه و واکنش در قبال آن را بر اساس ارزش‌های جامعه به‌طور جزمی پیش‌بینی می‌کند و اجرای آن را در هر شرایط و به هر قیمتی لازم و مفید می‌داند و دوم رویکرد مدیریت خطر یا به تعبیری ریسک که به‌جای نگاه صرفاً هنجاری و ارزشی معتقد است باید جرم را به‌عنوان یک پدیدۀ اجتماعی (که ساختار جامعه اصلی‌ترین عامل آن است) پذیرفت و مدیریت کرد. بر اساس نظریۀ مدیریت ریسک چه‌بسا در مواردی باید برای اجتناب از رفتارهای پرخطر، رفتارهای با خطر کمتر را جرم‌زدایی کرد که گاهی این امر با نگاه هنجاری همسو نیست. سیاست جنایی بر اساس این نظریه بر برخی مبانی و اصول فقه امامیه منطبق است که باید بررسی شوند. مباحثی مانند قاعدۀ اهم و مهم، دفع افسد به فاسد و امثال آنها شاید به‌عنوان اصلی‌ترین مبانی این رویکرد، باب سخن جدیدی در سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران باشد.

کلیدواژه‌ها: بزهکاری؛ خطر؛ سیاست جنایی اسلام؛ فرصت؛ فقه؛ مدیریت ریسک

نویسندگان:

مسعود حیدری: استادیار؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

 سید محمود میرخلیلی: دانشیار؛ پردیس فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران  

مجله پژوهش های فقهی -  دوره 14، شماره 1، بهار 1397.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.