آدرس‌های غلط وزارت بهداشت درباره بودجه طرح تحول سلامت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، سه روز بعد از انتشار گزارش این خبرگزاری با عنوان  «وزارت بهداشت آمارهای سازمان برنامه درباره بودجه طرح تحول سلامت را زیر سوال برد»، ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مصاحبه با برنامه «رویداد» رادیو گفت‌وگو درباره این موضوع، توضیحاتی ارائه داد. به صورت خلاصه، حریرچی به نکات زیر اشاره کرده است:

الف- سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام نکرده است که بودجه طرح تحول سلامت در سال آینده، ۳۵ هزار میلیارد تومان است و این موضوع، صرفا برداشت نادرست رسانه ها بوده است.

ب- بودجه طرح تحول سلامت در سال آینده ۳۸۰۰ میلیارد تومان است و بودجه این طرح در سال های اخیر، نه تنها متناسب با تورم افزایش نیافته بلکه حتی کاهش هم یافته است.

ج-  بودجه طرح تحول سلامت در قوانین بودجه سالیانه به صورت شفاف مشخص است.

 در ادامه این گزارش به بررسی این سوال می پردازیم که آیا اظهارات سخنگوی وزارت بهداشت درباره بودجه طرح تحول سلامت، درست و منطبق با واقع است؟

* اعلام مکرر بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت توسط سازمان برنامه

۱- در هفته های اخیر، آمارهای مذکور یعنی بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت در لایحه بودجه ۹۸ مکررا توسط سازمان برنامه و بودجه کشور اعلام شده است. ابتدا سید حمید پورمحمدی معاون امور اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه کشور در نشست خبری این سازمان با هدف تشریح لایحه بودجه ۹۸ در تاریخ ۱۵ آذرماه که با حضور نوبخت و معاونین ایشان در سازمان برنامه و بودجه کشور برگزار شد، گفت: «استمرار طرح تحول سلامت با اعتبار ۳۵ هزار میلیارد تومان از جمله تصمیمات لایحه بودجه ۹۸ است». متن این اظهارات پورمحمدی علاوه بر سایت سازمان برنامه و بودجه کشور که با آدرس www.mporg.ir در دسترس همگان از جمله سخنگوی وزارت بهداشت قرار دارد (عکس زیر+لینک)، در سایر رسانه ها مانند خبرگزاری صدا و سیما و خبرگزاری دولتی ایرنا هم منتشر شده است (عکس این رسانه ها هم موجود است).

آیا سخنگوی وزارت بهداشت مدعی هستند که خبرگزاری های مختلف و حتی سایت رسمی سازمان برنامه و بودجه کشور، صحبت های پورمحمدی در این نشست خبری را به صورت اشتباه منعکس کرده اند و درباره بودجه طرح تحول سلامت دچار سوء تفاهم یا برداشت اشتباه شده اند؟ کدام آدم عاقلی می تواند همچین ادعایی را بپذیرد؟

علاوه بر این، مرکز ‌اطلاع‌رسانی،‌ روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان برنامه و بودجه کشور با انتشار سلسله گزارش‌هایی با هدف شفافیت در لایحه بودجه ۹۸، به بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت در این لایحه صراحتا اشاره کرده است. در اولین گزارش سازمان برنامه و بودجه کشور که در تاریخ ۱۷ آذرماه در سایت این سازمان منتشر شد (عکس زیر+لینک)، صراحتا آمده است: «استمرار اجرای طرح تحول سلامت (۳۵۰۰۰ میلیارد تومان) از دیگر مواردی است که در لایحه بودجه ۹۸ در بخش حمایت از معیشت عمومی، سلامت و عدالت اجتماعی پیش‌بینی شده است».

با توجه به آنچه گفته شد، بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت در لایحه بودجه ۹۸ دیدگاه سازمان برنامه و بودجه کشور است که بارها به صورت رسمی و با هدف اطلاع مردم از خدمات دولت روحانی اعلام شده است و رسانه‌ها بنا بر جایگاه محوری و رسمی این سازمان در تهیه بودجه کشور، این آمارها را منعکس کرده اند. در نتیجه، تلاش مکرر سخنگوی وزارت بهداشت مبنی بر اینکه اعلام بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت، سوء‌تفاهم و برداشت اشتباه رسانه ها بوده، تامل برانگیز است و در واقع، وزارت بهداشت به صورت «ضمنی» سازمان برنامه و بودجه کشور را متهم به سوء‌ تفاهم و ارائه آمارهای اشتباه درباره بودجه طرح تحول سلامت کرده است که ادعایی عجیب محسوب می‌شود!

* چهار برابر شدن بودجه حوزه سلامت در دولت روحانی

علاوه بر موارد مذکور، مناسب است نگاهی به اظهارات سعید نمکی معاون امور علمی،‌ فرهنگی و اجتماعی، سازمان برنامه و بودجه کشور در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا در تاریخ ۲۵ آذرماه درباره بودجه حوزه سلامت بعد از اجرای طرح تحول سلامت بیاندازیم. نمکی گفت: «باید توجه کرد که دولت بیشترین همراهی و همکاری را با حوزه سلامت انجام داده و بودجه سلامت از کل درآمد ناخالص ملی در ابتدای دولت یازدهم حدود 6.5 درصد بود و در حال حاضر این میزان به حدود 10 درصد رسیده است. این در حالی است که بودجه سلامت کشورهای منطقه و حتی انگلیس حدود 8 درصد از درآمد ناخالص ملی است...از سال 92 به بعد، بودجه حوزه سلامت چهار برابر شده، در حالی که هیچ دستگاهی در کشور چنین وضعیتی نداشته است. این نشان دهنده نگاه ویژه دولت و سازمان برنامه و بودجه به حوزه سلامت است. از طرفی بودجه طرح تحول سلامت نیز به 10 درصد هدفمندی یارانه ها گره خورده بود که در سال های 94، 95 و 96 ماهانه بالای هزار میلیارد تومان روی این بودجه می گذاشتیم و چیزی نمی ماند که به طرح تحول بدهیم، اما به گونه ای اداره کردیم که حتی یک روز بودجه طرح تحول سلامت عقب نیفتد. امسال نیز برخلاف همه دستگاه ها که سه ماه یک بار بودجه شان تخصیص پیدا می کند، بودجه نظام سلامت به صورت یک دوازدهم و ماه به ماه داده می شود. در نتیجه مباحث مطرح شده درباره عدم همراهی و همکاری سازمان برنامه و بودجه با نظام سلامت، غیر کارشناسی است و اگر کسی فکر می کند افزایش 400 درصدی بودجه سلامت نسبت به سال 92 کم است و باید سهمی بیش از 10 درصد از درآمد ناخالص ملی ارائه شود، جاهای دیگری را معرفی کنند. این موضوع به هیچ عنوان مقدور نیست و حتی اگر بشود نیز منطقی نیست. زیرا باید تناسبی در بودجه وجود داشته باشد و حوزه سلامت باید به سمت مدیریت منابع حرکت کند نه اینکه به سمت افزایش منابع برود».

این مصاحبه معاون امور علمی،‌ فرهنگی و اجتماعی، سازمان برنامه و بودجه کشور با خبرگزاری ایرنا در سایت رسمی این سازمان هم منتشر شده است (لینک).

* بودجه ۳۸۰۰ میلیارد تومانی طرح تحول سلامت، ادعایی که قابل پذیرش نیست

۲- سخنگوی وزارت بهداشت مدعی است که بودجه طرح تحول سلامت در سال ۹۳، ۴۸۰۰ میلیارد تومان از هدفمندی یارانه‌ها و ۲ هزار میلیارد تومان هم برای رفع مشکلات موجود یعنی مجموعا ۶۸۰۰ میلیارد تومان بوده است ولی بودجه این طرح در سال های بعد همان ۴۸۰۰ میلیارد تومان و بعد ۴۰۰۰ میلیارد تومان و بعدش ۳۸۰۰ میلیارد تومان شده است و بودجه طرح تحول سلامت در بودجه ۹۸ هم ۳۸۰۰ میلیارد تومان است. در واقع، حریرچی مدعی است سهم این بخش سلامت از محل درآمدهای هدفمندی یارانه ها، تنها محل تامین بودجه طرح تحول سلامت است و در سال های اخیر (به غیر از سال ۹۳) همواره حدود ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان بوده است. درباره این ادعای عجیب و قابل تامل، نکات زیر مطرح است:

الف- براساس گزارش شماره ۱۵۶۵۶ مرکز پژوهش های مجلس با عنوان «بررسی لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور،‌ ۲۷. بخش بهداشت و درمان» که آذرماه ۱۳۹۶ منتشر شد و همچنین گزارش دیوان محاسبات با عنوان «اقتضائات و الزامات بودجه سال ۱۳۹۸» که در تاریخ ۲۷ آذرماه امسال توسط رئیس این دیوان (عادل آذر) در صحن علنی مجلس ارائه شد، بودجه «مصوب» بخش سلامت از محل درآمدهای هدفمندی یارانه ها در قوانین بودجه سال‌های ۹۳ تا ۹۶، مجموعا ۱۹ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بوده که صرفا ۵ هزار و ۷۵ میلیارد تومان از این رقم به بخش سلامت پرداخت شده است. همچنین براساس گزارش دیوان محاسبات که اشاره شد، در هشت ماهه امسال صرفا ۵۵۰ میلیارد تومان از بودجه ۳۷۰۰ میلیارد تومانی بخش سلامت از محل درآمدهای هدفمندی یارانه ها به این بخش اختصاص پیدا کرده است.

با توجه به ارقام مذکور و با در نظر گرفتن اظهارات حریرچی درباره بودجه ۲ هزار میلیارد تومانی که در سال ۹۳ برای طرح تحول سلامت پرداخت شد، مجموع بودجه پرداخت شده برای اجرای طرح تحول سلامت از سال ۹۳ تاکنون، حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان در سال بوده است. حال این سوال مطرح می شود که مسئولان وزارت بهداشت چگونه توانسته اند طرح بزرگ تحول سلامت را با این بودجه اندک (در مقایسه با هزینه های فراوان این طرح که در ادامه توضیح خواهیم داد) اجرا کنند؟ قطعا این ادعای عجیب را هیچ آدم عاقلی که اندک آشنایی با ابعاد مختلف طرح تحول سلامت داشته باشد، نمی تواند قبول کند.

ب- بر اساس حساب های ملی سلامت که توسط مرکز آمار ایران اعلام می شود، کل هزینه های سلامت از 65 هزار میلیارد تومان در سال 92 (قبل از اجرای طرح تحول سلامت) به 120 هزار میلیارد تومان در سال 95 رسیده است. آیا این افزایش هزینه‌ها ارتباطی با اجرای طرح تحول سلامت ندارد؟ علاوه بر این و براساس همین آمار، مجموع هزینه های سلامت از محل منابع عمومی دولت بدون در نظر گرفتن بودجه سازمان بیمه سلامت ایران که از اوایل سال ۹۶ زیرمجموعه وزارت بهداشت شده است، از 15 هزار میلیارد تومان در سال 92 به 32 هزار میلیارد تومان در سال 95 رسیده است که ارقام اعلام شده توسط سخنگوی وزارت بهداشت صرفا بخش اندکی از آن است (فارغ از قضیه عدم تحقق بخش اعظم همان ارقام اعلامی درباره بودجه طرح تحول سلامت که در بند قبلی به آن اشاره کردیم). علاوه بر این، هزینه های درمانی سازمان تامین اجتماعی که منابع آن از محل حق بیمه مردم و کارگران است از 7600 میلیارد تومان در سال 92 به بیش از 19 هزار میلیار تومان در سال 95 رسیده است. هزینه بیمه سلامت ایران که بیش از 90 درصد بودجه آن از منابع عمومی دولت است از 4500 میلیارد تومان به نزدیک به 16 هزار میلیار تومان رسیده است. آیا این هزینه ها جزو هزینه های طرح تحول سلامت نیست و به این طرح ارتباطی ندارد؟

موضوع خیلی ساده است. افزایش قابل توجه هزینه های بخش سلامت که داد مسئولان سازمان برنامه و بودجه کشور را هم درآورده است (مصاحبه نمکی که در اوایل گزارش به آن اشاره شد را دوباره مطالعه کنید)، نه به دلیل رشد طبیعی هزینه های سلامت بلکه با اجرای طرح تحول سلامت به وجود آمده است. به عنوان مثال، در گام سوم طرح تحول سلامت که در سال ۹۳ اجرایی شد، کتاب ارزش های نسبی تعرفه خدمات درمانی اصلاح شد و این تعرفه ها به طور همزمان در بخش خصوصی و دولتی دو تا سه برابر افزایش پیدا کرد. در واقع، با اجرای این طرح، تغییراتی در نظام ارائه خدمات بهداشتی و درمانی ایجاد شد که سایر ذی نفعان این حوزه (بیمه های درمانی) هم مجبور به پرداخت هزینه‌های سنگینی شدند. گفتنی است با اجرای طرح تحول سلامت، دولت برای اولین بار مجبور شد تامین هزینه های بخش سلامت اقدام به انتشار اوراق قرضه کند. برای اولین بار مصارف درمانی بیمه سازمان تامین اجتماعی از سهم سلامت از حق بیمه ها پیشی گرفت و این سازمان برای پرداخت هزینه های طرح تحول سلامت مجبور به مصرف منابع صندوق بازنشستگی شد.

* بودجه وزارت بهداشت ۳۵ هزار یا ۷۹ هزار میلیارد تومان؟

۳- حریرچی در مصاحبه با این برنامه رادیویی ادعا کرده است که بودجه وزارت بهداشت در سال آینده، ۳۵ هزار میلیارد تومان است. سخنگوی وزارت بهداشت در نشست خبری مورخ مورخ ۲۰ آذرماه هم مدعی شده بود که این رقم، کل اعتبارات بهداشت و درمان در بودجه سال آینده است. درباره این ادعای حریرچی هم نکات زیر قابل ذکر است:

الف- بعید است سخنگوی وزارت بهداشت که با الفبای بودجه آشنا هستند، از این قضیه مطلع نباشند که بودجه وزارت بهداشت با بودجه بخش بهداشت و درمان متفاوت است. با این وجود و جهت اطلاع وی و همانطور که در گزارش قبلی اشاره کردیم، اعتبارات بخش سلامت در سال جاری بر حسب فصول (ردیف ۱۶۰۰۰۰۰۰۰۰ در جدول شماره ۶ قانون بودجه سال ۹۷) به بیش از ۵۸ هزار و ۷۷ میلیارد تومان رسیده است. ضمنا اعتبارات بخش سلامت (شامل فصل بهداشت/فصل درمان/فصل تحقیق و توسعه در امور سلامت) بر حسب فصول براساس قانون بودجه سال ۹۵، بیش از ۴۱ هزار و ۷۹۸ میلیارد تومان و براساس قانون بودجه ۹۶ بیش از ۴۸ هزار و ۶۱۵ میلیارد تومان بوده است.

ب- حال به سراغ بحث دوم یعنی بودجه وزارت بهداشت در قوانین بودجه سال های اخیر می رویم. براساس گزارش شماره ۱۵۶۵۶ مرکز پژوهش های مجلس با عنوان «بررسی لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور،‌ ۲۷. بخش بهداشت و درمان» که آذرماه ۱۳۹۶ منتشر شد، مجموع بودجه «مصوب» وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در قانون بودجه سال ۹۶ به بیش از ۷۲ هزار و ۶۸۷ میلیارد تومان رسیده است (این آمار با در نظر گرفتن بودجه ۱۰ هزار میلیارد تومانی سازمان بیمه سلامت است). همچنین بودجه این وزارتخانه در «لایحه» بودجه سال ۹۷ به بیش از ۷۶ هزار و ۷۲۷ میلیارد تومان رسیده است.

از طرف دیگر، ایرج حریرچی سخنگوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نشست خبری ۲۱ اسفندماه پارسال، با اشاره به رشد ۹ درصدی میزان بودجه این وزارتخانه در «قانون» بودجه ۹۷ گفت: «به طور کلی ما سه سطح بودجه‌ای شامل بودجه عمومی، درآمد اختصاصی و تملک دارایی داریم و بودجه ما عمدتا در دانشگاه‌های علوم پزشکی و سپس در ردیف‌های ستادی و بیمه سلامت قرار می‌گیرد. در سال ۹۷ بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی ۱۹ درصد و بودجه ردیف‌های ستادی یک درصد رشد داشته است؛ به طوریکه از ۱۰ هزار میلیارد تومان به ۱۰ هزار و ۸۹۰ میلیارد تومان رسیده است. بودجه یک درصد ارزش افزوده نیز بین دو تا سه درصد رشد داشته است. همچنین ۲۵۰ میلیارد تومان هم از محل قانون الحاق بودجه داده شده است». در نتیجه، تخمین زده می شود که بودجه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با رشدی ۲۶۵ درصدی (۳.۶۵ برابری) نسبت به سال ۹۲، به بیش از ۷۹ هزار و ۲۲۹ میلیارد تومان رسیده است (این آمار با در نظر گرفتن بودجه سازمان بیمه سلامت است). این رقم موید اظهارات نمکی درباره چهار برابر شدن بودجه سلامت در دولت روحانی است.

در نتیجه، هر دو ادعای سخنگوی وزارت بهداشت درباره اینکه رقم ۳۵ هزار میلیارد تومان میزان اعتبارات بهداشت و درمان یا میزان بودجه وزارت بهداشت در سال آینده است، غیرواقعی و غیرقابل پذیرش است.

* بودجه طرح تحول سلامت شفاف نیست

۴- حریرچی در مصاحبه با این برنامه رادیویی مدعی شده است که بودجه طرح تحول سلامت در قوانین بودجه شفاف است و بخاطر همین شفافیت، کسی نمی تواند ادعای خلافی در این زمینه بکند.

در این زمینه باید گفت، همانطور که در گزارش «رونمایی از تاریکخانه بودجه طرح تحول سلامت/طرح تحول رقیب یارانه نقدی شد»  اشاره شد و در بند «ب» بخش دوم همین گزارش تا حدودی توضیح داده شد، برخلاف بسیاری از موضوعات دیگر در قوانین بودجه مانند یارانه نقدی و طرح‌های عمرانی، بودجه اختصاص یافته به اجرای طرح تحول سلامت به روشنی و به صورت شفاف در این قوانین موجود نیست. همین مسئله در کنار عدم تمایل مقامات دولتی بخصوص مقامات وزارت بهداشت به شفاف سازی بودجه اختصاص یافته به این طرح، دستیابی به این رقم را به شدت مشکل می کند. با این وجود، اگر سخنگو و سایر مسئولان وزارت بهداشت مدعی هستند که بودجه طرح تحول سلامت در قوانین بودجه به صورت شفاف آمده است، پیشنهاد می شود همزمان با تقدیم لایحه بودجه ۹۸ به مجلس شورای اسلامی توسط رئیس جمهور که فردا صورت خواهد گرفت، بند مرتبط با بودجه طرح تحول سلامت در متن ماده واحده یا جداول قانون بودجه به صورت شفاف بیان کنند.

انتهای پیام/