به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، اگر در ایام نوروز گذرتان به استان اصفهان خورد و خواستید که از شهر اصفهان دیدن کنید، یکی از اماکن تاریخی و بسیار زیبای شهر اصفهان به نام چهلستون را از دست ندهید، چهلستون یکی از شگفتی‌های معماری و نقاشی ایرانی است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند.
کاخ چهل ستون یا باغ موزه چهلستون اصفهان یکی از سه کاخ مهم باقی‌مانده از عصر صفوی است که به خاطر تزیینات بی‌نظیرش بسیار جذاب است و از جمله مشهورترین و محبوب‌ترین دیدنی‌های اصفهان محسوب می‌شود که با وجود آسیب‌های وارد شده، هنوز هم زیبایی‌های شگفت‌انگیزی دارد.
ایوانی که معماری ایرانی را متحول کرد
تا قبل از اینکه ایوان کاخ چهلستون ساخته شود، تمام ایوان‌های بناها از سه طرف محصور بودند و فقط یک طرف آن‌ها باز بوده است ولی در این ایوان، سه طرف باز و یک طرف بسته است، به همین خاطر این ایوان فضای جدیدی در معماری ایرانی پدید آورد که ارتباط بی‌نظیری بین بیرون و درون ساختمان ایجاد می‌کرد، از جذابیت‌های دیگر این کاخ، وجود باغ و استخر روبه‌روی کاخ است که انعکاس بنا در آب استخر شباهت بسیاری با ایوان عالی‌قاپو دارد و حالتی خیال‌انگیز به آن می‌بخشد.
باغ چهلستون اصفهان واقع در شهر اصفهان و در شرق خیابان چهارباغ پایین، جنوب خیابان سپه و غرب میدان نقش‌جهان قرارگرفته است، باغ در بستر شهر و در میان سایر باغ‌ها شکل گرفته و به گونه‌ای استقرار یافته که امکان دسترسی به آن از سایر باغ‌ها میسر بوده است، باغ چهلستون سه در ورودی داشته که در قدیمی آن، رو به شرق قرار گرفته است.
هنگام ورود به باغ از سردر اصلی آن، پس از طی مسافتی نه چندان زیاد، به استخر بزرگ جلوی عمارت و سپس به خود بنا خواهیم رسید، محور اصلی باغ، جهت حرکت را به کمک درختانی در دو سو به سمت کاخ اصلی نشان می‌دهد، باغ چهلستون دارای شیب بسیار کمی است که به جاری شدن آب در جوی‌ها کمک می‌کند و مساحت کاخ 2120 متر مربع و محل بنای عمارت، یک متر از سطح باغ بلندتر است .
آب باغ در گذشته از شاخه‌ای از مادی «فدن» تأمین می‌شد که پس از طی مسافتی از انتهای باغ وارد میدان نقش‌جهان می‌شد ولی در حال حاضر آب باغ از چاهی عمیق تأمین می‌شود، پوشش گیاهی باغ چهلستون در حال حاضر عبارت است از درختان کاج ایرانی، نارون، افرای سیاه، چنار و عرعر و در باغچه‌های اطراف کاخ، گل‌های فصلی کاشته شده که در جنوب باغ در گلخانه پرورش داده می‌شود.
باغ اندر باغ
یکی از برنامه‌های شهری دوره شاه عباس اول و پس از انتخاب شهر اصفهان به عنوان پایتخت در سال 1007 هجری قمری، احداث خیابان زیبا و طویل چهارباغ و باغ‌های متعدد پیرامون آن بود، پی‌درپی بودن باغ‌ها که یادآور مفهوم "باغ اندر باغ" هستند، چون باغ خرگاه، باغ بلبل، باغ هشت بهشت، باغ فتح‌آباد، باغ کاج، باغ نسترن، باغ خلعت، باغ انگورستان و سایر باغ‌ها، از جمله اصول طرح‌اندازی شهر اصفهان محسوب می‌شد ولی امروزه به جز باغ هشت بهشت و باغ چهلستون، سایر باغ‌ها از بین رفته‌اند و تنها نامی از آن‌ها باقی مانده است.
شیخ‌بهایی به دستور شاه‌عباس در میان باغ چهلستون، عمارتی به شکل کلاه‌فرنگی با اتاق‌های کوچک در اطراف آن طراحی کرد که از آن به عنوان هسته اولیه کاخ چهلستون یاد می‌شود، این باغ درباری برای پذیرایی از میهمانان دربار شاه در مراسم و جشن‌ها استفاده می‌شده است، پس از آن با شروع سلطنت شاه‌عباس دوم، هفتمین پادشاه صفوی، عمارت چهلستون توسعه داده شده و تالارها و ایوان‌هایی بر آن افزوده‌اند.
از آن جمله می‌توان به تالار آیینه، تالار هجده ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آیینه، ایوان‌های طرفین سرسرای پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزیینات نقاشی، آیینه‌کاری، کاشی‌کاری دیوارها و سقف‌ها اشاره کرد، تالارهای وسیع کاخ در دوره شاه‌عباس دوم نیز محل بار عام و کاخ پذیرایی‌های رسمی بوده است.
صائب تبریزی (ملک الشعرا) در آن روزگار، طی قصیده بلند بالایی چهلستون را توصیف کرده و در آخر قصیده با تعداد حروف ابجد مصراع ( قبله‌گاه تاجداران باد دائم این مکان) سال 1057 هجری را بیان کرده است.
در دوازدهمین سال سلطنت شاه سلطان حسین، کاخ چهلستون دچار حریق شده و سپس تعمیراتی در آن و به احتمال‌زیاد مطابق سابق به عمل آمده است، ولی باغ چهلستون به حالت اصلی خود باقی بوده اما از سال 1300 هجری قمری در زمان ظل‌السلطان، فرزند ناصرالدین شاه و والی اصفهان، خرابی بسیاری به عمد در این عمارت رخ داده است.
معماری بی نظیر چهلستون
معماری این کاخ ترکیبی از هنر معماری چینی، ایرانی و فرنگی است و مشتمل بر یک ایوان اصلی(بزرگ) به طول 38 متر، عرض 17 متر و ارتفاع 14 متر است که رو به شرق ساخته شده است، ستون‌های این ایوان هشت‌ضلعی از جنس چوب چنار و کاج است و 4 ستون وسط روی چهار شیرسنگی قرار دارد.
ایوان کاخ چهلستون مرکب از دو بخش است، یک بخش که بر 18 ستون چوبی و رفیع استوار است و 4 ستون وسط که روی 4 شیر سنگی قرارگرفته و حجاری آن‌ها به‌گونه‌ای است که دو شیر به یک سر انسان نشان داده می‌شود و از دهان این چهار شیر، آب فوران می‌کرده و به حوض مرمری تالار می‌ریخته است.
قسمت دیگر که کمی مرتفع‌تر است، سردر ورودی تالار را تشکیل می‌دهد و در بعضی منابع آن را تالار آیینه نامیده‌اند، این قسمت بر دو ستون قرارگرفته و سراسر آن مزین به آیینه‌کاری وسیع و پرکاری است که در آن آیینه‌های ریز و خوش‌نقش به صورت معرق در کنار آیینه‌های قدی و خشتی به کار رفته‌اند و سقف تالار از قاب‌های چوبی و به اشکال مختلف هندسی ساخته شده‌اند، تصویر قرینه حوض مرمرین وسط ایوان در تزیینات سقف مشاهده می‌شود.
تالار مرکزی کاخ که اختصاص به میهمانان خارجی و شخصیت‌های کشورهای دیگر داشت، حاوی نقاشی‌هایی است که وقایع تاریخی دوره‌های مختلف را بیان می‌کند، این سالن باشکوه که بر گنبدی منقوش استوار است، با لچکی‌های رنگارنگ و طرح‌های طلایی و شفاف، از شاهکارهای هنری آن عصر محسوب می‌شوند.
نقاشی‌های کاخ چهلستون
نقاشی‌های موجود در تالار مرکزی کاخ که برخی از آن‌ها در عصر قاجار نقاشی شده‌اند، شرح پذیرایی شاه‌عباس اول و دوم و شاه طهماسب از امرای ترکستان و همایون هندی و نیز جنگ شاه اسماعیل اول با ازبکان است، دو تصویر دیگر که یکی روبروی در ورودی تالار و دیگری مقابل آن است، جنگ چالدران در دوران شاه اسماعیل اول و جنگ کرنال در زمان نادر شاه افشار را نشان می‌دهد که در اوایل عصر قاجاریه نقاشی شده‌اند.
در دو طرف تالار ستون‌دار، اتاق‌هایی است که در حال حاضر برای نمایشگاه‌های فصلی استفاده می‌شوند، این اتاق‌ها نیز شامل نقاشی‌هایی هستند و بیشترشان در زمان حکومت ظل‌السلطان زیر لایه‌ای از گچ پنهان شده بود که با کمک کارشناسان و متخصصان از زیر گچ بیرون آمده و مرمت شده‌اند.
چهار طرف استخر کاخ که علاوه بر زیبایی باعث لطافت هوا می‌شود، مجسمه‌هایی قرار دارند که مربوط به عمارت چهلستون نیستند و به هنگام تخریب قصر سرپوشیده به این محل منتقل شده‌اند، به نوشته برخی از مورخان، این عمارت در اواخر دوران صفوی دچار آتش‌سوزی مهیبی شد و قسمت‌هایی از آن در آتش سوخت.
به‌طورکلی در عمارت تاریخی چهلستون نقوش ترکیبی دیوارها و سقف تالار که در قالب‌های زیبای لچک و ترنج قرارگرفته‌اند و خطوط اصلی تقسیمات بنا که ترکیب زیبایی از نقاشی و کاشی‌کاری و سایر تزیینات متعدد و متنوع هستند، این اثر باشکوه را به‌صورت یکی از بارزترین نمونه‌های معماری دوران صفویه تبدیل کرده است.
کاخی با 20 ستون
ایوان اصلی بر 20 ستون استوار است، بسیاری از محققین وجه تسمیه کاخ را انعکاس 20 ستون بر استخر زیبا و بزرگ عمارت می‌دانند، البته نقشی که عدد 40 در ادب فارسی دارد، (این عدد نشان تعدد و کثرت است) شاید دلیل دیگری بر نامیده‌شدن عمارت به چهل ستون است.
در حال حاضر، عمارت چهلستون به‌صورت باغ‌موزه‌ای که سالن مرکزی آن محل نمایش برخی از آثار هنری دوره‌های مختلف ایران است که جهانگردان خارجی و میهمانان داخلی از آن بازدید می‌کند، کاخ چهلستون در روز 15 دی سال 1310 خورشیدی به شماره 108 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
هوطنان و مسافرانی که به شهر زیبای اصفهان سفر می‌کنند، حتماً باید از چهلستون، این کاخ شگفت‌انگیز و رویایی دیدن کنند چون در غیر اینصورت بازدید از یکی از عجایب جهان را از دست داده‌اند.
میدان نقش‌جهان و کاخ چهلستون نزدیک یکدیگر هستند و به راحتی گردشگران می‌توانند پس از بازدید از میدان نقش‌جهان، به باغ‌موزه چهلستون بروند و روزی پر از خاطرات تاریخی برای خود رقم بزنند.
انتهای پیام/63088/ج30/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
