تعدد جشنواره‌ها و غفلت از تولیدات نمایشی/ بهره‌برداری از ۵ پلاتو در کردستان تا پایان سال

خبرگزاری فارس ـ گروه تئاتر: چشم‌انداز و افقِ دید تئاتر با ذاتِ این هنر، پیوندی لاینفک و ناگسستنی دارد. تئاتر به دنبال چیستی، چرایی و چگونگی درک جهان است؛ تا بتواند یک منبع جامع زیبایی شناسی را پدید آورد. آنچه در تئاتر اتفاق می‌افتد، جوهر فعالیت‌های انسانی، فرهنگی و اجتماعی است که در کمال گوهر هنر تبلور می‌یابد.

جلال قلعه‌شاخانی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان است، او پیش از این هم معاون فرهنگی اداره کل ارشاد شهرستان کامیاران بوده و از نیروهای بومی استان کردستان محسوب می شود. وی درباره جشنواره تئاتر خیابانی و اهمیت تئاتر می‌گوید: هنرمند تئاتر، با چشمی تیزبین به مضامین هنری می‌نگرد و هر لحظه، درصدد خلق اثری هنری، متناسب با اخلاق و ارزش‌هاست. هنرمند مردمی می‌کوشد؛ با طراحی، داستان‌پردازی، روایات فاخر و شکوهمند و در عین حال، مخاطب محور با تماشاگرش دست دوستی دهد.

وی درباره جشنواره تئاتر مریوان معتقد است که رویداد بزرگ مردمی مریوان با محتوای تئاتری‌اش شهرتی بین‌المللی دارد، همواره در مسیر گسترش هنر، فرهنگ، اخلاق و دانش گام برداشته است. جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان با همت و تلاش خانواده تئاتر کردستان امروز به عنوان مادر رویدادهای تئاتر خیابانی کشور و منطقه غرب آسیا توانسته است پیامی انسانی را در جانمایه خویش به جامعه معرفی کند و آن در واژه‌ای انسانی به نام «صلح و دوری از خشونت» نهفته است.

قلعه شاخانی درباره تقویت چرخه اقتصادی و گردشگری هنری براساس تئاتر نیز می‌گوید: افق جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، اجراهای مستمر عمومی آثار فاخر هنرمندان سطح کشور در این وادی است و این مطالبه را یک حق اجتماعی برای تقویت چرخه اقتصاد پویای منطقه به ویژه مریوان در حوزه گردشگری هنری می‌دانیم و با ترسیم نقشه راه این رویداد کلان هنری دستیابی به چنین هدفی دور از ذهن نخواهد بود؛ چرا که مردم شریف مریوان این معنا را به اثبات رسانده‌اند.

درباره جشنواره تئاتر مریوان و مشکلات تئاتر و هنرمندان به گفت‌وگو با قلعه شاخانی نشستیم:

*جناب قلعه شاخانی، این دوره چهاردهمین دوره جشنواره تئاتر خیابانی را شاهد بودیم. نسبت به دوره‌های گذشته با توجه به فعالیت‌هایی که در کردستان صورت گرفته، چه نقاط قوت و تفاوت های مثبتی را شاهدیم و آیا این جشنواره توانسته جایگاه خود را در عرصه بین الملل هم پیدا کند؟

-چهاردهمین دوره جشنواره تئاتر بین المللی مریوان چند تفاوت نسبت به دوره های گذشته داشته است. اتفاقات خوبی در این دوره افتاد، امسال نخستین دوره ای است که بخش بین الملل به صورت رقابتی برگزار شد و براساس فراخوان ۱۲۵ گروه متقاضی بخش بین الملل داشتیم که بعد از بازبینی از یازده کشور خارجی کارها به جشنواره معرفی شد.

این تعدد گروه ها و حق انتخاب برای ما در عرصه بین الملل خیلی ارزشمند و قابل توجه بود. در دوره های گذشته یک گروه هایی را خود هنرمندان از خارج شناسایی و سفارش کار می دادند، اما این دوره فراخوان داده شد و میزان استقبال کشورهای دیگر خیلی خوب بود. همین نشان می‌دهد که جشنواره مریوان در کشور های دیگر و بخش بین الملل جایگاه خود را پیدا کرده است که قطعا برای ما خیلی مهم است.

اتفاق خوب دیگر پیوست گردشگری برای این جشنواره بود. ما معتقدیم جشنواره تئاتر خیابانی مریوان بعد این سال ها به جایی رسیده که میتواند اثرات و نتایج دیگری علاوه بر گفت‌وگوی هنری و فضای هنری به لحاظ پیوست های اقتصادی، اجتماعی و حتی سیاسی بر فضای استان بگذارد.

*شنیدیم که میراث فرهنگی هم تورهای گردشگری در دوره جشنواره برگزار کرده است، با توجه به اهمیت ایجاد فضاهای گردشگری در کشور و جذب توریسم، آیا این اتفاق افتاده و مردم از آن استقبال کردند؟

بله سازمان میراث فرهنگی که الان هم وزارتخانه شده، همکاری و مشارکت شایان توجهی با جشنواره داشته است و ۱۴ تور گردشگری از نقاط مختلف کشور را اطلاع رسانی کردند. جشنواره مریوان جزو معدود جشنواره هایی بود که تورهای گردشگری و مردم صرفا میهمان جشنواره بودند. باید این نکته را در نظر داشته باشیم که به گردشگری در شهرهای مختلف توجه کنیم، ما پیگیر هستیم که با توجه به جاذبه های گردشگری شهر مریوان خصوصا در دوره جشنواره تئاتر خیابانی بیشتر به حوزه گردشگری هنر توجه کنیم و الان هم شروع کارمان است، هر چند آن را به فال نیک میگیریم و امیدواریم در سال های بعد بتوانیم بهتر و گسترده تر به این حوزه توجه کنیم.

*درباره برگزیدگان جشنواره هم آیا برنامه خاصی دارید؟ مثل حمایت از گروه‌ها و فعالیت های خاص برای آنها...

نکته دیگری که امسال برای نخستین بار بدان توجه کردیم اتفاقا در بحث همین برگزیدگان جشنواره است. ما در دوره‌های گذشته برگزیدگان جشنواره های مختلف را به تئاتر فجر معرفی می‌کردیم. از امسال تصمیم گرفتیم آثار برگزیده این جشنواره تئاتر خیابانی مریوان را به جشنواره فجر معرفی کنیم. بهرحال این جشنواره، جشنواره مادر عرصه خیابانی است و مطمئنا برای سال های آتی میتواند تأثیر خود را بر فجر هم بگذارد.

حتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در پیامی که امسال به جشنواره فرستاد به اهمیت این جشنواره تأکید کرد. قبلا مریوان را پایتخت تئاتر خیابانی ایران می‌شناختند اما در قدم های بعدی چشم انداز ما خاورمیانه و منطقه است تا جشنواره خیابانی ایران را بهتر به سطح بین الملل معرفی کنیم.

*خوشبختانه شاهد هستیم که مردم مریوان علاقه زیادی به تئاتر دارند، حتی خیلی فضاهای عمومی شان با نام «شانو» که به معنی تئاتر به زبان کردی است، نامگذاری شده؛ از پارک ها  گرفته تا سایر فضاها. چه برنامه ای برای ارتقای سطح تئاتر استان کردستان در بخش سخت افزاری و نرم افزاری دارید؟

بله خدا را شکر مهمترین پشتوانه و دلگرمی ما همین مردم هنردوست هستند. بدون اغراق مردمی که سواد تئاتری و هنری دارند، در این منطقه زیادند و همین طی سال های قبل به ارتقای جایگاه جشنواره تئاتر مریوان کمک کرده است. استقبال از کارناوال شادی در ابتدای جشنواره امسال خیلی منحصر به فرد بود.

نفس برگزاری جشنواره تئاتر خیابانی در دل مردم و خیابان برای ما اولویت دارد. اما درباره پرسشتان هم باید بگویم که در سطح استان و به طور کلی نرم افزاری و سخت افزاری تئاتر ما برنامه های زیادی داریم. در بخش سخت افزاری که مشکلات خیلی زیاد است ما هم الان مواجه با این کمبودها هستیم، در حال حاضر ۸ پلاتو در ۸ شهرستان استان کردستان شروع به ساخت کردیم که تا حدودی آماده هستند و امیدواریم ۵ تای آنها انتهای سال به بهره برداری برسند.

همچنین فضاها و امکانات دیگری نیز به لحاظ سخت افزاری در بخش دولتی و خصوصی نیاز داریم که با مساعدت های لازم تجهیز و ایجاد میشود. به لحاظ نرم افزاری هم ما باید بیشتر به سمت تولید برویم و از نمایشنامه های داخلی حمایت کنیم، الان تلاش داریم اعتبارات استانی را به بیشتر به سمت تولید نمایشنامه ببریم.

*جشنواره ها تأثیری در این ارتقای فرهنگی می‌گذارند؟

از نظر اجرایی جشنواره ها همه را به تلاش و تکاپو وا میدارند منتها باید مراقب باشیم که تأثیرات آنها صرفا در همان زمان برگزاری محدود و منحصر نشود. الان ما در استان کردستان جشنواره تئاتر مریوان، طنز دیوان دره و کوردی سقر را داریم که همه آثار برگزیده شان مورد حمایت قرار می‌گیرند، در این راستا نیاز هست که خود هنرنمدان هم همت کنند تا در طول ایام سال به اجرا بروند و اجراهایشان محدود به ایام جشنواره نشود.

*به لحاظ مالی شرایط در حوزه تئاتر استان به چه صورت است؟

نمی‌گویم که بودجه ها کافی است اما همه تلاشمان این است که از همین بودجه بهترین هزینه‌کرد را برای تئاتر داشته باشیم. من همینجا به شما و رسانه ها قول میدهم که تا انتهای سال این ۵ سالن را برای هنرمندان آماده کنیم، شما هم به عنوان رسانه از ما پیگیر باشید. در نهایت اگر ما همین میزان اعتبار موجود را به خوبی مدیریت کنیم، قطعا خروجی خوبی خواهیم داشت. نمی‌خواهم بگویم این روزها دچار جشنواره‌زدگی شده‌ایم اما تعدد جشنواره‌ها باعث می‌شود که ما به سمت حمایت بیشتر از تولیدات نرویم.

یکی از مسائل کلیدی و اصلی ما این روزها می‌بایست تولید نمایشنامه های داخلی خوب باشد که محدود به ایام جشنواره یا مناسبت های خاص نباشد، باید به این فکر بیافتیم که از نمایشنامه ها حمایت کنیم.

*پس این دغدغه ها در تولید آثار نمایشی به نظر شما می بایست حول چه محورهایی باشند؟

ببینید مخاطب امروز اگر دغدغه روزمرگی و رنج های زندگی خود را در تئاتر نبیند، قطعا به سمت آن نمی رود. مخاطب اگر بتواند با نمایشنامه همذات پنداری کند، تئاتر سمت و سوی خوبی می گیرند. در یک سال هایی باید بپذیریم که ما با توجه به ژانرهایی که انتخاب کردیم ، از این مخاطب دور شدیم و خیلی به نیاز و ضرورت جامعه توجه نکردیم و همین به تئاتر ما آسیب زد.

از نظر من مخاطب حتما حرف اول را در تئاتر می زند. ما آثار هنری را تولید میکنیم که مخاطب ببیند تا پیاممان منتقل شود.

*پس شما به شعار «هنر برای هنر» اعتقادی ندارید؟

از نظر شخصی شاید با هنر برای هنر مخالف نباشیم اما موافق هم نیستم، من معتقدم که حتما هنر رسالتی دارد و ابزاری برای انتقال پیام است. این درست که ذات هنر برای مسائل خاص هنری است و می بایست لذت بخش و سرگرم کننده باشد اما همه اینها مزایایی برای هنر است که مخاطب را جذب کند و از این رسالت اصلی که هنر منتقل کننده پیام است، غافل نشویم. خواهش من این است که هنرمندان، مخاطبان جدی تر بگیرند و تصور نکنیم که فقط ما هنر را درک میکنیم آنها نیز قدرت درک دارند.

در نهایت در این بحث بگویم که تئاتر به ویژه تئاتر خیابانی که امروز سوژه ما است، برای این به خیابان ها آمده، مسئله روز و عام کف خیابان و شایع شده که مردم را ببیندف اگر کسی مسیر عکس برود که هدفش چیز دیگری در اجرای خیابانی باشد، فکر نکنم به ارتقای تئاتر نیز کمک کند.

*در نهایت به بحث اشتغال در استان و هنرمندان و انگیزه آنها بپردازیم. اکنون شاهد هستیم که استان کردستان نرخ بیکاری بالایی را دارد و خیلی‌ها از سر مسائل مالی مجبور به کارهایی چون کولبری می‌شوند حتی اگر هنرهایی هم داشته باشند، در این زمینه ایجاد انگیزه و کمک به هنرمندان و سوق دادن مردم به سمت هنر خیلی اثرگذار است. امیدواریم شما نیز در استان کردستان بتوانید در این راستا قدمی بردارید.

سوالتان کاملا درست است. همیشه گفته اند که استان کردستان، مهد فرهنگ، هنر و ادبیات است. از دیدگاه من این جمله معنی اش این است که قابلیت های زیادی این استان دارد علاوه بر زراعت، قابلیت های صنعتی و تجاری باید حتما به این نکته توجه کنیم که اقتصاد هم برپایه فرهنگ شکل میگیرد. کشورهای زیادی هستند که خیلی بهتر از اقتصاد به هنر سینما، تئاتر و ... کمک کردند و همین باعث رشد و توسعه اقتصادی شان نیز شد و اقتصاد برپایه سینما و تئاتر شکل گرفت ولی در کشور ما هنوز مبحث اقتصاد هنر تازگی دارد.

در استان کردستان هم ما تلاش میکنیم از این ظرفیت ها و قابلیت ها برای اقتصاد هنر خیلی استفاده کنیم و آن را جدی بگیریم، تئاتر با این همه ظرفیت و قابلیت به کمک اقتصاد استان میتواند بیاید و سهم بیشتری از اقتصاد را برپایه هنر و فرهنگ شکل دهد.

انتهای پیام/