به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، مصر از جمعه گذشته به دنبال فراخوان فردی به نام «محمد علی» تاجر و هنرپیشه مصری برای برگزاری تظاهرات ضد دولتی، بار دیگر شاهد اعتراضات مردمی علیه دولت مصر و رئیس جمهور آن «عبدالفتاح السیسی» شد.
این تظاهرات از میدان التحریر، مرکز شهر قاهره که پیشتر انقلاب‌های مصر از این میدان آغاز شده بود، شروع شد و حتی برای چند روز به صورت پراکنده در برخی از شهرهای این کشور نیز ادامه داشت. افراد شرکت کننده در این اعتراضات، علیه دولت و شخص السیسی شعارهایی دادن و خواهان برکناری وی از قدرت شدند.
این تظاهرات از سال ۲۰۱۴ به امروز بی‌سابقه بوده است. دکتر «سامح عسکر» نویسنده، پژوهشگر و تحلیلگر مصری در گفت‌وگو با بین‌الملل فارس، در این خصوص توضیحاتی داد.
بهار عربی، در سوریه و عراق فاجعه به بار آورد
وی در پاسخ به این سوال که چرا معترضان مصر همزمان با آماده شدن السیسی برای سفر به نیویورک جهت مشارکت در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل به خیابان‌ها آمدند و علت شروع این تظاهرات چیست، گفت، مصر در گذشته نیز تجربه‌های انقلاب داشته است از جمله انقلاب ژانویه ۲۰۱۱ و ژوئیه ۲۰۱۳؛ هر دو این تجربه در بین مردم بیشتر به خواب و خیال شباهت دارد؛ برای اینکه اهداف والای آن‌ها از امنیت غذایی و شخصی گرفته تا آزادی‌ها هیچ یک محقق نشد. از این رو، مشهور است که بهار عربی در حقیقت، پاییز عربی است؛ پاییزی که منجر به فاجعه در سوریه و عراق شد؛ به همین دلیل، فراخوان‌های انقلاب در مصر عواقب و نتایج وخیمی داشت. دولت‌های بعدی مصر از این وخامت و قبح انقلابی خاطر جمع شدند؛ برای همین، از دیدگاه دیگری فاصله گرفت؛ به ویژه جریان و تفکر چپ که متهم به کفر و خیانت شد و از آن، دیوسازی شد.
وی ادامه داد «مصر جریان چپ‌گرای بسیاری قوی از تجار، فرهنگیان، اهل رسانه، فرماندهان نظامی، جوانان و احزاب دارد که در انقلاب‌های مذکور توده‌های مردم را رهبری کردند ولی آن‌ها تحت اسم چپ‌گرا فعالیت نمی‌کند، بلکه اسامی مختلفی دارند و تحت لوای دفاع از فقیران و طبقه زحمت‌کش قرار دارند. واضح است که این انقلاب ابزار پرولتاریا برای دست‌یابی به قدرت است. برای همین، جریان چپ برای سیطره بر مصر از دو دریچه چشم دوخت: نخست از طریق همکاری با اخوان المسلمین بعد از انقلاب ژانویه ۲۰۱۱ و دوم به وسیله همکاری با ارتش بعد از انقلاب سال ۲۰۱۴».
این نویسنده مصری، این دو مسیر را کمین‌هایی برای جریان چپ در مصر دانست؛ جریانی که همچنان به خوبی مردم مصر را که دین و ارتش را تقدس می‌کنند، نمی‌شناسد و نتیجه آن این شد که عناصر از نظر میدانی در مصر سرکوب شدند و از هم فرو پاشیدند.
دولت فعلی از اختلافات درون حزبی و بیرونی‌حزبی، احزاب، جریان‌ها سوء استفاده می‌کند
او گفت که جریان چپ مصر به دو قسمت تقسیم شده است؛ برخی بر اهمیت ائتلاف با اسلامگرایان تأکید دارند و در مقابل، گروم دوم با این کار مخالف هستند و همین مسئله نیز در بین اسلامگرایان صدق می‌کند و آن هانیز در خصوص بازبینی در مواضع خود در قبال سکولاریسم اختلاف‌نظر دارند.
نویسنده مصری عنوان کرد که مقامات فعلی هم‌اکنون از این اختلافات و جدال بین اسلامگرایان و چپگرایان برای تقویت هرچه بیشتر نفوذ خود استفاده می‌کنند. به گفته وی، همین شرایط باعث شده است که دولت السیسی با خیال راحت دست به اجرای اصلاحات اقتصادی مد نظر خود بزند و بتواند توافق واگذاری جزایر تیران و صنافیر به عربستان سعودی را تصویب کند؛ توافقی که پارلمان مصر رأی به ابطال آن داد بود.
وی گفت که تداوم این اختلافات حتی باعث شد که عبدالفتاح السیسی دوباره به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود و با تغییرات ایجاد شده در قانون اساسی مدت زمان حکومت خود را افزایش دهد.
تحلیلگر مسائل سیاسی مصر در مورد اتهام‌های فساد علیه السیسی نیز گفت که این اتهام‌ها هنوز ثابت نشده و خود محمد علی، پیمانکار افشاگر معروف شخص سیسی را به دزدی متهم نکرده است بلکه اتهام‌های وی علیه رئیس جمهور بیشتر به سهل‌انگاری و اتلاف ثروت شبیه است که این اتهام‌ها نیز هنوز ثابت نشده است.
او در مورد تأثیر ویدیوهایی که محمد علی در افشاگری علیه عبدالفتاح السیسی منتشر کرد، گفت که این افشاگری‌ها اولین اتهام فساد علیه دولت مصر بود که اعتبار حرف‌های این پیمانکار مصری بعد از اعتراف السیسی به این اتهام‌ها بیشتر شد.
وی ادامه داد: «اقدام رئیس‌جمهور در توجیه ساخت کاخ‌ها در مصر باعث افزایش اعتبار و صداقت حرف‌های محمد علی شد و این توجیهات در رسانه‌ها[ی رسمی] منتشر شد و میلیاردها انسان در گوشه و کنار دنیا آن را دیدند».
السیسی باید در برابر اتهام‌های محمدعلی سکوت می‌کرد
سامح عسکر گفت اگر رئیس‌جمهور مصر در باره اتهام‌های فساد علیه خود سکوت پیشه می‌کرد، بهتر بود ولی زمان برگزاری نشست جوانان با السیسی بعد از فرار محمد علی به اسپانیا مناسب نبود و سیسی در این نشست به حساسیت موجود در بین مردم به این مسئله توجهی نکرد.
این نویسنده مصری در پاسخ به اینکه آیا احتمال دارد ارتش مصر از تظاهرات مردمی حمایت کند یا نه، اظهار بی‌اطلاعی کرد ولی گفت که مردم مصر به شدت ارتش این کشور را دوست دارد و اجازه نمی‌دهند چه در داخل و چه در خارج به آن لطمه‌ای وارد شود.
عسکر در ادامه به حملات لفظی اخوان المسلمین به ارتش و اقدام آن‌ها در «صهیونیست» و «نگهبان مرزهای اسرائیل» خواندن نیروهای ارتش اشاره کرد و گفت که این اقدام اخوان باعث کاهش بیشتر اعتبار اسلامگرایان و در مقابل دلیل افزایش جایگاه مردمی دولت شد.
او مدعی شد که به دلیل همین مواضع اخوانی‌ها، هم‌اکنون هیچ کسی حاضر نیست در تظاهراتی شرکت کند که اخوانی‌ها شعارهای خاص خود را سر می‌دهند.
در صورت افزایش دامنه اعتراض‌ها، ارتش طرف مردم می‌ایستد
نویسنده مصری در مورد این سؤال که آیا ارتش از بین مردم و السیسی کدام را انتخاب خواهد کرد، گفت، اگر تجربه سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۳ تکرار شود و دامنه اعتراض‌ها گسترش یابد، ارتش مصر السیسی را قربانی خواهد کرد و او را کنار خواهد زد؛ چرا که به گفته وی، نیروهای مسلح مصر، به رغم اشتباه‌های برخی از نیروهای خود در انقلاب ژانویه ۲۰۱۱، ریخته شدن خون مصری‌ها را خط قرمز و ممنوع می‌داند.
او گفت که ارتش مصر در سال ۲۰۱۱ «حسنی مبارک»، رئیس‌جمهور اسبق مصر را که ژنرال نظامی نیز بود، کنار گذاشت و او را مجبور به استعفا کرد. این نویسنده مصری دلیل رفتار‌های دولت فعلی مصر و اتخاذ و موضع دفاعی در قبال تظاهرات اخیر را به همین مسئله ربط داد و گفت که دولت مصر به این واقف است که در صورت افزایش اعتراض‌ها، نیروهای مسلح از بین السیسی و مردم، طرف دومی را خواهند گرفت.
تحلیلگر مسائل مصر ادعای پیمانکار افشاگر مصری مبنی بر اینکه برخی در بدنه دولت و ارتش از انقلاب علیه عبدالفتاح السیسی حمایت می‌کند را تأیید کرد و با بیان اینکه اجماع مردم در امری محال است، گفت که «در بین اطرافیان رئیس جمهوری مصر هستند کسانی که دیدگاه‌های وی را قبول ندارند».
این نویسنده مصری در پاسخ به اینکه تظاهرات اخیر در مصر را می‌توان ادامه تظاهرات مردمی سابق و در چارچوب بیدری اسلامی یا آنچه که به بهار عربی معروف است، دانست یا خیر، پاسخ داد که بخشی از شکست هر گونه تظاهرات و انقلاب‌ها به مبالغه در مطالبات آن‌ها برمی‌گردد که خلاف واقع و فراتر از فرصت‌های موجود است.
شعار برکناری السیسی غیرواقعی است
وی ادامه داد: «جنبش اعتراضی اخیر شعار سرنگونی نظام را سر می‌دهد و این به نظر من، خواسته غیر واقع‌بینانه است که در چارچوب اسلامی و اخوانی قرار داده شده است».
به گفته سامح عسکر، مردم در مصر بعد حوادث سال‌های گذشته همانگونه که از سیاست‌های اقتصادی فعلی دولت ناراضی هستند از اخوان المسلمین نیز نفرت دارند و هنوز مردم مصر به درجه انقلاب و تغییر نظام نرسیده‌اند.
او گفت اخوان المسلمین مصر که بخش عمده حامیان وقوع انقلاب در این کشور است، از جمهوری سکولار مدنی در مصر حمایت نمی‌کند و برعکس به دنبال دولت اسلامی است که قوانین شریعت را اجرا می‌کند.
جریان‌های اسلامگرای سنی در ارائه نظام سیاسی شکست خورده‌اند
به گفته سامح عسکر اگر تفکر سنی اخوانی‌ها بتواند دولت موفقی به وجود آورد، شاید این دولت اسلامی آن‌ها در مصر مقبول بیفتد ولی نظام‌های شکست خورده‌ای که امثال داعش، القاعده و اخوان و طالبان پیشتر ارائه کرده‌اند، نتوانسته‌اند الگوی پیشرفته و عقلانی از دولت ارائه دهند. از این رو، مطالبه آن‌ها در واقع چیزی جز نابودی نهادهای دولت نیست و آن‌ها برای احیای دوباره دولت برنامه‌ای ندارند.
او به دلیل دیگری در نفرت مصری‌ها از انقلاب اشاره کرد و گفت که انقلاب‌گرایان در مصر در باره هزینه‌های اقتصادی مصر بی‌اطلاع و جاهل هستند و هیچ برنامه‌ای برای جبران این هزینه‌ها در سایه دولت‌های انقلابی بعدی ندارند و آنچه در دولت‌های «عصام شرف»، الجنزوری» و «هشام قندیل» رخ داد، این مسئله را تأیید می‌کند.
السیسی آدم پیچیده و غیرقابل اعتمادی است
عبدالفتاح السیسی سال ۲۰۱۴ در پاسخ به احتمال تکرار حوادث ۲۰۱۱ و احتمال تحرکات ارتش مصر علیه خود گفته بود: «اگر مردم به خیابان‌ها بریزند، خواهم گفتم که هرگز منتظر ارتش [برای برکناری من] نخواهم بود. من درباره [آینده و سرنوشت] کشورم نگرانم».
دکتر سامح عسکر در جواب این سؤال که آیا رئیس‌جمهور مصر حال که مردم به خیابان ها آمده‌اند و خواهان کناره‌گیری وی هستند، به وعده خود عمل خواهد کرد که پاسخ داد: «فکر نمی‌کنم؛ چرا که رئیس‌جمهور فعلی تا حدود زیادی شخصیت مبهمی دارد و نمی‌توان به بسیاری از اظهارات او که بعدها معلوم شد که غیرواقعی و ناشدنی است، اعتماد کرد».
وی در ادامه به خلف وعده‌های سیسی اشاره کرد و گفت: «او پیش از این نیز خلف وعده کرده بود. رئیس‌جمهور پنج سال است که وعده می‌دهد شرایط اقتصادی در عرض دو سال بهتر خواهد شد. ولی چنین اتفاقی نه‌تنها نیفتاد بلکه بدهی‌های عمومی همانگونه که به صورت رسمی اعلام شده، به بیش از صد‌ها میلیارد افزایش یافت و به همین دلیل، بخش بزرگی از بودجه کل کشور به این بدهی‌ها اختصاص یافته است».
این نویسنده مصری در ادامه گفت این ابهام با عدم آگاهی سیاسی او در مخالفت با مطالعات امکان‌سنجی طرح‌های او و عدم تعادل در اولویت‌بندی‌های او همراه است. به عنوان مثال السیسی به ایجاد زیرساخت ها اولویت می‌دهد بدون آنکه توجهی به آموزش، بهداشت و ایجاد کارخانجات داشته باشد که این مسئله باعث شده است ثروت مصر در زیرساخت‌ها و ساخت و سازهای فاقد تولید اتلاف شود که خود این مسئله باعث افزایش بی‌سابقه هزینه‌های عمومی در تاریخ مصر شده یا اینکه به گونه‌ای در عصر اسماعیل پاشا در قرن ۱۹ مسبوق به سابقه بوده است.
چاره کار در مصر، افزایش آگاهی است
سامح عسکر در ادامه راه حل برای برون‌رفت از مشکلات در مصر را نه انقلاب بلکه افزایش آگاهی و پافشاری در استفاده از همه وسایل مسالمت‌آمیز در دست‌رس برای ارائه افکار و دیدگاه‌ها دانست و تأکید کرد که در این روش، قانون نادیده گرفته نمی‌شود و شرایط ناامن به جود آمده در سال ۲۰۱۱ دیگر تکرار نمی‌شود. وی گفت که هم‌اکنون برخی از مخالفان دولت با ایجاد تریبون‌های رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی و شبکه‌های ماهواره‌ای، مسیر و خط انقلابی را کنار گذاشته و در مسیر نقد، به گونه‌ای که بقای دولت و مؤسسات آن به موازات اصلاحات از درون، آن هم با توسل به قدرت قانون و قانون اساسی تضمین شود، قدم برداشته‌اند.
وی با بیان اینکه خود انقلاب اصل و غایت نیست و زمانی اتفاق می‌افتد که مردم از اصلاحات مأیوس می‌شوند، به انقلاب اسلامی ایران علیه شاه معدوم اشاره کرد و گفت که در ابتدای امر برکناری شاه جزو خواسته مردم ایران نبود بلکه مطالبات در سال ۱۹۷۷ (۱۳۵۵)، صرفاً اقتصادی و علیه فقر بود که به مرحله رویا رویی با مقامات و دولت منجر شد و شاه مجبور شد بعد از دو سال از کشور فرار کند.
افزایش مدت ریاست جمهوری السیسی به نفع او نیست
این تحلیگر مسائل مصر افزود: «بقای طولانی مدت قدرت در سایه ناامیدی از اصلاحات، به انگیزه‌ای برای انقلاب علیه آن تبدیل می‌شود و اگر شاه ایران برای مدت طولانی در قدرت باقی نمی‌ماند، وضع ایران فرق می‌کرد و تاریخ به شکل دیگری رقم می‌خورد. برای همین ما بعد از تغییرات اخیر در قانون اساسی مصر گفتیم که ماندن رئیس‌جمهور السیسی در قدرت برای مدت طولانی به نفع او نیست و ای کاش [به این توصیه] گوش می‌داد و مصر از شر مخالفان اخوانی فرقه‌گرا، تنگ‌نظر حفظ می‌کرد».
دکتر عسکر در پاسخ به اینکه سرنوشت اعتراض‌های اخیر مصر به کجا ختم خواهد شد و آیا منجر به وقوع انقلاب خواهد شد یا خیر، گفت که مصر دارای جمهوری دموکراتیک به مفهوم لیبرال و چپ است و اعتراض‌های اخیر بی‌برنامه و فاقد محتوا است آن‌هم به دلایلی مانند عدم وجود رهبران و تکیه معترضان به رسانه‌های وابسته به اخوان المسلمین.
او با بیان اینکه استفاده از تصاویر «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه در اعتراضات مصر باعث تخریب چهره این گونه اعتراض‌ها شده، ادعا کرد که به رغم احترامی که به انتخاب مردم ترکیه دارد، اردوغان در مصر محبوب نیست. سامح عسکر مدعی شد که مخالفت اتوماتیک با اعتراض‌ها، به دلیل مخالفت با حضور اخوانی‌ها در این گونه تظاهرات و فرقه گرایی آن‌ها طی یک سال حکومت آن‌ها بر مصر در ریاست جمهوری محمد مرسی، برمی‌گردد. به گفته وی فرقه گرایی آن‌ها با حمله به شیعیان مصر و به آتش کشیدن کلیساها و تکفیر احزاب سیاسی و ظلم به آن‌ها آغاز شد به همین دلیل اخوان المسلمین دیگر اعتبار خوبی در مصر ندارد.
وی در ادامه گفت که مردم مصر زمانی به اصلاحات خود خواهند رسید که همه آن‌ها حزبگرایی سیاسی خود را کنار بگذارند.
ضرورت الگوبرداری از انقلاب در سودان
او گفت که مصر همچنان با بحران آگاهی و فرهنگی به دلیل نبود فرهنگ دموکراسی‌گرایان روبه رو است و مردم این کشور با همه گروه‌ها و گرایش‌ها باید از انقلاب اخیر سودان پند بگیرند؛ کشوری که همه ابزارهای تغییر از رهبران و مراکز نفوذ قوی در دولت را داشت و این ابزارها به آن‌ها اجازه داد اعتصاب‌های موفقی را طی چند ماه برگزار کرده و توده های انقلابی را جمع کنند.
او گفت که مردم سودان طی این مدت حس سیاسی خود را از دست ندادند و به تماس با مقامات نظامی جهت قانع کردن آن ها به اهمیت تغییر ادامه دادند و سودانی‌ها به صورت آنی به این دستاوردها نرسیدند بلکه سال‌ها و دهه‌ها برای آن برنامه، آگاهی و فعالیت فرهنگی داشتند.
انتهای پیام/ص
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
