هجمه سنگین مسئولان پس از انتشار «نتایج محرمانه»/ آلودگی سیب زمینی‌های کرمانشاه بسیار زیاد بود

خبرگزاری فارس-کرمانشاه-سعید مخدومی: در دنیای رسانه‌ای امروز خلأ گزارش‌های تحقیقی و یا به اصطلاح خبرنگاری تحقیقی به وضوح دیده می شود. بدون شک از اهم کارهای رسانه ای ورود کردن به حوزه‌ی پژوهش و تحقیق است که می‌تواند یک گام فراتر از رویه موجود برود و مشکلی را حل کند.

یکی از چالش‌های امروز حوزه رسانه مربوط به عدم توجه به بخش «روزنامه نگاری» تحقیقی است. جدای از بی میلی برخی از رسانه‌های مکتوب و برخط، چالش‌های مختلفی مثل عدم حمایت قانونی درست و لازم، ساختار دیوانسالار غیر پاسخگو و نهاد اجرایی پیگیر و بعضاً ضعف در افکار عمومی دست به دست هم داده که سطح توقع رسانه‌ها و مردم از حوزه خبر پایین بیاید.

به منظور بررسی این موضوع به سراغ «صابر چهری» خبرنگار خبرگزاری صداوسیما استان کرمانشاه رفتیم تا چالش‌های پیش رو در حوزه‌ی خبرنگاری تحقیقی را مورد بررسی قرار دهیم. او یکی از چهره‌های شاخص روزنامه نگاری تحقیقی در کرمانشاه است و گزارش «نتایج محرمانه» او که در حوزه گزارش مستند بود در صداوسیما حائز رتبه اول کشور شد.

آنچه میخوانید حاصل گفت‌وگوی یکساعته ما با صابر چهری در دفتر خبرگزاری فارس است.

فارس: بایدها و نباید‌های یک گزارش تحقیقی برای خبرنگاران چیست؟ چه موضوعاتی برای گزارشگر ملاک است تا در یک گزارش تحقیقی موفق عمل کند؟

چهری: مهم ترین قسمت گزارش تحقیقی، جمع آوری اسناد است در واقع مستند کردن مراحل و اطلاعات به دست آمده کمک می‌کند تا راه برای به سرانجام رسیدن یک گزارش تحقیقی هموار شود.

نکته‌ی دیگری که باید گزارشگر بدان توجه کند، زیرکی و هوش بالای اوست. داشتن ذکاوت و استعداد کار تحقیقی کمک می‌کند تا خبرنگار چند وجهی و از زوایای مختلف به مسائل نگاه کند. خطر پذیری از جمله نکاتی است که در بایدها و نبایدهای گزارش تحقیقی مورد توجه است چرا که اگر خبرنگار اهل خطر پذیری نباشد نمی‌تواند نتیجه‌ی مطلبوب را به دست بیاورد.

به کم قانع نبودن در جمع آوری اطلاعات و ناامید نشدن از ادامه مسیر از دیگر مواردی است که باید خبرنگار آن‌ها در اولویت گزارش قرار دهد.

نکته‌ای که در این جا می‌توان به آن اشاره کنم این است که در گزارش تحقیقی نباید ناامید بود؛ خاصیت گزارش‌های تحقیقی در این است که باید زمان بیشتری صرف کرد تا نتیجه مورد نظر به دست بیاید. بنابراین گزارشگر و گزارش نویس باید به مسیر خودش قاطع و محکم ادامه دهد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.

فارس: چالش بزرگی که در گزارش‌های تحقیقی برای خبرنگاران وجود دارد این است که هدف تهدید مدیران و مسئولان قرار می‌گیرند، برای مواجهه با این مشکل چکار باید کرد؟

چهری: با توجه به عدم روحیه‌ی نقد پذیری در برخی مسئولان شاهد برخوردهای سلیقه‌ای آن‌ها با خبرنگاران هستیم و گاهی اوقات هم در معرض تهدید قرار می‌گیرند. بنابراین اولین راهی که گزارشگران می‌بایست انتخاب کنند این است که با سند معتبر و محکم به کار خودشان ادامه دهند. از همه مهم تر اینکه خبرنگار تحت حمایت سازمان خود باشد و حمایت ویژه از او صورت بگیرد.

علاوه بر اینها راه دیگری که می شود انجام داد این است که خبرنگار حمایت نهادهای موازی با این گزارش را به سمت خود جلب کند.

به عنوان مثال در گزارش پیمانکاران استان که پیشتر به آن پرداخته بودم حمایت استاندار را که خودش هم به عملکرد آن ها اشکال وارد می‌کرد جلب کردیم و خوشبختانه نتایج خوبی به دست آوردیم.

فارس: معمولا گزارش های تحقیقی پر سر و صدا هستند و پیامدهای مثبت یا منفی زیادی با خود در جامعه به همراه دارند نمونه‌ای از آن‌ها که سبب چالش و مورد توجه مردم و دستگاه های اجرایی شده بود را عنوان کنید؟

چهری: باتوجه به تجربه‌ای که در گزارش‌های تحقیقی در استان داشتم، بیشترین چالش و مواجهه را در گزارش‌های «نتایج محرمانه» یا همان سیب زمینی‌های آلوده شاهد بودم. جرقه‌ی این گزارش هم از گزارش «چاه‌های غیر مجاز» خورده شد که گفته می‌شد برخی کشاورزان سم و کود را مستقیما به داخل چاه می‌ریزند و از این طریق زمین‌ها را آبیاری می‌کنند. بر حسب اتفاق این  گزارش سبب شد تا گزارش‌های جنجالی و چالشی سیب زمینی‌های آلوده را پیگیری و منعکس کنیم.

فارس:گویا شما برای انتشار گزارش «نتایج محرمانه» به اطلاعات دستگاه‌های دولتی اکتفا نکردید؟!

چهری: بله؛ در آغاز روند تولید گزارش سیب زمینی‌های آلوده، جهاد کشاورزی با دستگاه‌هایی که در اختیار داشت چند نمونه از سیب زمینی‌ها را مورد آزمایش قرار داد و اذعان داشت که مشکلی در خصوص سلامت این محصولات وجود ندارد؛ آزمایش های جهاد کشاورزی سبب ناامیدی ما شد، البته برخی‌ها به ما گوش زد کردند که تا پایان برداشت اصلی سیب زمینی‌ها صبر کنید چرا که در آن موقع بهتر می‌توانید  سیب زمینی‌های آلوده را تشخیص دهید.

پس از آنکه آزمایش‌ها از سوی سازمان جهاد کشاورزی انجام گرفت، سعی کردیم جایی را پیدا کنیم تا آزمایش‌های دیگری را روی نمونه‌های سیب زمینی انجام دهیم؛ از مشاهدات آزمایش‌های گرفته شده متوجه شدیم که داده های سازمان جهاد کشاورزی با آنچه که ما آزمایش کرده ایم کاملا عکس و متفاوت است.

فارس: شما برای اثبات این تفاوت چه کاری انجام دادید؟

چهری: از آنجا که چند بخش را با این موضوع درگیر کرده بودیم؛ برخی مراکز با ما برای به نتیجه رساندن این موضوع همکاری کردند؛ از جمله یکی از دانشکده­‌های استان که این موضوع بطور مستقیم در حیطه تخصص آن ها بود؛ این دانشکده سابقا به صورت علمی و حرفه‌ای روی موضوعات این چنینی کار کرده بود؛ بنابراین برای اینکه بخواهند بر روی نمونه‌ها آزمایش‌هایی انجام بدهند اعلام آمادگی کردند. مدیر گروه تخصصی دانشکده در خصوص آزمایش بر روی این نمونه ها گفت اگر بخواهیم به شیوه اصلی و باتوجه به آیین نامه اتحادیه اروپا روی این موضوع آزمایش هایی انجام دهیم حداقل ۱۵ روز زمان نیاز داریم.

در هر صورت نمونه‌ها را در اختیار این گروه قرار دادیم؛ اما متاسفانه اشتباهی در روند گزارش تحقیقی از جانب ما صورت گرفت که می‌تواند تجربه‌ی خوبی برای دیگران باشد که این کار را تکرار نکنند؛ با وجود اینکه نمونه‌ها را به گروه دانشکده سپردیم منتظر پاسخ گروه نماندیم و طبق داده‌های آزمایش شده خود و بدون دریافت آزمایش‌های گروه گزارش خود را پخش کردیم.

فارس: گویا بعد از آن هم خیلی تحت فشار قرار گرفتید؟

چهری: با توجه به اینکه اسناد محکم‌تری بجز نتیجه دانشکده در اختیار نداشتیم تحت فشارهای زیادی از سوی مسئولین قرار گرفتیم. مشکلی که معمولا گزارشگرها در گزارش‌های تحقیقی با آن مواجه می شوند عدم صبر، عجله داشتن و به دنبال آن کسب نکردن اطلاعات جامع‌تر است؛ در واقع با ذکر این مصداق اینگونه نتیجه می‌شود گرفت که در گزارش‌های تحقیقی باید اطلاعات درست و اسناد معتبر را جمع آوری کنیم و سپس در مرحله ی انتشار قرار دهیم.

همانطور که عرض کردم پس از انتشار این گزارش هجمه‌های زیادی علیه من به عنوان گزارشگر از سوی مسئولین استان شکل گرفت. برخی مسئولان ادعا کردند که گزارش نتایج محرمانه هزاران میلیارد تومان به کشاورزان کرمانشاهی خسارت وارد کرده است اما هیچ دلیلی برای صحت ادعای خود مطرح نکردند. حتی استاندار هم نسبت به این گزارش واکنش بسیار تندی نشان داد.

با گذشت ۸ روز از این اتفاقات در تماسی که با مدیر گروه دانشکده مذکور برقرار کردم، او گفت نتایج آزمایش های انجام شده در گروه دانشکده نشان می‌دهد که میزان آلودگی سیب زمینی‌ها بیش از آنچه که پیشتر آزمایش شده بود، هست. با وجود آنکه می‌دانیم این آلودگی در چه میزانی است اما به خاطر فشارهایی که به ما وارد شده نمی‌توانیم آن را مکتوب کرده و برای شما ارسال کنیم.

انتهای پیام/ح