به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، صنعت نساجی یکی از صنایع قدیمی و ریشه‌دار در استان قزوین و کشور است که روند رشد و توسعه آن نیز در سال‌های اخیر با نوسان زیادی روبرو بوده است. گرچه روزگاری چندین هزار کارگر در بخش‌های گوناگون واحدهای تولیدی نساجی در قزوین مشغول به کار بودند اما افت و خیز این صنعت در دهۀ 70 به بعد بیش از پیش به چشم می‌خورد.
از میانه‌های دهۀ هفتاد و در سیر خصوصی سازی واحدهای تولیدی و هم زمان با آن در نتیجۀ سیاست‌های ناثواب اقتصادی و واردات بی‌رویه منسوجات از کشورهایی چون چین و هند، واحدهای تولیدی در این صنعت روز به روز کوچک‌تر شده و نام‌های بزرگ و قدیمی این صنعت دیگر به گوش نمی‌خورند.
ریشه‌یابی علل مشکلات وقوع چنین وضعیتی سال‌ها است که ذهن کارشناسان در این حوزه را به خود مشغول کرده و هرکسی از ظن خود تلاش می‌کند تا با بیان گوشه‌ای از مشکلات این صنعت پرقدمت، راهکارهای توسعه و رونق آن را نیز مطرح کند.
استان قزوین نیز که از دیرباز مهد کارخانجات بزرگی همچون پوشینه‌بافت، مه‌نخ و فرنخ، نازنخ، نقش ایران، فرش پارس و تبد و... بوده با این مشکلات غریبه نیست و چه بسیار کارگرانی که در آرزوی چرخیدن چرخ‌های این صنعت شغل دیگری را انتخاب کرده و رفتند. البته بسیاری از این کارخانه‌ها روزگاری غول‌های نساجی بودند که امروز دیگر نام و نشانی از آنها باقی نیست.
با واردات بی‌رویه کارخانه‌ها تعطیل شدند
عیدعلی کریمی دبیر اجرایی خانه کار و کارگر استان قزوین با بیان اینکه شرکت‌های نساجی قدیمی در قزوین تعطیل شده است، از تعطیلی و یا نیمه تعطیلی کارخانجاتی همچون نازنخ، نقش ایران، فرش پارس، تبد، پوشینه‌بافت، صمدیان و فرنخ و مه‌نخ که برخی از آنها روزگاری حتی بیش از یک هزار کارگر داشتند و سه شیفت کار می‌کردند سخن می‌گوید.
وی یکی از علت‌های تعطیلی این شرکت‌ها را واردات بی‌رویه پنبه و محصولات مرتبط دانسته و معتقد است علت دیگر تعطیلی این واحدها را باید در مدریت آن جستجو کرد.
کریمی معتقد است: متأسفانه بعد از فرآیند خصوصی‌سازی و واگذاری این شرکت‌ها به مدیران غیر اهل، کارگران اولین قربانیان این خصوصی‌سازی بودند. چرا که هرجا شرکت با مشکل روبرو می‌شد، تعدیل کارگر و یا سپردن آنان تحت پوشش بیمه بیکاری ابتدایی‌ترین راه حلی بود که به‌نظر مدیران نااهل می‌آمد.
دبیر اجرایی خانه کار و کارگر استان قزوین علت سرپا ماندن شرکت‌های باقیمانده را مدیریت و دستگاه‌های جدید دانسته و ادامه می‌دهد: این در حالی است که از سویی این شرکت‌ها خصوصی و کوچک هستند و از سویی دیگر تلاش می‌کنند در همین ابعاد با فعالیت در حوزۀ خورد و کوچک امورات خود را رفع کنند. وی با بیان اینکه امروز تعدادی شرکت کوچک باقی مانده که آنها نیز با مشکلات زیادی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند، اضافه کرد: شرکت‌های نساجی فعال قزوین در برهه‌ای بیش از هزار کارگر داشتند، اما امروز به سختی گذران معیشت کرده و دچار مشکلاتی همچون تعدیل نیرو شده‌اند.
یکی از کارگران یکی از شرکت‌های مشهور نساجی نیز که امروز تنها در یک سوله ادامه کار می‌دهد عنوان می‌کند: این کارخانه روزگاری هزاران کارگر داشت، ساختمان سوله‌ها، انبار و مواد داخل انبار از قبیل ضایعات تنها دارایی‌های شرکت بودند که برای پرداخت بدهی معوق خود به کارگرانی که نزدیک به یک دهه قبل بازنشسته شده بودند فروخته شدند.
وی ادامه می‌دهد: برخی از زمین‌های کارخانه و دارایی‌های دیگر به فروش رفته و امروز کارخانه به بازنشستگان خود بدهکار نیست، اما به شدت به کارگرانی که مشغول کار هستند بدهکار است و در ابعاد کوچکی ادامه حیات می‌دهد، گذشته از وضع نابسامان اقتصادی و تولید در کارخانه، وضعیت کارگران هم از نظر بهره‌مندی از حقوق و مزایا مناسب نیست و دستمزدها به موقع و کامل پرداخت نمی‌شود.
وی عنوان می‌کند: اگر روزگاری این شهر غول‌های نساجی را در خود جای داده بود، پس دوباره با کمک دولت می‌توان آن را احیا کرد اما گویا برخی نمی‌خواهند تولید پا بگیرد.
به گزارش خبرگزاری فارس شهر صنعتی البرز استان قزوین روزگاری مهد شرکت‌های فعال حوزه نساجی بود اما امروز این شهر خالی از این شرکت‌ها است. اما این خالی شدن شهر از صنعت نساجی را نباید تنها مختص شرکت‌های بزرگی همچون پوشینه‌بافت دانست، بلکه شرکت‌های کوچکی چون صمدیان که تنها 27 کارگر داشتند نیز در برهه‌ای تعطیل شدند و امروز حتی نامی از آنها نیز باقی نیست.
نبیل مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان قزوین نیز در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس معتقد است: بخشی از تکنولوژی‌های صنعت نساجی ما در استان از رده خارج شده و بخشی با تکنولوژی‌های روز مستقر شدند.
بازسازی واحدها را دنبال می‌کنیم
وی با بیان اینکه صنعت نساجی در استان قزوین نیز به مانند کشور عمری طولانی دارد، می‌گوید: چشم‌اندازها و ظرفیت‌های خوبی را در صنعت نساجی استان قزوین داریم.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان قزوین با اشاره به اینکه باید واحدهای فرسوده نوسازی شوند و واحدهای جدید نیز توسعه لازم را داشته باشند، تصریح کرد: ما در حال حاضر واحدهای فرسوده را بررسی و بازنگری می‌کنیم و بازسازی آن را پیگیری می‌کنیم.
این در حالی‌است که نبیل اذعان می‌کند البته خود سرمایه‌گذاران و صاحبان این صنایع نیز باید با درک شرایط، به دنبال ارتقای تکنولوژی در این صنعت باشند.
البته به نظر می‌رسد درک شرایط تنها به مفهوم ارتقای تکنولوژی نیست و دولت نیز موظف است برای احیای تولید نساجی سیاست‌های خود را اصلاح کند. چرا که واردات بی‌رویه مواد تولیدی نساجی و به ویژه نخ به کشور، این صنعت را متزلزل کرد و همزمانی آن با خصوصی‌سازی برخی از واحدهای تولیدی که دولتی بودند، باعث تعدیل نیرو و بیکاری تعداد زیادی کارگر شد.
البته مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان از وضعیت حال حاضر این صنعت در استان قزوین راضی است و معتقد است واحدهای به بهره‌برداری رسیده در سال‌های اخیر روند خوبی را برای رسیدن به موفقیت طی می‌کنند. اما شاید برای حرکت رو به جلو در صنعت، باید مشکلات آن را آسیب‌شناسی کرد. بدون شک بدون آسیب‌شناسی و شناسایی مشکلات نمی‌توان مسیر آینده را ترسیم کرد.
سقوط صنعت نساجی در دهه 70 که تا اواخر دهه 80 نیز ادامه داشت باید بررسی شود تا بتوان افق پیش رو را ترسیم کرد.
ارز دونرخی کارخانه‌ها را سودده کرده بود!
علیرضا حائری عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در قزوین با مروری به آنچه بر صنعت نساجی گذشته معتقد است: یکی از اصلی‌ترین مشکلات صنعت در ایران ارز دو نرخی است.
وی ارز دو نرخی را آفت اقتصاد و تولید دانسته و ادامه می‌دهد: خیلی از صنایع بزرگ نساجی که از قضا برند و حتی مانند نساجی مازندران و پوشینه بافت قزوین نماد یک شهر بودند با قرار گرفتن به زیر صنایع ملی ایران، دولتی شدند و چون ارز چند نرخی و حداقل و دو نرخی داشتیم، مدیران این شرکت‌ها با استفاده از رانت ارز دو نرخی این کارخانجات را اداره می‌کردند.
حائری با اشاره به اینکه این شرکت‌ها با مابه‌التفاوت نرخ ارز دولتی امرار معاش می‌کردند گفت: معتقدم این شرکت‌ها از محل تفاوت نرخ ارز سود ده بودند و سود آنها از محل تولید و فروش نبود، هر مدیرعاملی که به مرکز توزیع ارز نزدیک‌تر بود ارز بیشتری دریافت می‌کرد و بالطبع می‌توانست از این مابه‌التفاوت استفاده بیشتری کند.
وی معتقد است: وقتی در دوره هفتم و هشتم ریاست جمهوری، ارز تک نرخی شد، کارخانجاتی که چرخ آنها با مابه‌التفاوت نرخ ارز می‌چرخید و زیان ناشی از تولید را بدین وسیله جبران می‌کردند، سوددهی را از دست دادند و چون می‌بایست از محل تولید خود بازدهی می‌داشتند تبدیل به کارخانه زیان‌ده شدند.
این کارشناس یکی دیگر از دلایل آسیب دیدن این شرکت‌ها را نیز بزرگ‌تر شدن شهرها و قرار گرفتن شرکت‌ها از حاشیه به درون شهر دانست.
عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران ادامه داد: این تغییر موقعیت باعث افزایش نرخ زمین‌های شرکت‌ها شد و دیگر محصولات تولیدی ارزش کمتری نسبت به زمین همان شرکت داشتند و تلاش برای خروج شرکت‌ها از شهرها و قراردادن آنها در شهرک‌های صنعتی نیز بی‌فایده بود و در نهایت کارخانه‌ها رفته به رفته تعطیل شدند.
در نساجی بحران نداریم
اما حائری در رابطه با وضعیت امروز کارخانجات نساجی اظهار نظر جالبی دارد. وی به‌هیچ عنوان معتقد نیست که صنعت نساجی ورشکسته شده و یا با بحران روبرو است.
او معتقد است: این مشکلات نمایشگر ورشکستگی صنعت نساجی نبود و در ازای کارخانجات بزرگی که تعطیل شدند چند کارخانه کوچک نیز آغاز به کار کرد و اینگونه نیست که بگوییم از ظرفیت کارخانجات صنعت نساجی کاسته شده است.
عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران تأکید می‌کند: کم فروغ شدن صنعت نساجی به معنای نابودی یا ورشکستگی نیست بلکه با گذر زمان شرکت‌های بزرگ دیگری در حوزه صنایع دیگر مانند پتروشیمی و فولاد و دیگر شرکت‌ها در کنار صنایع نساجی رشد کردند و همین باعث شد نام شرکت‌های نساجی کمتر به چشم بخورد.
وی کالای دو نرخی را آفت صنعت دانسته و به جد معتقد است مادامی که هر کالایی دو نرخ دارد باید شاهد فساد و رانت در آن باشیم و با این شرایط نمی‌توان انتظار توسعه‌یافتگی داشت.
نساجی می‌تواند روزهای خوبی داشته باشد
به گزارش فارس، تا بدین‌جا آنچه بر این صنعت گذشته را به‌خوبی متوجه شدیم اما وضعیت امروز این صنعت بیش از هر زمانی مهم است. در حالی که همه احساس می‌کنیم حال این صنعت در استان قزوین و کشور حال خوبی نیست، کارشناسان در این حوزه افق پیش روی نساجی را افقی روشن می‌پندارند. به خوبی می‌دانیم دشمن در تلاش است با تحریم صنعت کشور و در نهایت زندگی مردم را با مشکل روبه‌رو کند، بدون شک در حوزه صنعت می‌توان این تحریم را به یک فرصت تبدیل کرد.
تغییرات وضعیت بازار و عدم ورود کالاهای مرتبط خارجی از نظر کارشناسان ظرفیت بازار را ارتقاء داده و به نظر آنها در آینده‌ای نه چندان دور در صورت خروج بازار از رکود، این صنعت روند بسیار خوبی را پیش رو خواهد داشت.
معصومه امینی خبرنگار و کارشناس اقتصادی در این خصوص معتقد است برنامه‌ریزی‌های مؤثری در زمینه حل مشکلات صنعت نساجی صورت گرفته و دستگاه اجرایی در کنار دستگاه قضایی برای رفع موانع تولید تصمیم‌هایی دارند که اجرایی شدن آنها می‌تواند این صنعت را شکوفا کند، اما تحقق تمام این برنامه‌ریزی‌ها مشروط به تحقق تسهیلات بانکی باصرفه و آسان، همراهی در بازاریابی محصولات، کمک به افزایش سرمایه درگردش تولیدکنندگان و نیز اعمال سیاست‌های محدودسازی واردات است تا بتواند دوباره رونق تولید را به نساجی قزوین بازگرداند.
تولید کنندگان به ارز کافی نیاز دارند
حائری با تأیید نظر این گروه از کارشناسان معتقد است، صنعت نساجی با توجه به وضعیت نرخ ارز و برخی تصمیمات دولت برای ممنوعیت ورود و محدودیت برخی کالاهای مرتبط با صنعت نساجی وضعیت مطلوبی دارد و باید بگوییم که این صنعت یک فرصت طلایی در اختیار دارد تا بتواند سهم بازار داخل خود را افزایش دهد و با توجه به افزایش نرخ ارز سهم صادراتی کالاهای خود را نیز ارتقاء دهد.
وی معتقد است امروز فرصتی خوب پیش پای صنایع نساجی قرار دارد تا بتوانند از این فرصت در بازارهای داخلی و همچنین بازارهای خارجی استفاده کرده و به این صنعت جهش دهند.
حائری رکود بازار، کاهش قدرت خرید مردم و تغییر اولویت خرید توسط مردم نسبت به صنعت نساجی و پوشاک را از مشکلات اساسی این صنعت دانسته و ادامه می‌دهد، کمبود نقدینگی یکی دیگر از مشکلات مردم و واحدهای صنعتی است.
عضو هیات مدیره جامعه متخصصین نساجی ایران اضافه کرد: با توجه به افزایش نرخ ارز، نیاز به نقدینگی نیز متناسب با این تغییر، افزایش پیدا کرده بدین معنا که اگر نرخ ارز نسبت به سه سال پیش سه برابر شده است، به همین میزان نیز نیاز به نقدینگی برای ورود مواد خام اولیه افزایش یافته است.
وی با اشاره به عدم توانمندی بانک‌ها در تأمین نقدینگی سرمایه برای همه صنایع، ادامه داد: برخی شرکت‌ها چون نقدینگی کافی برای تأمین مواد اولیه ندارند مجبور به کاهش ظرفیت و کاهش تولید می‌شوند.
به گزارش خبرگزاری فارس، واحدهای تولیدی صنعت نساجی در قزوین در حال حاضر همچنان با ظرفیت مشخصی ادامه فعالیت می‌دهند. گرچه برخی از نام‌های مشهور همانگونه که ذکر شد در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد تعطیل شده و به تاریخ پیوستند، اما می‌توان امیدوار بود که ظرفیت و توان تولید واحدهای فعلی افزایش پیدا کند روزهای رونق تولید به ویژه در سال 99 در انتظار صنعت نساجی قزوین باشد.
نتهای پیام/ر
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
