گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس؛ مرضیه حسن پور- ورود به دانش نانو در تمام کشورهای دنیا سابقه چندانی ندارد و در کشور ما نیز از زمانی که ستاد توسعه نانوفناوری برای حمایت از نانوفناوران شکل گرفت تا امروز بیش از پانزده سال می گذرد اما در همین مدت کم محققان کشورمان توانستند دنیا را مجبور به پذیرش قدرت علمی خودشان کنند.
به گفته سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو، آن زمان که ما فعالیت در نانوفناوری را آغاز کردیم کمتر از ۱۰ نفر از اساتید دانشگاه های کشور در این زمینه حتی اطلاعات داشتند، به طوریکه متخصصان ما هم نمی‌دانستند که نانو چیست؛ بنابراین می توانیم بگوییم ما نانوفناوری را از صفر شروع کردیم و حالا سه سال است که جایگاه چهارم دنیا را حفظ کرده ایم.
سرکار می گوید: هیچ کشوری در هیچ کجای دنیا را نمی بینید که در این بازه زمانی کوتاه در یک حوزه فناوری پیشرفته به بازار و صادرات رسیده باشد، ببینید ما در ایران چه کار مهمی انجام دادیم؟
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو با اشاره به توجه و پشتیبانی های مقام معظم رهبری برای پیشرفت علمی محققان کشورمان می گوید: انصافا هیچ کشوری را نمی‌توانید پیدا کنید که سکاندار آن مملکت به اندازه مقام معظم رهبری بر توسعه علم تأکید داشته باشد.
با شنیدن این صحبت ها از سعید سرکار کنجکاو می شویم که درباره چگونگی پیشرفت ایران در حوزه فناوری نانو بیشتر بدانیم، از همین رو ساعتی را با وی به گفت و گو نشستیم.
آنچه در گفت و گوی ما با سرکار می خوانید:
* نانوی ایران سه سال در جایگاه چهارمی دنیا
* توصیه های مقام معظم رهبری به محققان حوزه نانوفناوری
* برنامه ریزی برای رفع مشکلات صنعت کشور از طریق محصولات نانوفناوری
* رسوخ نانوفناوری به ۱۵ حوزه صنعتی
* صادرات محصولات نانوفناوری ایران به ۴۵ کشور
* در بخش صادرات به دلیل تحریم با مشکلاتی مواجهیم
* شوک بودجه ای به حوزه نانوفناوری
* قطعا می توانیم با همت و تلاش به جایگاه بهتری هم در دنیای نانوفناوری دست یابیم
* حفظ جایگاه چهارمی دنیا برای سومین سال
فارس: به عنوان نخستین سوال بفرمایید در حال حاضر نانوی ایران کجای کار این علم در دنیا قرار دارد و ما در چه جایگاهی بین کشورهای دنیا هستیم؟
سرکار: ایران در حال حاضر در رتبه چهارم دنیا قرار دارد یعنی ما قبل از کشورهای چین، آمریکا و هند هستیم که این کشورها جزء کشورهای پرجمعیت دنیا هستند و رقابت با این کشورها کار ساده ای نیست اما ما توانستیم به عنوان سومین سال رتبه چهارمی خود در دنیا را حفظ کنیم.
مایه افتخار است که بگویم در حال حاضر حدود ۶ درصد تولید علم جهان در حوزه فناوری نانو در دست محققان کشور ایران است و برای کیفی تر شدن تولیداتمان نیز برنامه ریزی کرده ایم.
* توصیه های مقام معظم رهبری به محققان حوزه نانوفناوری
فارس: در آخرین دیداری که با مقام معظم رهبری داشتید صحبت های ایشان درباره حوزه نانو چه بود؟
سرکار: برداشت ما این بود که رهبر معظم انقلاب از پیشرفت نانو و دستاوردها راضی بودند و فرمودند که کشور ما لیاقت و ظرفیت فوق العاده بالاتری دارد و نباید به این جایگاه راضی بود باید ضمن حفظ این جایگاه نگاهمان به توسعه و پیشرفت بیشتر باشد و سعی کنیم ارتقا یابیم.
البته مسؤولان در تمام حوزه ها باید مطالبات مقام معظم رهبری را به جد پیگیری کرده و پاسخگوی این مطالبات باشند، در این صورت می توانیم در تمام حوزه به پیشرفت برسیم.
* پیشرفت بازار محصولات نانویی
فارس: وضعیت بازار محصولات در حوزه نانو فناوری به چه صورت است؟
سرکار: در سال ۹۶ بازار محصولات نانو ۱۴۰۰ میلیارد تومان بود که در سال ۹۷ به ۲۶۰۰ میلیارد تومان رسید و چشم انداز ما این است که تا سال ۱۴۰۴ شاهد صادرات یک میلیارد دلاری در حوزه نانو فناوری باشیم.
* تمرکز بر رفع چالش های صنعت از طریق نانوفناوری
فارس: چه کارهایی صورت گرفته است که ما به این افتخار دست یافته ایم؟
سرکار: تلاش محققان ما اینگونه بوده که ما در حال حاضر ۶۴۰ محصول تایید شده نانویی در بازار داریم و اکنون تمرکزمان بر این است که چالش های صنعت را با فناوری نانو رفع کنیم و صنایع را رقابت پذیر کنیم که کیفیت محصولات را ارتقا دهند.
* ورود نانوفناوری به بیش از ۱۵ حوزه صنعتی
فارس: نانوفناوری ایران در چه حوزه هایی از صنعت ورود کرده است؟
سرکار: در حال حاضر فناوری نانو در بیش از ۱۵ حوزه صنعتی نانو وارد شده است، صنعت داروسازی، لوازم آرایشی بهداشتی، مواد، نفت، پتروشیمی، صنایع دریایی، صنایع هوایی، صنایع ورزشی، نساجی کشاورزی، لوازم خانگی، آب و غیره از آن جمله است؛ به طور کلی می توانیم بگوییم فناوری نانو یک فناوری فراگیر است و در تمام حوزه های صنعتی می تواند وارد شود و محصول ارائه دهد.
دفاتر توسعه صادرات و تسهیل در امور صادراتی ایجاد شده تا علاوه بر توسعه امور صادراتی در حوزه نانوفناوری بر مشکلاتی که به دلیل تحریم برای صادرات ایران ایجاد شده است نیز فائق آییم
از همین رو ما با بخش های صنعتی نیز در ارتباط هستیم، به طور مثال تفاهم نامه همکاری بین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت نفت برای استفاده از فناوری نانو در صنعت نفت و حمایت از توسعه فناوری نانو و سرمایه‌گذاری در حوزه پتروشیمی منعقد شد که از نانو کاتالیست‌ها تا پوشش‌های سخت، افزایش بهره وری چاه‌های نفت با استفاده از تکنولوژی نانو و جداسازی نفت از آب و داشتن یک محیط زیست بهتر از موضوعات این قرارداد است و حمایت از توسعه فناوری نانو و سرمایه گذاری روی شرکت های دانش بنیان حوزه نفت و گاز در این تفاهم‌نامه منعقد شده است.
* تلاش برای رفع مشکلات صادراتی
فارس: گفتید در حوزه نانو فناوری در بخش صادرات محصولات هم فعال هستیم؟
سرکار: بله، اتفاقا صادرات یکی از اولویت های ماست زیرا اگر شرکت ها نتوانند به بازارهای بین المللی دست یابند طبیعتا بازار ۸۰ میلیونی کشور خودمان بازار محدودی است و برای محصولات هایتک و فناوری پیشرفته کم است، بنابراین باید سعی کنیم حتما شرکت های ما به این بازارها دست پیدا کنند، به همین دلیل برنامه ریزی کردیم و در این راستا دفاتری برای توسعه صادرات و تسهیل در این امور ایجاد کردیم و تلاش می کنیم بر مشکلاتی که بخصوص امروز برای صادرات ایران ایجاد کرده اند فائق بیاییم.
فارس: چه مشکلاتی؟
سرکار: همانطور که می دانید بخاطر تحریم هایی که به ما اعمال شده فعالیت در عرصه بین المللی بخصوص در زمینه صادرات و انتقال ارز با کشورهایی که شرایط ایستادگی در برابر فشارهای آمریکا ندارند با مشکل مواجه است، زیرا این کشورها به هر حال ملاحظاتی دارند و این ملاحظات در سطح کلانی وجود دارد که به شرکت های کوچک و بزرگشان تسری می کند، زیرا آنها مسائلی را باید رعایت کنند که این مساله کار را برای شرکت های ما با مشکل مواجه می کند.
البته با توجه به اینکه محصولات ما از نظر کیفیت و قیمت کاملا در رقابت با محصولات جهانی است کشورهای دیگر بسیار مایل هستند که با ما کار کنند بنابراین خودشان به دنبال راه هایی هستند که بتوانند به گونه ای چراغ خاموش، تحریم ها را دور بزنند.
* صادرات محصولات نانوفناوری ایران به ۴۵ کشور
فارس: با این وجود در حال حاضر به چند کشور صادرات داریم؟
سرکار: به بیش از ۴۵ کشور صادرات داریم و جغرافیای صادرات ما بسیار خوب است، همچنان هم در تلاش هستیم که با تعداد بیشتری از کشورها ارتباط برقرار کنیم.
البته متاسفانه حجم صادرات ما هنوز به میزان ایده آل نرسیده که برای ما رضایت بخش باشد زیرا با محصولاتی که ما داریم بازار بسیار بزرگی را می توان در عرصه بین المللی متصور شد اما به دلیل همین مشکلات در حال حاضر با وجود اینکه خواهان و متقاضی برای محصولات ایرانی زیاد است اما این مشکلات باعث شده که صادرات محدود شود و به میزان رضایتمندی ما نبوده است.
* تاثیر نانوفناوری در بهبود اقتصاد کشور
فارس: آیا نانوفناوری می تواند در بهبود شرایط اقتصادی کشور هم تاثیر خوبی داشته باشد؟
سرکار: بله، ما تلاش می کنیم در بخش تجاری سازی محصولات و صادرات محصول موفق باشیم چرا که آثار این اقدامات در بخش اقتصادی کشور قابل مشاهده است.
در سال‌های گذشته نیز برای افزایش محصولات حوزه نانو فناوری و توسعه صادرات محصولات برنامه‌هایی به اجرا رسید.
* کاهش بودجه شوکی برای حوزه نانوفناوری بود
فارس: از اسناد توسعه نانوفناوری بگویید، تدوین این اسناد به کجا رسید؟
سرکار: ما فاز یک سند اول را پشت سر گذاشتیم و در حال حاضر در فاز ۱۰ ساله دوم هستیم، سند ۱۰ ساله دوم نانوفناوری با پیوست اقتصادی و تلاش برای تجاری‌سازی و توسعه صادرات محصولات اجرا می شود که تاکنون رشدی مطابق برنامه داشتیم اما پیش بینی نکرده بودیم که بودجه ما دچار چنین شوکی می شود، امیدواریم با تلاش های بیشتر از صدمه های جدی جلوگیری کنیم اما به هر حال کاهش بودجه واقعا شوک آور اثر خود را می گذارد.
نانو تنها حوزه ای بود که شوکی در بخش بودجه به آن وارد شد، بودجه بقیه حوزه های علم و فناوری مانند پژوهشگاه ها و پارک ها نسبت به سال گذشته بین ۱۳ تا ۱۵ درصد رشد داشت اما نمی دانم چه برنامه ای بود که چنین برخوردی علیه ستاد نانو انجام شد
من درباره پیشرفت شرکت‌های دانش‌بنیان با هیچ کس تعارف ندارم، کاهش بودجه نانوفناوری این حوزه را با مشکل مواجه می کند و من از این بابت نگرانم.
بودجه نانوفناوری بسیار کاهش یافته است، با این بودجه نمی‌توان مثل قبل از شرکت‌ها حمایت کرد، اگر وضع و حال به این صورت باشد، فناوری‌های جدید و نوین مثل نانو که می‌تواند تحول ایجاد کند و اعتماد مشتری را به کالای ایرانی افزایش دهد تولید نمی‌شود و این مساله نگران کننده است.
فارس: شما گفتید برنامه ریزی داریم که جایگاه چهارمی دنیا را حفظ کرده و حتی به جایگاه سوم دست یابیم، با این مسائل و مشکلاتی که بیان فرمودید آیا به نظر شما این چشم انداز قابل تحقق است؟
سرکار: بله، قطعا ما می توانیم تمام مشکلات را پشت سر بگذاریم و حتی با دست خالی کار را پیش ببریم همانطور که از صفر شروع کردیم و به این جایگاه رسیدیم در حال حاضر هم امیدواریم به رتبه سوم جهانی برسیم چرا که با وجود رقابت سخت اما این رتبه هم برای ما دست یافتنی است؛ البته امیدواریم حمایت های مطلوب هم از ستاد فناوری نانو انجام شود.
فارس: در حوزه آموزش و جذب دانشجویان نانو فناوری، دانشگاه های ما در چه شرایطی هستند؟
سرکار: به دلیل جذابیت‌های این رشته، تعداد زیادی نیرو تمایل دارند جذب این رشته شوند، البته این امر با نگرانی هایی هم همراه است چرا که وقتی تورم نیروی تخصصی در یک حوزه وجود داشته باشد بیکاری فارغ‌التحصیلان هم افزایش می یابد و مشکل‌ساز می شود، اگر جذب دانشجو در رشته‌های کارشناسی ارشد و دکتری در این حوزه به صورت بی رویه گسترش نیابد، بهتر است.
انتهای پیام/
