دولت کمک نکند 60 درصد مراکز خصوصی موسیقی تعطیل می شوند/ اهداف مالی در کنسرت های آنلاین تعقیب نمی شود

خبرگزاری فارس ـ گروه موسیقی ـ علیرضا سپهوند: سی و هشتمین دوره مجمع جهانی موسیقی یونسکو روزهای ۲۶ و ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۹ ( ۴ و ۵ مهر ۱۳۹۸ ) در پاریس برگزار شد. در این دوره که انتخابات هیات مدیره اصلی در دستور کار مجمع قرار داشت، نمایندگان ۱۲۲ کشور برای برگزاری انتخابات حضور داشتند که در این میان، «اردوان جعفریان» عضو هیات مدیره مجمع صنفی تولید کنندگان آثار موسیقی و شنیداری ایران و کاندیدای این دوره بعد از بیان راهکارها و طرح های پیشنهادی خود و با اتمام رای گیری، به عنوان عضو هیات مدیره مجمع جهانی موسیقی یونسکو به مدت دو سال انتخاب شد. بدین ترتیب مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار موسیقی و شنیداری کشورمان در سی و هشتمین دوره مجمع جهانی موسیقی یونسکو  برای اولین بار در هفتاد سال گذشته صاحب کرسی شد. 

اردوان جعفریان، دانش آموخته آهنگسازی از دانشگده هنر و معماری، نایب رییس هیات مدیره مجمع صنفی ناشران موسیقی، عضو هیات مدیره مجمع جهانی موسیقی یونسکو، مدیر عامل نشر پردیس موسیقی معاصر، عضو مجمع هنر کانادا، آهنگساز و نوازنده پیانو است. او با اشاره به نگرانی مجمع جهانی موسیقی یونسکو از تاثیرات مخرب بیماری همه گیر جهانی کووید ۱۹ در لایه پایین و متوسط فعالان حوزه موسیقی اعم از آموزشی، اجرایی و صنایعی مانند نشرها و انجمن ها، از خسارت ۱۵۰ میلیارد تومانی موسیقی طی دو ماه گذشته خبر داد. خبرنگار موسیقی خبرگزاری فارس با وی در مورد مشکلات حوزه موسیقی و تاثیرات آن بر وضعیت حال و آینده این بخش گفتگویی ترتیب داده که در ادامه می خوانید:

بی شک بحران پاندمی کرونا در بین هنرها بیشترین آسیب را بر پیکره موسیقی وارد کرده چرا که بیش از دیگر بخش ها حیاتش به اجتماع و کنسرت گره می خورد. زیرا صنعت سینما با وجود آسیب هایی که متحمل شده، پخش اینترنتی را به عنوان آلترناتیو دارد. سینما، طی سال های اخیر با ظهور نت فلیکس، آمازون و با بهره از پلتفورم هایی نظیر VOD در حال گذار به مرحله ای نوین است لیکن هنوز اینچنین مجالی برای موسیقی لاقل در چشم انداز گریز از همین بحران کرونا وجود ندارد. لطفا در این مورد به صورت مشروح توضیح بفرمایید.

-این بحران به تمامی صنایع هنری ضربه زده است. طبیعتا آن گروه از صنایع هنری مانند کنسرت، سینما، تئاتر،...که نیاز به اجتماع افراد دارند، ضربه بیشتری را متحمل شده اند. آمارهای دو ماه گذشته بیان از رشد درآمد «وی او دی» ها بطور متوسط در حدود ۳۵ درصد دارد. در برابر این رشد، فروش موسیقی در پلتفرم‌های عرضه آنلاین مانند «اسپاتیفای»، «اپل موزیک» و دیگر بسترها با افتی حدود ۱۰ تا ۱۷ درصد روبرو بوده است.

در همین زمان استفاده از رادیوهای اینترنتی و پادکست های رایگان افزایش چشمگیری داشته است. این عددها زمانی معنا پیدا می کند که بدانیم در سال گذشته میلادی فقط گردش مالی یکی از این زیرساخت های ارائه موسیقی، ۱۶ میلیارد دلار بوده است.

همچنین نکته قابل توجه در مورد رشد «وی او دی ها»، جمعیت بسیار زیاد مخاطب در حوزه تصویر است در حالی که موسیقی به نسبت آماری توسط تعداد کمتری به نسبت مخاطب محتوای تصویری در دنیا استفاده می شود که این اختلاف تعداد مخاطب دلایل مختلف فرهنگی و ساختاری دارد. از سوی دیگر دانلود غیر قانونی موسیقی امروزه به مراتب ساده تر از محتوای تصویری است. طبیعتا به این دلایل رشد و پیشرفت زیرساخت های پخش تصویر سریعتر از پلتفرم‌های پخش موسیقی بوده است.

به عنوان عضو هیات مدیره اجرایی مجمع جهانی موسیقی یونسکو در مورد پیش بینی این سازمان در بحث تاثیر کوتاه و بلند مدت بحران شیوع ویروس کرونا بر موسیقی جهان در صورت امکان با ارائه آمار و ارقام هم برای ما توضیحی بدهید.

-نگرانی مجمع جهانی موسیقی از تاثیرات مخرب این بیماری همه گیر جهانی در لایه پایین و متوسط فعالان حوزه موسیقی اعم از آموزشی، اجرایی و صنایع مانند نشرها و انجمن هاست. با توجه به شرایط معیشتی اکثریت این گروهها، اگر لایه های بالادستی دولتی و قاره ای (بمانند اتحادیه اروپا) برای کمک به این لایه ها وارد عمل نشوند، به جز آسیب های ناشی از بیکاری و درآمدی، پیش بینی ها از آسیب های اجتماعی زیادی حکایت دارد که باعث بهم خوردن نظم عمومی در میان مدت خواهد گردید.

مجمع جهانی موسیقی با استفاده از اعضای هیات مدیره خود اقدام به برگزاری جلساتی منطقه‌ای کرده است که بواسطه خرد جمعی و آمار، به فرمول حمایتی برای هر منطقه و توصیه آن به کشورهای مربوطه اقدام کند. من هم در این مجمع بدین منظور، برای منطقه آسیا و اقیانوسیه انتخاب شده ام. هفته گذشته هم ۴۶ سازمان بزرگ فرهنگی-هنری اروپایی از جمله مجمع جهانی موسیقی، در نامه ای خطاب به کمیسیون اروپا ضمن برشماری معضلات اتفاق افتاده و همچنین پیش بینی آینده، پیشنهاد تصویب بسته حمایتی ای را مطرح کردند که این طرح هم اکنون در کمیسیون اروپا در حال طرح و بررسی است.

یکی از خساراتی که به زودی نمود پیدا خواهد کرد، مراکز خصوصی آموزشی هنری هستند که با توجه به وقفه آموزشی حاصل شده، امکان توازی دخل و خرج از بین خواهد رفت و لاجرم منجر به تعطیلی این مراکز خواهد شد. در مورد مراکز خصوصی، تعطیلی ۶۰ درصد آنها پیش بینی شده است مگر آنکه کمک های دولتی از این امر جلوگیری نماید. بحث دیگر پیش بینی زمان محدود شدن بیماری کووید ۱۹ است. پیش بینی های اروپایی این زمان را تا اوائل سپتامبر سال جاری میلادی (شهریور ماه) در نظر گرفته اند اما تاثیرات روانی آن باعث عدم موفقیت در برگزاری اتفاقات جمعی مانند کنسرت‌ها، تئاترها و سینما ها خواهد گردید. 

همانطور که در اخبار رسانه ها و شبکه های اجتماعی می بینیم و می شنویم بسیاری از سلبریتی های دنیای موسیقی در این شرایط به کمک آمده و از دارایی خود برای تامین مایحتاج هنرمندان هم صنف خود و یا حتی مردم عادی آسیب پذیر اهدا می کنند. چرا این قضیه حالا نه در آن مقیاس بلکه در سطح و مقیاس داخلی، بین سلبریتی ها و هنرمندان داخلی آنچنان که باید، وجود ندارد؟

-به فرض صحت، می توان دلائل مختلفی را متصور بود. عدم شناخت از نحوه کمک رسانی و مشخص نبودن نهاد مسوول جمع آوری کمک را می توان دلایل خوشبینانه این عدم مشارکت از سوی هنرمندان دید. در سوی دیگر هم شاید منفعت طلبی و خودخواهی و جداشدگی از توده مردم، دید بعضی از هنرمندان را به روی معضلات جامعه شان بسته باشد که البته این خود، احتیاج به تحقیق جامعه شناسانه دارد.

مردم چقدر برای تماشای کنسرت های آن لاین تمایل نشان میدهند؟ آیا می شود برای درآمدزایی روی آن حساب کرد؟

-کنسرتهای آنلاین در همه جای دنیا، صرفا حرکتی در جهت همدردی با مردم است. بیشتر هنرمندان این اقدام را برای انجام بخشی از مسوولیت اجتماعی خود و به جهت همدردی با جامعه مخاطب انجام می دهند و بطور کلی اهداف مالی در این مشارکت تعقیب نمی شود. از سوی دیگر شور کنسرت در انرژی جمع نهفته است و حذف جمعیت، یقینا از اشتیاق و توان هنرمند نیز می کاهد. همانگونه که فوتبال نیز شامل همین قائده است. در بسیاری از کنسرتهای آنلاین، جماعت بسیاری از سر کنجکاوی به آن سرک می کشند و عملا کنسرت را نمی بینند. شاهد مثال، کنسرت آندرآ بوچلی، هنرمند شهیر ایتالیایی در کلیسای جامع میلان است که در سراسر دنیا حدود ۲ میلیون بیننده داشته است.

اگر فرض کنیم همین فردا بحران کرونا پایان یابد به نظر شما تا اینجا حدودا چقدر بر پیکره موسیقی زیان وارد شده و چقدر زمان می برد تا اوضاع اقتصادی در حوزه موسیقی به حالت عادی برگردد؟

-آمارهای حدودی در ایران گویای آسیبی در حدود ۱۵۰ میلیارد تومان تا به امروز بوده است. این عدد در اروپا در یک بازه زمانی شش ماهه تا ۲۲۰ میلیارد یورو برآورد می شود. آسیب های مالی بعضا در میان مدت با حمایت دولتها قابل جبران هستند ولی آنچه که اتفاق می افتد سقوط اکثریت خاموش آسیب دیدگان در زمینه روحی روانی است.

از دست دادن موقعیت شغلی تا آسیب های معیشتی، این نکته ای است که معمولا مغفول می ماند و باعث کاهش یا از دست رفتن بخش دیگری از سرمایه های انسانی در بلند مدت می گردد. با توجه به پیش بینی های جهانی (و البته به خاطر مبهم بودن پایان پاندمی کرونا) چالش جدی کرونا حداقل ۶ ماه طول خواهد کشید.

کارکرد هنر در وجه متعالی آن، همگرایی انسانها و ایجاد شور و تعقل است.

آیا موسیقی توانسته در اینچنین برهه هایی دین خود را به مخاطب ادا کند؟ در کل آیا می توان کارکردی برای موسیقی در این برهه و در چنین بحرانی قائل بود؟

-کارکرد هنر در وجه متعالی آن، همگرایی انسانها و ایجاد شور و تعقل است. به عقیده شخصی من، بحث بر اینکه موسیقی در این میان چه می تواند بکند، کاملا فردی است و الزاما به اجتماع بر نمی گردد. با توجه به شرایط قرنطینه، مطالعه، شنیدن و یا اجرای موسیقی و دیدن فیلم احتمالا جزء لاینفک زندگی شهری است. اینکه افراد مختلف با کدامیک از این هنرها در خلوت خود، امکان همنشینی و درک مفهوم دارند، یک موضوعی شخصی است.

شما همین بهمن ماه سال گذشته مدیر بخش بین الملل جشنواره موسیقی فجر بودید و گروه‌های شاخص موسیقی جهانی را به جشنواره دعوت کردید. به نظر شما آیا جشنواره موسیقی امسال بخاطر بحران کرونا دستخوش تغییر می شود؟ آیا بحثی در مورد عدم برگزاری فجر آینده مطرح بوده است؟

-آنچه که در سطح اجراهای بین المللی روی داده، یک توقف نامشخص است. از نظر حقوقی، زمانی که پاندمی و یا همه گیری جهانی اتفاق می افتد آن را جزء بحث «فورس ماژور»(فوریتی) قلمداد می کنند بدان معنا که طرفین قرارداد در زمان امکان اجرای تعهدات، ملزم به اجرای تعهد معلق شده با توجه به شرایط هستند. این نکته باعث می شود که اگر در خوشبینانه ترین حالت این بیماری در اواسط تابستان از جهان رخت بربندد، لغو برنامه های هنرمندان شاخص جهانی در نیمه اول سال باعث بهم خوردن برنامه های نیمه دوم نیز سال می شود.

این امر ممکن است به سخت تر شدن شرایط دعوت از هنرمندان شاخص بیانجامد. بنابر پیش بینی های داخلی، تا زمان برگزاری جشنواره موسیقی فجر در اواخر بهمن ماه، این بیماری کنترل شده است و تاثیری بر روی اجتماعات در آن زمان نخواهد داشت. البته پاسخ دقیق تر این سوال بایستی از زبان مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شنیده شود.

قطعا اگر قانون کپی رایت در کشورمان اجرایی می شد حال، هنرمندان عرصه موسیقی با مشکلاتی بسیار کمتر مواجه بودند چراکه از انتشار تک تراک و آلبوم گرفته تا پخش آثار در رسانه ها و سایت ها برایشان درآمد سرشار و پایدار دربر داشت. شما به عنوان نماینده کشورمان در مجمع جهانی موسیقی یونسکو آیا بحث کپی رایت ایران در مجامع بین المللی مطرح است یا خیر. آیا چشم اندازی برای وقوع این امر حیاتی برای هنر و هنرمندان این مرز و بوم می توان متصور شد؟

-ما هم اکنون قانون حمایت از حقوق مالکیت معنوی (مصنفان و مولفان مصوب ۱۳۴۸) و ضمائم بعدی را داریم. این قانون با همه نقاط ضعفش هنوز هم گره گشای مسائل مختلفی است. همانگونه که می دانید مجلس شورای اسلامی دوره دهم با ظرفیت بالایی شروع به بررسی قانون پیشنهادی جدید در پنج کمیسیون مختلف از جمله کمیسیون فرهنگی کرد که من هم در چند جلسه آن حضور داشتم. این قانون متاسفانه به صحن علنی این دور از مجلس نرسید که امیدوارم در دور بعدی، نمایندگان مردم به تصویب نهایی آن اهتمام بورزند.

نکته بعدی در مورد اینکه چرا هنرمندان ما بعضا حتی از حقوق اولیه خود بی اطلاع هستند، یک امر صنفی قلمداد می شود که طبیعتا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اصناف موسیقی و نهادهای مرتبط دیگر بایستی در جهت شناساندن این حقوق و وظائف تلاش بسیاری انجام دهند. زمانی که افراد حقوق خود را بدانند، طبیعتا پیگیری آنها زمینه تخلفات در حوزه حقوق مالکیت معنوی را کاهش خواهد داد اما این امر بی شک نیاز به آموزشهای پایه ای در سطح هنرستان‌ها و دانشگاه‌های هنر دارد.

آنچه که در سطح بین المللی در بحث حق کپی رایت مطرح است، پیوست ایران به کنوانسیون «بِرن» است که این امر نیز مطابق قانون در حوزه وظائف مجلس شورای اسلامی است. تصویب این لایحه بازخوردهای زیادی خواهد داشت. با آنچه که امروزه مطرح است، در این شرایط سیاسی، فعلا چشم انداز مشخصی قابل تصور نیست.

انتهای پیام/

اردوان جعفریان، دانش آموخته آهنگسازی از دانشگده هنر و معماری،نایب رییس هیات مدیره مجمع صنفی ناشران موسیقی، عضو هیات مدیره مجمع جهانی موسیقی یونسکو، مدیر عامل نشر پردیس موسیقی معاصر، عضو مجمع هنر کانادا، آهنگساز و نوازنده پیانو،