به گزارش خبرگزاری فارس، کرونا در اکثر کشورها منجر به تعطیلی اماکن و موسسات فرهنگی، گالری‌های هنری، کنسرت، موزه، سینما و ... شده که نمادهای بارزی از هویت فرهنگی یک کشور هستند. تا به امروز ، 90٪ کشورها مکان‌های میراث جهانی یونسکو را کاملا یا به طور جزئی بسته و 128 کشور نهادهای فرهنگی خود را به حالت تعطیل درآورده‌اند.
کنترل رفت‌و‌آمد یا اقدامات بازدارنده از سوی بسیاری از کشورها برای کنترل بیماری همه‌گیر، دسترسی به فرهنگ را محدود ساخته و منجر به تضعیف اکوسیستم فرهنگ شده است. بسته شدن اماکن میراث فرهنگی و سازمان‌های مربوطه فرهنگی، لغو یا تاخیر برگزاری رویدادها و به وجود آمدن خلل در تولیدات فرهنگی عواقب اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی برای صنایع فرهنگی و آفریننده خواهد داشت. تاثیر بحران باعث تضعیف بیشتر شرایط حرفه‌ای، اجتماعی و اقتصادی هنرمندان و کارشناسان فرهنگی در همه حوزه‌های فرهنگی خواهد شد و در بسیاری از نقاط جهان، دسترسی نابرابر به فناوری، محرومیت‌های فرهنگی را تشدید خواهد کرد.
از سوی دیگر همانطور که تهدید فرهنگ، تهدیدی برای آینده بشریت است، «از طریق فرهنگ است که مقاومت جمعی به وجود می‌آوریم.» بیماری همه‌گیر کووید-19 به ما یادآور میشود که فرهنگ، به عنوان یک کالای اساسی، دربردارنده مقاومت، توسعه انسانی، اجتماعی و اقتصادی است و مستندسازی لحظه به لحظه تلاش‌های صورت گرفته از سوی کشورها و اقدامات ویژه‌ای که در این خصوص انجام دادهاند، امکان شناسایی بهتر نیازها و روشن شدن واکنش‌های خط مشی عمومی را در کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت براش کشورهایی که در سطوح مختلف درگیری با این بیماری هستند فراهم میکند.
تدبیر جهانیِ سلامتِ فرهنگ در بحرانی جهانی
ماهیت بی‌سابقه این بحران مجامع جهانی را بر آن داشته که به منظور هماهنگ ساختن تلاش‌های کشورهای مختلف و استفاده از تجارب یکدیگر گرد هم آیند و پیامدهای بحران را در بخش فرهنگی بررسی کنند. به همین منظور یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) به گردآوری اطلاعات گسترده کشورهای عضو و تجزیه و تحلیل آنها اقدام نموده تا تاثیر بحران سلامتی در بخش فرهنگی و حمایت از توسعه اقدامات حمایتی برای دولت ها را برآورد نماید. این سازمان از وزرای فرهنگ دعوت نموده تا از طریق گفت‌وگوی مجازی اظهارات خود درباره تاثیر بحران سلامت بر بخش فرهنگ را بیان نمایند. در دعوت‌نامه «نخستین نشست ویدئوکنفرانسی وزرای فرهنگ کشور عضو یونسکو» هدف از این مذاکرات ایجاد بستری برای گفتگوی مستمر با وزرای فرهنگ، شناسایی چالشهای اقتصادی و اجتماعی بحران سلامت بر بخش فرهنگ، تشویق به تبادل تجارب میان کشورها و بحث و گفت‌وگو درباره اقدامات آتی با هدف تدوین و ارائه توصیه‌هایی برای کاهش بحران سلامت بر بخش فرهنگ عنوان شده است.
برگزاری نشست بینالمللی از پشت مانیتور
تاریخ برگزاری نشست روز 22آوریل (سوم اردیبهشت) و نوبت ارائه کشورها به تناسب فاصله زمانی با مقر یونسکو (پاریس) تنظیم شد. حداکثر فاصله زمانی شرکت کنندگان 7 ساعت پیش یا 8 ساعت پس از زمان یونسکو بود. از 195 کشور عضو یونسکو، 136 کشور برای حضور و ارائه در نشست ثبت نام کرده بودند و وزرای فرهنگ یا معاون آنها ارائه سخنرانی‌های سه دقیقه‌ای را بر عهده داشتند.
زبانهای رسمی نشست، انگلیسی، فرانسه و اسپانیایی بود و برخی کشورها مانند چین ترجیح دادند با زبان مادری (که از زبانهای رسمی یونسکو است) و ترجمه انگلیسی، زمان خود را فدای هویت زبانی کنند، یا چون وزیر فرهنگ عربستان سعودی تنها به ارائه عربی بدون ترجمه برای حاضران در نشست بسنده کنند. جالب است بدانید روسیه بیش از پنج نوبت برای سخنرانی دعوت شد ولی هربار گفته میشد ارتباط به دلیل نقص فنی میسر نشد. در نهایت، با احتمال دلایل دیپلماتیکِ این رفتار، سخنرانی وزیر فرهنگ روسیه به صورت ضبط شده به زبان روسی و زیرنویس انگلیسی از روی یک لپتاپ پخش شد.
بسیاری از کشورهای حاضر در نشست بر این باور بودند که همه سازمان‌های فرهنگی و هنری ملی و بینالمللی باید تأثیرات احتمالی شیوع ویروس در بخش فرهنگی را در اولویت خود داشته باشند و سناریوی آینده در شرایطی مانند امروز در زمینه توسعه بینالمللی، همکاری فرهنگی دیجیتال است. ضرورت اتخاذ تدابیر مناسب برای دوره پساکرونا جهت تسهیل در بازسازی پتانسیلهای فرهنگ و هنر از موضوعات مطرح شده از سوی کشور لهستان بود، استرالیا به ضرورت واکسن فرهنگی برای مقاومت اجتماعی در برابر چالشهای کرونا اشاره داشت، جمهوری چک این بحران را فرصتی برای قوی‌تر شدن بیش از پیش دانست و کشورهای ایران و کوبا به مقاومت در برابر ظلم تحریم آمریکا اشاره داشتند.
ضمن تاکید بر راهبردهای اساسی مقابله با کرونا، اقدامات حمایتی کشورها از کسب‌و‌کارهای فرهنگی و هنری نیز بخش مهمی از زمان نشست را به خود اختصاص داد که از آن میان می‌توان استفاده از بستر رادیو و تلویزیون برای عرضه فرهنگی و هنری، حمایت از مشاغل خانگی بر بستر فناوری، حمایت‌های اداری از هنرمندان و سازمان‌های فرهنگی، کاهش مالیات و اهمیت حفاظت از مالکیت معنوی برای سازندگان و صنایع فرهنگی را برشمرد.
همچنین اقدامات و پیشنهادات خلاقانه‌ای نظیر تورهای مجازی ویژه، ایجاد پلتفرمی برای عرضه آثار هنرمندان از سراسر جهان، اجرای کنسرت و تئاتر مجازی توسط نوازندگان توانمند، در دسترس قرار دادن موزه های بزرگ ملی و منطقه‌ای از طریق فضای مجازی، همافزایی تلویزیون و فضای مجازی و ایجاد پلتفرم مشترکی برای تبادل اطلاعات نیز در این نشست از سوی کشورهای مختلف مطرح شد.
از سوی جمهوری اسلامی ایران نیز محمد رضا بهمنی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گسترش ارتباطات فرهنگی و رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد با تأکید بر جنبه فرهنگ عمومی مردم در مواجه با کرونا، به فعالیتهای حوزه فرهنگ و هنر کشور و تمایزات مناسکی کشور اشاره کرد. در این سخنرانی تلاقی شیوع کرونا با مراسم و تعطیلات نوروز، نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران و تعطیلی اماکن مذهبی و زیارتی از چالشهای کرونا در ایران برشمرده شد که با همراهی و مساعدت جوانان و روحانیون در خدمت‌رسانی به بیماران و کادر درمانی و تولید و نشر محتواهای فرهنگی و هنری توسط هنرمندان، نویسندگان، خبرنگاران و مبلغان دینی در بسترهای ارتباطی فضای مجازی تلاش شده که تبعات فرهنگی و معنوی محدودیت‌های حاصل از این بیماری به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.
مسلم این است که مسئله فرهنگ نباید در همه‌گیری این بیماری به حاشیه رانده شود و برای تعداد زیادی از دولت‌ها، گسترش فناوری‌های دیجیتال، استراتژی اصلی و عمده خواهد بود. لذا نهادهای دولتی، موسسات و فعالان عرصه هنر و فرهنگ نیز در کشور ایران باید به این امر توجه جدی نشان دهند. که از آن جمله چنین پیشنهادهایی میتواند قابل تأمل باشد:
-فعالان حوزه هنر، فرصت رشد مصرف فرهنگی بر بستر دیجیتال را غنیمت شمرده و حضور خود در این فضا را پررنگتر کنند.
-دستگاههای و موسسات فعال در عرصه بینالملل، از الگوها و بسترهای جدید برای گسترش تعامل و ارتباط فرهنگی و هنری بهرهبرداری حداکثری داشته باشند.
-وزارت میراث فرهنگی و موسسات گردشگری، شیوههای جدید برای عرضه خدمات گردشگری مجازی را به کار گیرد تا علاوه بر مخاطبان داخلی، از بازار علاقهمندان بینالمللی هم غافل نباشند.
مراکز آموزشی فرهنگ و هنر، آموزشهای مهارتی و شناختی مورد نیاز اهالی فرهنگ و هنر را در دستورکار جدی خود قرار دهند تا زمینه رشد سریع تولید و نشر محتواهای خوب و فاخر در فضای مجازی فراهم شود.
-دستگاههای دینی و مذهبی، فرصت گرایش به معنویات در شرایط موجود را فرصت حیاتی تلقی کرده و فعالیتهای نوین ترویج معارف و ارزشهای دینی را طراحی و اجرا کنند. ضمن این که تغذیه تشنگان اسلام عزیز در سراسر دنیا را دردستورکار جدی خود قرار دهند.
-سیاستگذاران و مدیران اقتصاد و اشتغال کشور، کسب و کارهای فرهنگی دیجیتال را به عنوان یک عرصه نوین اشتغال و اقتصاد مورد اهتمام و حمایت جدی قرار دهند.
**بهمنی: از «کرونا» به عنوان فرصت استفاده کنیم
در همین رابطه محمدرضا بهمنی؛ مشاور وزیر در گسترش ارتباطات فرهنگی گفت: از یونسکو بخاطر این ابتکار ارزشمند که فرصتی برای کشورهای عضو برای تبادل نظر و تجربیات در مورد همه گیری کرونا فراهم میکند، تشکر کنم. این اقدام در زمانی انجام میشود که جوامع بشری در حال تجربه یکی از دردناکترین حوادث در تاریخ معاصر مواجه هستند و اساسی ترین عنصر بشریت یعنی «روابط اجتماعی» با پدیده «فاصلهگذاری اجتماعی» روبرو شده است.
و در ادامه به برخی از اهم چالش های فرهنگی ناشی از همه گیری بیماری کرونا و همچنین نحوه عملکرد مردم و دولت ایران با این وضعیت اشاره کرد و عنوان داشت: مراسم نوروز که آداب و رسوم چند هزار ساله دارد، برگزار نشد و روابط خانوادگی و اجتماعی تحت تاثیر قرار گرفت. برای کم کردن آثار منفی این مسئله، ارتباطات و دیدارهای صوتی و تصویری به شدت افزایش یافت.
همچنین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که از نظر حضور مردم، یکی از نمایشگاههای پررونق دنیا محسوب میشود، به دلیل شیوع کرونا تعطیل شد. اما تأمین هزینه ارسال پستی کتاب، ارائه تخفیف های تا80 درصد برای کتب دیجیتال و اجرای طرح هر کتابدار یک کتابخانه برای راهنمایی دستیابی به کتاب از طریق مجازی، برخی از طرحهای جبرانی در این زمینه بود که در ایران اجرا شد.
بهمنی اظهارداشت: معمولا در ایران در تعطیلات سال نو، سینماها، کنسرتها، تئاترها و فروشگاههای کتاب رونق زیادی دارند که امسال تعطیل شدند. این وضعیت سبب خسارتهای زیادی شد که دولت در تلاش است تا بخشی از آن را پرداخت نماید. اما تحریم اقتصادی ایران توسط دولت آمریکا و مغایر با مقررات سازمان ملل است، این گونه کمکها را بسیار دشوار کرده است. به همین دلیل صدها هنرمند ایرانی برای کمپین اعتراض به تحریم اقتصادی ظالمانه آمریکا علیه مردم ایران، فراخوان دادهاند.
وی ادامه داد: حضور در اماکن مذهبی از علائق اصلی مردم ایران در ماههای عبادی رجب، شعبان و رمضان است که با شیوع کرونا، با عقلانیت دینی از این کار نیز پرهیز کردند. اما مردم مومن ایران، عبادات فردی و معنویت در خانواده را مورد توجه قرار دادند.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه با وجود این که نزدیک شدن به بیماران مبتلا به کرونا، کار بسیار خطرناکی محسوب میشود، اما گروه های زیادی از جوانان دانشجو و روحانیان دینی و حتی نیروهای نظامی در محیطهای بیمارستانی حاضر شدند و به کادر بهداشتی و درمانی کمک کردند، گفت: تولید و نشر محتواهای فرهنگی و هنری توسط هنرمندان، نویسندگان، خبرنگاران و مبلغان دینی در بسترهای ارتباطی فضای مجازی در روزهای شیوع کرونا، تا 5 برابر افزایش یافت که این برای تحمل در خانه ماندن، کمک زیادی کرد.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
