«تولید محتوا» بهترین سلاح برای مصونیت کودکان در فضای مجازی است

نیکی حاتمی کارشناس حوزه رسانه، در گفت و گو با خبرنگار رسانه فارس، با اشاره به این موضوع که فضای سایبری با فضایی جذاب و  ساختاری تازه، به خوبی توجه کودکان برای حضورشان را فراهم کرده است، گفت: منظور از گروه کودک سن ۶ تا ۱۸ است‌ که نوجوان هم زیر مجموعه‌ی آن محسوب می شود؛ در فضای حقیقی کودکان با موانع بسیاری برای برقراری ارتباط مواجه هستند؛ از امر و نهی والدین گرفته تا حدود ارتباط با افراد متعدد، مسافت جغرافیایی تا انتخاب مکان ارتباطی مناسب. همه‌ این موارد دغدغه های ارتباط سالم در فضای حقیقی بوده و است.

وی ادامه داد: برای مثال اگر در  فضای حقیقی کسی شما را تعقیب و دنبال (following) کند، چه فرایندی را برای خلاصی از او باید طی کنید؟ باید ابتدا از او فاصله بگیرید، سپس اگر شانس بیاورید در اطراف شما مأمور نیروی انتظامی باشد که  بتوانید از او کمک بگیرید، یا با تلفن همراه با پلیس تماس بگیرید و احساس خطر خود را گزارش بدهید و منتظر حضور پلیس شوید، اما در فضای سایبری اگر کسی شما رو دنبال کند( following ) و احساس خطر و یا ناراحتی کنید، به راحتی با لمس یک دکمه او را بلاک می کنید. این فقط بخش کوچکی از احساس تفاوت و  اختیار بیشتر  کودکان و حتی بزرگسالان نسبت به  فضای دوم یا زیست بوم بوده واست.

این کارشناس حوزه رسانه تصریح کرد: جاذبه های بی نظیر آن فقط به همین‌جا ختم نمی شود؛ کودکان و نوجوانان با توجه به سن شان،  تمایل در بازنمایی از خود دارند و گاهی عمق این بازنمایی چنان  افزایش میابد  که از خود حقیقی دورشان می کند.

وی ادامه داد: در ابتدا بسیار لذت بخش و نشاط آور است، اما وقتی قرار است بین حقیقت و مجاز اتصالی صورت گیرد، آنگاه به دلیل بازنمایی های افراطی، تمایلی به برقراری در فضای حقیقی نخواهند داشت  و این نقطه شروعی برای گم کردن هویت شان است و دلیل آن هم کتمان حقیقت و ساختن یک خودِ ناخود، در فضای سایبری است.

حاتمی اظهار داشت: نوجوانی را مثال می زنم که در فضای مجازی با برش‌هایی بازنمایی شده از خود و زندگی شخصی، تصوری خاص در ذهن همسالان خود به وجود آورده است  و زمانی که قرار است دوستان را به فضای حقیقی بدون بازنمایی وارد کند، ترس از رویارویی با حقیقت، او را از ارتباط  باز می دارد و در نهایت ترجیح می دهند در سلول خود ساخته‌ رسانه‌ای پنهان بمانند و لذت شیرین دیده شدن را به کامش تلخ نکند.

وی بیان کرد: این فضا پر از دسترسی های گوناگون، قابلیت های متعدد و جاذبه های بی انتها است؛ بنابراین در همین ابتدا باید بپذیریم که حقیقت با حریف سرسخت سایبری روبه روست.

این پژوهشگر حوزه رسانه خاطرنشان کرد: اپلیکیشن‌ها با جاذبه بصری متعدد که همه را مات و مبهوت می کند. اخبار زرد  جذاب و تنوع محتوا و دسترسی سریع، هر کدام به تنهایی  یک دنیای جذاب را به نمایش در می آورد.

وی یادآور شد: این فضا برای هر کودکی قابل دسترسی است. تنها  با یک گجت هوشمند وارد دنیایی نوین خواهد شد و هیچ حصاری در اطراف او نیست و هیچ نگهبانی هم مراقب نخواهد بود، هر جا بخواهی می روید و کسی با شما کاری ندارد. نظر می دهید، تایید می کنید، مخالفت می کنید،  ابراز علاقه می کنید، خشمگین می شوید و ناسزا می گویید، خوشنود می شوید و تعریف می کنید و خلاصه هر کاری انجام می دهید بدون اینکه کسی مانع شما باشد.

حاتمی ادامه داد: در این شرایط شکاف عمیق بین نسل ها خودنمایی می کند؛ کودک نمی خواهد شبیه پدرش باشد. او هر قدر  خودش را در فضای حقیقی وابسته و متصل به خانواده می داند، ‌برعکس در فضای سایبری بسیار مستقل و آزادنه در حال زندگی است و همین امر او را از خانواده دورتر و دورتر می کند.

وی بیان کرد: رسانه های رسمی نمی توانند با تنوع محتوای اینترنتی مقابله کنند.کودک امروز به نسبت تنوع طلب است و تنوع و دسترسی محتوای مبتنی بر نت او را راضی نگه می دارد و طبیعتا از رسانه ملی و رسمی هر روز دور و دورتر می شود.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: تحلیل محتوای رسانه‌ای، بخصوص در سال های اخیر نشان می دهد رسانه‌ها به کودک توجه چندانی ندارند و گاهی متأسفانه با رقابت های ناسالم در جهت تولید محتوای صرف،روبه رو هستیم و ذائقه تنوع طلب این گروه مخاطب، کار را برای تولید کنندگان دشوارتر کرده است. تبلیغات مکرر در شبکه‌ها ذهن کودک را به سوی مصرف گرایی سوق داده است.

وی بیان کرد: حفظ و مصونیت کودکان بر عهده ما است، زیرا تولید محتوا در دست ایشان نیست. یک راه برای مبارزه، مطالبه‌گری از رسانه هایی است که تولید کننده محتوای بی‌کیفیت هستند، از طرفی برای مقابله باید مسلح بود، و بهترین سلاح، تولید محتواست.

حاتمی اظهار داشت: اگر میزان تولیدات رسانه‌ای را تنوع ببخشیم بی شک قدم بزرگی در جهت تربیت بومی برداشته ایم، اما متاسفانه گروه کودک در حال حاضر در اولویت نیست و این دردناک است چون به زودی شاهد حضور این گروه در جامعه خواهیم بود.

وی با بیان اینکه سوادرسانه ای می گوید شما از رسانه ها استفاده کنید، نه آنکه رسانه ها از شما استفاده کند، گفت: برای شروع سوادرسانه ای به کودکان، ابتدا باید بحث شناخت هویت را مطرح کنیم و بتوانیم فلسفه وجودی انسان را در کودک نهادینه کنیم.

این پژوهشگر حوزه رسانه تصریح کرد: کودکان تربیت پذیر هستند، بنابراین رسیدن به  راه و روش دشوار نیست؛ اگر بتوانیم راهکارهای درست با کمک جمع نخبگان حوزه کودک و نوجوان ارائه کنیم.

وی افزود: در حال حاضر سواد رسانه‌ای برای کودکان در جامعه ما رسمیت ندارد و امید داریم در آینده جزو آموزش ‌های اصلی و رسمی  قرار گیرد و محتوایات آموزشی خوبی تولید شود.

حاتمی اظهار داشت: آموزش سواد رسانه‌ای در بزرگسالی عملا در همان ایستگاه آگاهی متوقف می شود و به انجام عمل ختم  نمی شود، زیرا در بزرگسالی کمی ترک کردن  عادت‌های روزمره است و اسیر رسانه ها می شویم، اما شروع سواد رسانه ای در کودکی و حتی قبل از سن نوجوانی، اثرات بلندمدتی را در پی خواهد داشت و در ذهن کودک نهادینه می شود.

وی بیان کرد: در تمام دنیا شرایط همین است و دنیای وب در واقع به تمام  ساختارهای محتوایی چنان بر ساختار زندگی، شبیه خون زده است که  فرصت پژوهش‌های گسترده و حتی وضع قوانین در دنیای جدید نداده است و دهکده‌ جهانی را با سرعت خود متحیر ساخته است.

این کارشناس حوزه رسانه تصریح کرد: تعداد معدودی از کشورها به دلیل زیرساخت‌های درست و جامع  آموزشی و پرورشی، ناخودآگاه کمتر با چالش آموزش سوادرسانه ای دست و پنجه نرم می کنند و اینجاست که باز هم برمی گردیم به همان مبحث مهم هویت و شکل گیری شخصیت کودک و ارتباط آن با خودتربیتی رسانه‌ای و برای شروع  آموزش نباید منتظر هیچ ارگانی و نهادی بود و باید توسعه یافتگی را از درون خانواده آغاز کرد.

انتهای پیام/