خبرگزاری فارس سمنان- گروه اجتماعی: حریم در قانون مدنی ایران به بخشی از اراضی اطراف ملک و امثال آن گفته می‌شود که برای کمال نفع از ملک موردنظر ضرورت دارد.
هر اثر تاریخی بر اساس زمان و مکان ساخت آن از دسترسی و مفصل‌های حیاتی برخوردار بوده و ضمن استقرار در بافت طبیعی، شهری و روستایی با محیط و بستر طبیعی خود انس گرفته است.
ساختمان‌سازی در حاشیه ابنیه تاریخی، این هویت شکل گرفته را به مخاطره می‌اندازد. امروز شیوه زندگی باعث تغییرات بسیاری در فضاهای زندگی شده؛ گرچه تغییر و تحول جزو ذات همه امور محسوب می‌شود ولی هدایت این تغییر قابل کنترل است.
طبق مطالعات به عمل آمده در مورد بناهای تاریخی، چنین استنباط می‌شود که کلیه بناهای تاریخی از لحاظ منظر و چشم‌انداز با فضاهای معماری و شهرسازی اطراف و مناظر طبیعی از قبیل کوه‌ها، دره‌ها و .... نوعی ارتباط مستقیم دارند و حفظ این ارزش‌های ارتباطی، طبیعی و انسانی ضروری است.
بی‌مهری به پیشینه تاریخی کهن شهر سمنان
شهر سمنان دارای پیشینه تاریخی کهنی است که باعث شده تا در محدوده کوچک بافت تاریخی دارای بیشترین بنا باارزش از دوران ابتدایی اسلام تا زمان پهلوی باشد.
اگر بناهای تاریخی شهر سمنان را به سه دسته تقسیم کنیم، گروه اول دارای کاربری مذهبی شامل مساجد، تکایا، حسینیه و مقبره‌های تاریخی است.
گروه دوم دارای کاربری‌های خدماتی، تجاری و شهری نظیر آب‌انبارها، یخچال، کارخانه، حمام و بازار و گروه سوم نیز دارای کاربری مسکونی شامل عمارت سرا، کوشک و .... است.
با توجه به تقسیم‌بندی فوق باید بر اساس قدمت ابنیه و اهمیت کاربری در شهر، گروه اول را دارای اولویت در برنامه‌ریزی جهت تعیین حریم مصوب دانست.
بر اساس بند 12 ماده 3 قانون اساسنامه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مصوب مجلس شورای اسلامی، یکی از وظیفه‌های مندرج در این قانون، تعیین حریم بناهای مجموعه‌ها، محوطه‌ها و تپه‌های تاریخی ثبت‌شده و ضوابط خاص معماری و طراحی درون حریم است.
حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا در سال‌های اخیر، قوانین مصوب و حریم چهار بنای تاریخی مسجد جامع سمنان، مسجد امام سمنان، بازار تاریخی شیخ علاءالدوله و راسته بازار قاجاری تا چه میزان قابلیت بازدارندگی در حفظ و کاستن آسیب‌های منظری و کالبدی در محدوده بنای تاریخی به لحاظ ارتفاع بناها، خط آسمان و دید بصری را داشته‌اند؟
آشفتگی بصری در سمنان
علت آشفتگی بصری در نصب تابلوهای تبلیغاتی در محور خیابان امام سمنان بر اساس ضوابط محدوده بافت شهر سمنان چیست و آیا اطلاع‌رسانی و آموزش به کسبه بازار امکان قطع و بازگشت سیمای شهری به حالت اولیه بر اساس مستندنگاری‌ها و تصاویر قدیمی را صورت می‌دهد؟
آیا تصویب قوانین تشویقی بخشودگی در عوارض شهرداری و تخفیف در مالیات می‌تواند به همراه کردن مالکان برای همکاری با کارکنان و اهداف سازمانی میراث فرهنگی یاری رساند؟
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان در 26 بهمن 1398 در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا، تعداد 350 اثر تاریخی تا امروز تعیین حریم نشده است!
ابتدا باید پذیرفت که بعد از گذشت چند سال، عدم تهیه پرونده‌های حریم ثبتی برای ابنیه تاریخی با توجه به ابعاد و محدوده بافت تاریخی مصوب شهر سمنان، ضعف در توانایی و عملکرد کارکنان شورای ثبت سازمان میراث فرهنگی است.
همچنین عدم استفاده از ظرفیت نیروهای دانشجویی و فارغ‌التحصیل به‌عنوان کارآموز و نیروهای قراردادی در سال‌های اخیر باعث شده است تا به دلیل کمبود نیروی انسانی فعالیت‌های مربوط به شناسایی و ثبت بناهای تاریخی به‌کندی پیش رود.
عدم توانایی جلوگیری از تخلفات
متأسفانه توانایی جلوگیری از تخلفات متعدد توسط خاطیان توسط سازمان میراث فرهنگی از بین رفته و مالکان ابنیه بافت با توجه به ذهنیت غلط، به نوسازی و مدرن‌سازی بافت تاریخی اقدام کرده‌اند که به ذکر چند تخلف برای نمونه می‌پردازیم.
حفر چاه‌های فاضلاب و کانال‌های آب‌رسان، از بین بردن مسیر کانال آب کشاورزی قدیمی بازار توسط کسبه بازار سمنان در سال‌های اخیر، نصب کرکره‌های برقی و شیشه‌های یکپارچه سکوریت، زخمی کردن سقف گنبدی و قوس‌دار اصلی بازار جهت نصب سازه سقف کاذب و استفاده از مصالح ناموزون و ناهماهنگ در کنار بنا بخشی از این موارد است.
تخریب طبیعی و تعمدی ساباط‌ها و گذرهای تاریخی، نصب تابلوهای بزرگ‌تر از عرض واحد تجاری، نصب تابلو در بام واحد تجاری، نصب سامانه‌های خنک‌کننده در بدنه شهری، آسیب زدن سامانه‌های خنک‌کننده به بام، تراشیدن جداره‌های واحدهای تجاری جهت بزرگ شدن فضای داخلی، احداث زیرزمین در عرصه بنا، نصب و آویزان کردن اشیا در بدنه شهری، تصرف محور پیاده‌رو و ایجاد آلودگی صوتی و منظری در مجاورت پلاک تاریخی از آسیب‌های دیگر در این حوزه است.
بی‌توجهی و تخریب آثار تاریخی
متأسفانه در شرایط پرتحرک جامعه صنعتی امروز، رشد شهری از یک‌سو و عدم توجه به جایگاه میراث فرهنگی توسط سودجویان باعث شده است تا آثار تاریخی مورد بی‌توجهی و تخریب قرار گیرند و اتصال بین بنای تاریخی و بستر طرح قطع شود.
با وجود چنین شرایطی، وظیفه سازمان میراث فرهنگی تصویب حریم جدید و تشدید در کنترل بر عملکرد ساکنان بافت تاریخی و محدوده خیابان امام شهر سمنان است.
معماران و پژوهشگران می‌توانند به‌عنوان نیروهای کمکی با معرفی چارچوب‌های بازدارنده و مشخص کردن خطوط قرمز جهت حفظ ابنیه تاریخی به سازمان میراث فرهنگی در این امر یاری رسانند.
در آخر با توجه به اینکه مالکیت معنوی بناهای تاریخی متعلق به همه مردم و شهروندان است، باید میراث فرهنگی ضمن دعوت مردم به رعایت قوانین به‌صورت انفرادی، خواستار مطالبه‌گری و برخورد با متخلفان در این حوزه باشد.
بی‌شک بازگرداندن بافت تاریخی به شرایط پویا قبل از هر چیز نیازمند مشارکت مردمی و بالا رفتن سطح آگاهی از قوانین و شناخت از سرمایه‌های فرهنگی شهر است.
نگارش: محسن مداح
انتهای پیام/74003/م/و
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
