قدری که باید قدر بدانیم/ کنج معنوی خانه شما در شب قدر چگونه است؟

گروه خانواده: مریم اویسی؛ امسال متفاوت تر از سال های گذشته به پیشواز ماه مبارک رمضان رفتیم. در نیمه ماه در حالی که از خانه هایمان صدای مولودی حسنی  به گوش می رسید، حسرت حضور دسته جمعی در مساجد و اماکن مذهبی را فرو خوردیم و دعای فرج امام زمانمان را دلسوخته تر از هر زمان دیگری خواندیم و حالا در روزهای منتهی به عید بزرگ مسلمانان به گذرگاه عبودیت و بندگی رسیدیم. به جایی که بساط آزمون قدر و قدر شناسی در سفره مهمانی خداوند پهن شده است و کودکان و نوجوانان که به تازگی با چنین مفاهیمی آشنا شدند ، هنوز پر از ابهام و سوالند که فلسفه وجودی این ماه چه بوده است.

فاطمه محمدصالحی کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی با ما از تجربه یک ماه رمضان متفاوت با فرزندان می گوید و این مژده را به پدران و مادرانی که به واسطه داشتن فرزند کوچک نمی توانند به خوبی شب زنده داری کنند ، می دهد که اسلام برای هر لحظه از مراقبت از فرزند و آموزش مفاهیم دینی برای آنها ثواب و پاداش در نظر می گیرد.

تفاوت های کودکان را درک کنیم

خانواده ها ممکن است طیف فرزندان متفاوتی داشته باشند لذا نحوه برخورد با هر کودکی باید مختلف باشد. برای کودکان زیر هفت سال به دلیل آنکه نمی توانند موضوعات فلسفی را درک کنند، بهترین نتیجه از آشنایی با مناسبت های دینی این است که نسبت به آن مناسبت محبت دینی و انس با مفاهیم و در انتها تعهد قلبی پیدا کنند.

والدین  باید سعی کنند تا به کودکان بالای 7 سال ، با توجه به شرایط و علاقه مندی فرزند ، مبانی دینی را قدم به قدم بیاموزند. زمانی که به سن تکلیف دختران در 9 سالگی می رسیم ، باید آموزه های ابتدایی دین را به فرزندمان آموخته باشیم.

بشیر بودن خداوند نسبت به نذیر بودن ذات اقدس الهی مقدم است و ما در آشنا کردن فرزندانمان با مقولات دینی باید این موضوع را رعایت کنیم.

قرنطینه خانگی ؛ تهدید یا فرصت؟

در ابتدا باید بدانیم که تهدید و یا فرصت را مدیریت آنی و در لحظه ما تعیین می کند. کرونا ممکن است مانند بسیاری از اتفاقات ، ما را به چالش بکشد. اتفاقی که با شیوع کرونا در بین مردم رواج پیدا کرد این است که هر والدی نسبت به فرزندش ، هر خبرنگاری نسبت به قلمش  و هر صاحب رسانه ای را نسبت به توانایی اش مسئول کرده است. اینکه در واقعیت و در عمل فرهنگ باور دینی ، محافل مذهبی و انسان های مذهبی چه واکنشی در مقابل این بیماری نشان دادند و سایر جوامع نیز چه تدبیری اندیشیدند؟

نوجوانان باید مسئولیت پذیری و اتحادی که در این شرایط ، دین برای ما به ارمغان آورده است را مشاهده کنند و آن را با جوامع لائیک و بی دین مقایسه کنند. نوجوانان می توانند خاصیت دین را ببینند و رفتار فرد دیندار و توان و تاب آوری و حضور مفید وی را از نزدیک لمس و مشاهده کنند .

اخلاق، تجلی نزدیکی به ساحت الهی

تجلی قرب به خداوند، در اخلاق ، مسئولیت پذیری و کمک به جامعه است. لذا می توان از شرایطی که کرونا به وجود آورده است ، استفاده کرد و چنین تعالیمی را به صورت عملی به نوجوانان داد.

کنج معنوی خانه شما کجاست؟

کودکان دنیای متفاوت تری نسبت به نوجوانان دارند. باید فرزندان را در انجام امور مذهبی مشارکت داد و می توان گوشه ای از خانه را به مکانی مقدس تبدیل کرد که با سیاه پوش کردن و قرار دادن دست نوشته ها و برپایی نماز جماعت و حتی عزاداری و شب زنده داری در شب های قدر این کنج خانه را به گوشه معنوی تبدیل کرد.

در این شرایط که برخی از خانواده ها شب زنده داری لیالی قدر را در منازل انجام می دهند ، بهترین فرصت است که با قرار گرفتن اعضای خانواده در این گوشه معنوی ، برای کودکان ، رفتارهای مذهبی را تداعی کنیم.تداعی این گونه رفتارها اهمیت ویژه دارد. کتاب خوانی ، دیدن فیلم های سخنرانی و برپایی نماز جماعت خانگی ، پخت نذری و پخش آن بین نیازمندان از اعمالی است که می تواند برای فرزندان در هر رنج سنی ، جذاب و تاثیر گذار باشد.

فرزندان را در انجام فعالیت های دینی مشارکت دهیم

همچنین می توانیم از نوجوان ها برای فعالیت هایی نظیر تهیه کلیپ ها ، برگ نوشت و نشر آنها در فضای مجازی کمک بگیریم.شعرهای زیادی در باب معنویت و مباحث دینی وجود دارد که والدین می توانند با استفاده از این شعرها ، محبت معنوی فرزندان را افزایش دهند.

 اسلام ، بنا بر آنچه در رساله حقوقی امام سجاد (ع) مرقوم شده است ، رابطه والدین و فرزندان را یک رابطه برد – برد معرفی می کند.  این رابطه یک رابطه خشک و اجباری نیست و کسانی که فکر می کنند به خاطر وجود فرزند نمی توانند به خوبی در مراسم احیای شب قدر شرکت کنند ، را درگیر یک اشتباه می داند. وقتی رابطه والد – فرزندی را یک رابطه دو سر برد بدانیم ، این طرز فکر ، ناخود آگاه از بین می رود . چرا که والدین به این نتیجه می رسند که با انتقال مفاهیم دینی به فرزند در شب قدر ، می توانند به باقیات الصالحات دست پیدا کنند که با هیچ عملی یکسان نیست.

چگونه با کودکان گفت و گو را آغاز کنیم؟

اگر فرزند زیر 7 سال داریم ، باید شب قدر با استفاده از ابزارهای عملی ، کودک را با خدا و صفات متعالی اش آشنا کنیم. به عنوان مثال در ساخت یک  کاردستی ، به او بگوییم که خلاقانه این کار را انجام داده و خدا هم خلاقانه توانسته او را بیافریند. با استفاده از این تکنیک ، می توانیم ، صفات خدا را به فرزندمان بیاموزیم.

می توان در شب قدر با خواندن کتاب و قصه های مختلف اخلاقی و دینی هم به معرفی صفات خدا پرداخت و هم باورهای مفید دینی و مذهبی را به کودکان آموزش داد. بهترین راه گفت وگو با کودکان ، استفاده از چنین ابزارهایی است.

داستان سرایی درباره فردی که از منتشر شدن عیب دیگری جلوگیری کرده و یا حتی ایجاد یک اتفاق برای بیان مفاهیم این چنینی ، کمک می کند فرزند بدون آنکه به طور مستقیم وارد گفت وگو درباره خداوند شده باشد ، صفات مهم خدا و کارهای پسندیده ای که در اسلام به آن تاکید شده است را بشناسد.

دعای جوشن کبیر را دسته جمعی بخوانیم

اما برای کودکانی که توانایی خواندن و نوشتن دارند ، می توان فعالیت هایی از جنس دیگری انجام داد. به عنوان مثال ، می توان آنها در خواندن دعای جوشن کبیر مشارکت داد و در دورهمی که برای شب زنده داری و احیای شب قدر داریم ، به آنها مجال و فرصت داد تا روخوانی این دعای شریف را تمرین کنند. این کار ، اثر خوبی دارد و حتی دلیل خواندن این دعا را برای آنها توضیح دهیم.

فلسفه جوشن کبیر چیست؟

توضیح داستان گونه اینکه پیامبر اکرم (ص) برای یکی از جنگ های اسلام ، لباسی سنگین به نام زره را پوشیدند و چون سنگینی این لباس ، آزار دهنده بود ، فرشته ای نازل شد و دعایی با 1000 اسم خداوند را نازل کرد که با خواندن آن دیگر نیازی به پوشیدن این لباس سخت و سنگین نبود ؛ علاوه بر اینکه دلیل خواندن این دعا را در شب قدر به کودک توضیح می دهد ، او را به داستان های مذهبی و دینی راغب تر می کند.

یادگاری به نام سوره قدر

اگر می خواهیم در ایام ماه مبارک رمضان ، فرزندمان هم از برکات معنوی این ماه بهره مند شود و بتوانیم دست پر با این ماه خداحافظی کنیم ، می توانیم یک یادگاری خوب از این ماه داشته باشیم و به کودکانمان هدیه دهیم: یادگاری به نام سوره قدر!

آموزش سوره قدر با رویکرد مهارت های تربیتی، بهترین دستاوردی است که می توان پس از پایان این ماه در مواجهه با فرزندمان داشته باشیم.در سوره قدر در مورد برنامه ریزی داشتن پیام خوبی وجود دارد. خداوند در این سوره فرموده است که به صورت برنامه ریزی شده ، قرآن به یک باره به پیامبر(ص) نازل شود. چون خداوند موقعیت سنج است و مکان ها و زمان های خاصی را قداست می بخشد که نشان از تدبیر خدای بزرگ دارد. ما زمانی که خودمان را به اسمای خداوند نزدیک کنیم می توانیم زندگی بهتری داشته باشیم.

همچنین باید برای نوجوانان توضیح داد که مشکلات زندگی برای همه وجود دارد و این یک پیشامدی است که همه کم و بیش تجربه می کنند اما برخی از انسان ها قدرت کنترل شرایط و سر سختی بیشتری دارند و آنها اغلب توانستند نعمت هوش و انس معنوی خود را بالا ببرند و خود را به صفات زیبای خداوند نزدیک کنند. به همین دلیل است که حضرت زینب (س) با وجود همه اتفاقاتی که در کربلا افتاد بازهم اعلام می کند که در کربلا جز زیبایی ندیده ام!

چرا شب قدر؟

خاصیت ایام را باید برای فرزندان توضیح داد. به عنوان مثال دلیل اینکه شب قدر فضیلت زیادی دارد و در قرآن از روز قدر یاد نشده است ، یکی از سوالاتی است که در ذهن کودکان و نوجوانان شکل می گیرد و باید به آن پاسخ داد. پاسخ این سوال این است که شب نمادی برای برنامه ریزی ، هدف گذاری و آرامش است و اگر می خواهیم یک روزخوب و پربار را تجربه کنیم باید در شب برنامه ریزی خوبی داشته باشیم. به همین دلیل می گویند که باید با خود شرط گذاشت که روز را به مراقبه و شب را به محاسبه اختصاص داد.

باید کلمه قدر و ارزشمند بودن را برای کودکان توضیح داد تا قدر و ارزش خود را بشناسند. ممکن است که یک کودک در زمان تماشای یک فیلم حیات وحش احساس کند که یک شیر از او قوی تر است اما می توان به او نشان داد که به دلیل قوه عقلی که دارد، می تواند حتی حیوانی مانند شیر را هم تحت سیطره خود قرار دهد. کودکان و نوجوانان باید  ارزش وجودی انسان را  درک کنند تا با گوهر وجودی خودشان آشنا شوند و شب قدر نیز بهترین فرصت برای این موضوع است.

انتهای پیام/