به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، تعلیم و تربیت در ایران در پیش و پس از اسلام از اهمیت خاصی برخوردار بوده و هست به همین منظور و در اوایل قرون اسلامی درست پیش از شکل‌گیری مدارس، از فضای مساجد برای تعلیم و تربیت و تدریس علوم گوناگون بهره‌گیری می‌شد.
به تدریج با رشد و گسترش جمعیت شهرها، به فضای آموزشی بیشتری نیاز شد که این مهم با احداث مراکز آموزشی متعددی نظیر دارالحکمه، خزانه‌الحکمه برطرف شد و مقدمه تأسیس مدارس بزرگ نظامیه را فراهم کرد.
شهر اصفهان نیز تا پیش از عصر سلجوقی یعنی در زمان آل‌زیار و آل‌بویه کانون توجه و تجمع دانشمندانی چون ابن‌سینا و صاحب بن عباد بود، به همین دلیل نخستین مدرسه در اصفهان دایر شد و محل درس ابوعلی سینا پزشک و فیلسوف نامدار قرن چهارم شد. از آن زمان به بعد شهر اصفهان رشد و گسترش روزافزونی یافت و به یکی از شهرهای بزرگ آن روزگار تبدیل شد.
در عصر سلجوقی با تشویق‌ها و حمایت‌های خواجه نظام‌الملک طوسی مدارس متعددی با نام «نظامیه» در شهرها و بلاد بزرگ اسلامی نظیر ری، بغداد، نیشابور و جورجان دایر شد. ساخت و تجهیز مدارس علمیه اصفهان در زمان صفویان به اوج شهرت و اقتدار خود رسید و شاه‌عباس و جانشینان وی در کنار ساخت پل‌ها، حمام‌ها، کاخ‌ها و ابنیه تاریخی فراوان، ساخت مدارس علمیه را هم اهمیت داده و بیش از ۱۰ مدرسه علمیه مجهز جدید در اصفهان دایر کردند.
مدرسه چهارباغ
مدرسه چهارباغ، که به نام مدرسه سلطانی و مدرسه مادر شاه نیز خوانده می‌شد و اکنون هم مدرسه امام صادق (ع) نامیده می‌شود، آخرین بنای تاریخی باشکوه عهد صفویه در اصفهان است. این مدرسه برای تدریس و تعلیم طلاب علوم دینی در دوره آخرین پادشاه صفویه، شاه سلطان حسین، از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ هجری.قمری ساخته شد. بسیاری از محققان و متفکران فرهنگ و تمدن اسلامی این مدرسه را نمونه عالی نهاد آموزشی در جهان اسلام دانسته‌اند. درخت‌های چنار کهنسال و نهر آبی که در آن جریان دارد بر زیبایی تزئینات نفیس کاشی‌کاری آن افزوده و این بنا را بسیار فرح‌بخش و روح نواز کرده است.
مدرسه چهارباغ موزه کاشی‌کاری اصفهان
از نظر تناسب معماری و زیبایی طرح کاشی‌کاری، گنبد مدرسه چهارباغ پس از گنبد مسجد شیخ لطف‌اله قرار دارد، ولی درب مجلل آن، که با طلا و نقره تزئین شده است، از لحاظ زرگری، طلاکاری، طراحی و قلم‌زنی در نظر استادان بزرگ امروز این فن نیز شاهکاری از صنایع ظریفه است و نظیر ندارد. مدرسه چهارباغ از لحاظ کاشی‌کاری هم انواع مختلف این فن را مانند کاشی‌های هفت رنگ، معرق، گره‌سازی، پیلی و معلقی در خود جای داده است و در حقیقت، موزه کاشی‌کاری اصفهان است.
به محض این‌که وارد مدرسه چهارباغ شوید، دنیایی از زیبایی‌های معماری سنتی اصفهان منتظرتان هستند تا جلوی چشمتان صف ببندند. در قدم به قدم این ماجراجویی، رازهایی از اصالت و زیبایی‌های بومی نهفته است که دیدن و درک‌شان، تصویر فوق‌العاده‌ای از عظمت هوش و هنر ایرانی را در مقابل‌تان نمایان می‌کند؛ محراب باشکوه، منبر یکپارچه مرمری، حجره مخصوص شاه سلطان حسین، کاشی‌کاری بی‌نظیر ورودی مدرسه، خطوط نستعلیق کتیبه‌ها و پنجره‌های چوبی از قسمت‌های بسیار جالب و تماشایی این بنای نفیس تاریخی است.
کاروانسرای مادرشاه، که مجلل‌ترین اقامتگاه مسافران سه قرن پیش بود و متصل به ساختمان‌های مدرسه چهارباغ در ضلع شرقی آن است، هم اکنون تبدیل به مهمانسرای باشکوهی به نام مهمانسرای عباسی شده است و به یقین از لحاظ سبک معماری در بین هتل‌های درجه اول دنیا در زمان حاضر بی‌نظیر و منحصر به فرد است. احیا و ایجاد این مجموعه بزرگ معمار تاریخی خود عامل مؤثری در جلب جهانگردان به سوی شهر تاریخی اصفهان شده است.
مدرسه ملا عبداله شوشتری
مدرسه ملا عبداله شوشتری در طرف شرق قیصریه در میدان امام خمینی مقابل بازار قنادها و در ابتدای بازار بزرگ اصفهان در زیر چهار سویی قرار دارد. این مدرسه از جمله نهادهای آموزشی مهم زمان صفویه بود که در زمان شاه عباس اول ساخته شد. «آندره گدار» از قول «شاردن»، سیاح فرانسوی آن را بزرگ‌ترین و غنی‌ترین مدرسه اصفهان در زمان صفویه دانسته است.
برخی از منابع، این مدرسه را اولین مرکز رسمی آموزش علوم شیعی در اصفهان قلمداد کرده‌اند که ملاعبداله شوشتری در آن تدریس می‌کرد. این نهاد آموزشی هم اکنون نیز محل تدریس و تعلیم طلاب و زیر نظر حوزه علمیه اصفهان است. مدرسه شوشتری دو طبقه و ۳۲ حجره دارد.
مدرسه جده بزرگ
مدرسه جده بزرگ در بازار بزرگ اصفهان واقع شده است. در این بازار دو مدرسه طلبه‌نشین از زمان شاه عباس دوم وجود دارد که یکی از آن‌ها را مدرسه جده بزرگ و دیگری را مدرسه جده کوچک می‌نامند. بنای مدرسه جده بزرگ به سال ۱۵۰۸ هجری قمری پایان یافت. این نهاد آموزشی، که بر طلاب اثنی‌عشریه وقف شد، مشتمل بر دو طبقه و۶۷ حجره و چند مَدرَس است. شاردن، سیاح فرانسوی، هنگام گذر از بازار اصفهان و در توصیف آن از این مدرسه یاد کرده است.
در دوران صفوی، این نهاد آموزشی مورد توجه علما و دانشمندان و محل تعلیم و تعلم علوم شیعی، به خصوص فقه و اصول بود. از جمله شخصیت‌هایی که در عصر صفوی مدتی را در آنجا به امور علمی اشتغال داشت، آقا حسین خوانساری بود.
مدرسه جده کوچک
مدرسه جده کوچک در قسمتی از بازار بزرگ اصفهان به نام قهوه کاشی‌ها واقع شده است. سنگ مرمری به خط ثلث سفید بر دیوار این نهاد آموزشی قرار دارد که تاریخ ۱۰۵۷ هجری.قمری را نشان می‌دهد. این مدرسه نیز در دوره شاه عباس دوم به خواسته دلارام خانم، جده یا مادربزرگ شاه، ساخته شد.
مدرسه جده کوچک دارای دو طبقه و ۳۵ حجره است که ۱۶ حجره در طبقه همکف و ۱۹ حجره دیگر در طبقه بالا قرار دارد. کتیبه سر در مدرسه و پشت و بغل‌های اطراف عمارت دو طبقه آن تزئینات کاشی‌کاری دارد که به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی رنگ به قلم محمدرضا امامی و به تاریخ ۱۰۵۶ هجری قمری است.
مدرسه نیم‌آورد (نیم‌آور)
مدرسه نیم‌آورد از مدارس مشهور اصفهان و مربوط به اواخر دوره صفویه است. این مدرسه در محله‌ای به همین نام در یکی از ورودی‌های بازار بزرگ اصفهان در خیابان عبدالرزاق روبه روی بازارچه حاج محمدجعفر آباده‌ای قرار دارد. شاردن در دوره شاه سلیمان این محله را یکی از پر جمعیت‌ترین و معروف‌ترین محلات اصفهان دانسته است.
مدرسه نیم‌آورد به همت زینب بیگم، همسر امیر محمد مهدی معروف به حکیم‌الملک اردستانی بانی مدرسه کاسه‌گران، ساخته شد. گفته می‌شود هزینه بنای این مدرسه بزرگ از بخشش‌های اورنگ زیب، پادشاه هند، به زینب بیگم و شوهرش، حکیم‌الملک، اردستانی تأمین شد. زمان ساخت این نهاد آموزشی در هیچ کدام از کتیبه‌های آن دیده نمی‌شود.
زیبایی کاشی‌ها و به ویژه مقرنس‌های مدرسه قابل توجه است؛ به طوری که با تزئینات فراوان گچبری و خطوط بنایی و قطارهای گچبری آراسته شده است. دانشمندان بسیاری از زمان بنای این مدرسه تاکنون در آن تحصیل کرده یا کرسی تدریس داشته‌اند.
مدرسه کاسه‌گران
مدرسه کاسه‌گران در بازار بزرگ اصفهان و در قسمتی از این بازار به نام بازار ریسمان در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد. این مدرسه را حکیم‌الملک اردستانی در اواخر دوران شاه سلیمان صفوی ساخت. مدرسه کاسه‌گران تزئینات فراوان گچبری و کاشی‌کاری دارد.
این مدرسه پس از سال‌ها رکود و خرابی اکنون ترمیم و طلبه نشین شده است. شخصیت‌هایی مانند میرزای قمی صاحب قوانین، آیت‌اله شیخ عباسعلی ادیب، محمد محیط طباطبایی و میرزا محمدعلی معلم حبیب‌آبادی، مؤلف مکارم الاثار، در این نهاد آموزشی تحصیل یا تدریس کرده‌اند.
مدرسه صدر بازار
یکی از آثار بسیار نفیس و مشهور دوران قاجار در اصفهان مدرسه صدر است که در بازار بزرگ اصفهان واقع شده است. این مدرسه که از زمان احداث تاکنون پیوسته دایر بوده و محل تدریس علما و دانشمندان طراز اول اسلام بوده است از آثار مرحوم حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی است.
صدر اصفهانی از رجال بزرگ و نیکنام اوایل عصر قاجار است که در زمان حکومت اصفهان و در دورانی که صدر اعظم ایران بود به دلیل علاقه بسیار به شهر اصفهان و میراث‌های فرهنگی علاوه بر تعمیر و مرمت بناهای زمان صفویه و نجات بسیاری از آن‌ها از انهدام و نابودی قطعی؛ در اصفهان آثاری ساخت که یکی از آن‌ها به مدرسه صدر بازار معروف است.
امروزه مدارس متعددی از دوره صفوی و حتی پیش از آن مانند مدرسه سلطان محمد سلجوقی، مدرسه باقریه (درب کوشک)، مدرسه امامیه (بابا قاسم)، مدرسه نوریه، مدرسه میرزا حسین و مدرسه جلالیه؛ در اصفهان بر جای مانده است.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/ر۳۰/م
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
