آسیای مرکزی و پارلمان ایران؛ ترمیم روابط با نگاه به شرق

«فرهاد ابراهیم‌اف» کارشناس مرکز تحلیلی «والدای» روسیه در یادداشت تحلیلی که در اختیار خبرنگار خبرگزاری فارس قرار داد از تأثیر انتخاب نمایندگان جدید در مجلس شورای اسلامی ایران بر روابط ایران با جهان و منطقه آسیای مرکزی خبر داد.

در این یادداشت آمده است: در اواخر ماه می در سیستم سیاسی ایران تغییرات جدی صورت گرفت. در این کشور طی 12 سال گذشته رئیس پارلمان تغییر نکرده بود و حالا «محمد باقر قالیباف» شهردار سابق تهران  بر کرسی «علی لاریجانی» رئیس سابق پارلمان قرار گرفت.

پیروزی اصولگرایان

گفتنی است که در ماه فوریه در ایران انتخابات پارلمانی برگزار شد و در نتیجه آن اصولگرایان پیروز شدند و 75 درصد کرسی‌های پارلمان را گرفتند. ضمن این که «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران اکنون با پارلمانی مواجه است که دیگر چندان مطیع دولت نیست.

پیروزی اصولگرایان در این زمان برای رئیس جمهور، اصلاح طلبان، مردم ایران و کارشناسان مسائل ایران دور از انتظار نبود و قابل انتظار بود اما باید گفت که تعداد کرسی‌ها فعلی توسط این حزب شگفت انگیز است.

قالیباف

محمد باقر قالیباف برای رسیدن به کرسی بالاتر از ریاست مجلس نیز تلاش کرده و سه بار در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرد اما نتوانست به پیروزی برسد.

احتمالا قالیباف در انتخابات ریاست جمهوری که قرار است در سال 2021 برگزار شود نیز شرکت کند ولی در حال حاضر فرصتی جدی برای نمایش توانمندی خود دارد.

اصولگرایان

در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری گذشته اصولگرایان این دو نهاد مهم را تا حدودی از دست دادند و حالا برعکس اصلاح طلبان نیز با این مشکل روبه رو شدند و نتوانستند برنامه انتخاباتی خود را برآورده کنند.

صحنه سیاسی ایران طوری است که هر هشت سال قدرت از اصلاح طلبان به اصولگرایان و برعکس منتقل می‌شود. اگر اصولگرایان نتوانند مشکلات فعلی را حل کنند در انتخابات سال 2021 باز هم اصلاح طلبان پیروز خواهند شد.

استراتژی

در حال حاضر قالیباف کار دشواری پیش رو دارد و منصوب شدن به عنوان رئیس پارلمان پیروزی واقعی نیست ضمن این که باید تلاش کند تا بتواند متحدان خود را در کرسی‌های کلیدی قرار دهد و همچنین حمایت دیگر مقامات کشور را جلب کند. تنها پس از این تحولات قالیباف می‌تواند کار خود را پیش ببرد.

برای رسیدن به این هدف وی باید در مرحله نخست برای حل مسائل داخلی تلاش کند. با توجه به اینکه پارلمان در مقایسه با کابینه وزرا دارای اختیارات بیشتر است، قالیباف برای بر آوردن این نیازها قدرت لازم را دارد.

از طریق حل مسائل داخلی، قالیباف می‌تواند امتیازات قابل توجهی در آستانه انتخابات سال 2021  بدست آورد. رسیدگی به مسائل خارجی و از بین بردن مشکلات در این زمینه نیز به وی می‌تواند کمک جدی کند.

سیاست خارجی

برنامه اصولگرایان در زمینه سیاست خارجی قابل پیش بینی است، وضعیت ایران در عرضه سیاسی شبیه به سال 2012- 2013 است. قالیباف در تلاش برای مذاکره با دیگر بازیگران است. قالیباف سیاستمدار با تجربه ای است که می‌تواند سیاست خشن‌ در برابر دشمنان و سیاست نرم با شرکا را اجرا کند.

روحانی در عرصه سیاسی به سمت گفت‌وگو، حل مسائل موجود و توسعه اقتصادی کشور حرکت کرده اما برنامه‌اش با مشکلات جدی روبه رو شد و رئیس جمهور فعلی در شرایط غیرمطلوب قرار گرفت.

قالیباف در سال 2017 گفته بود: با نیروی اقتصادی بر آمریکا پیروز می‌شویم.

احتمالا رئیس جدید پارلمان ایران خواهان تقویت همکاری با اتحادیه اروپا، اتحادیه اقتصادی اوراسیا، توسعه روابط تجاری با چین است

آسیای مرکزی

بازگشت اصولگرایان ایران به پارلمان و منصوب شدن «محمد باقر قالیباف» به عنوان رئیس مجلس یک تحول بسیار مهم است و تأثیر قابل توجهی بر تمام حوزه‌های این کشور خواهد داشت که تغییرات در سیاست خارجی این قدرت منطقه‌ای شایان توجه است.

اصولگرایان و اصلاح طلبان ایران همواره توسعه روابط با همسایگان را به عنوان اولویت در سیاست خارجه خود معرفی می‌کنند و وزارت امور خارجه ایران در پیام‌های رسمی این مهم را تکرار می‌کند.

اما آمارها مربوط به مبادلات تجاری ایران با کشورهای آسیای مرکزی این اظهارات را اثبات نمی‌کند و حتی افت شاخص‌ها دیده می‌شود.

بر اساس اطلاعات وزارت اقتصاد ملی قزاقستان از سال 2014 مبادلات تجاری ایران و قزاقستان کاهش سه برابری داشته، 5 سال پیش تجارت دوجانبه در حدود یک میلیون دلار بود و در سال 2019 این شاخص تنها در سطح 302 میلیون دلار قرار داشت.

این آمار کم وبیش در روابط تجاری با دیگر کشورهای آسیای مرکزی نیز دیده می‌شود البته فشار تحریم‌های آمریکا بر ایران نقش جدی داشت اما در مدت ریاست «احمدی نژاد» با وجود فشار آمریکا اما روابط ایران با آسیای مرکزی در حد مطلوب بود.

با توجه به این عامل می‌توان گفت که قالیباف اقدام به بازسازی روابط ایران با کشورهای آسیای مرکزی می‌کند.

علاوه بر این دولت ایران بارها از وجود ظرفیت‌های بسیار بزرگ در روابط تهران و آسیای مرکزی خبر داده و علاقه زیادی برای ادامه همکاری داشت.

پس از بازگشت  اصولگرایان به پارلمان ایران و ورود احتمالی آنان به کابینه، تلاش ایران برای توسعه روابط با آسیای مرکزی افزایش می‌یابد اما در این زمینه با مشکلات مختلف مواجه خواهند شد که البته راه حل هایی در این زمینه وجود دارد.

انتهای پیام/ح