کرونا محکی برای سنجش مسوولیت‌پذیری جامعه/ سنجش سازه‌های اخلاقی و رویارویی با چالشی سخت

به گزارش خبرگزاری فارس از سنندج، کرونا به ما یاد داد‌ سلامتی و زنده ماندن ما و عزیزانمان در گِرو سلامتی غریبه‌هاست، وادارمان کرد حواسمان به سلامتی دیگران هم باشد تا خودمان بیمار نشویم، چه تفکر قشنگى، کاش همه چیز واگیر داشت تا حواسمان به همدیگر باشد، شاید خوشبختى هم اپیدمى می‌شد لذا استنباط ما از این مطالب چه بسا چیزی غیر از مسوولیت‌پذیری اجتماعی نیست.

قوانین و مقررات حکومت‌داری در ساختارهای سیاسی مبتنی بر دموکراسی، به موازات اینکه مسوولیت‌هایی برای ساختار نهاد دولت تعریف کرده، تکالیفی را هم برای ملت، جامعه و مردمان آن مشخص نموده است بنابراین چنانچه حکومت، دولت یا نهاد سیاسی در رسیدگی به نیازهای مردم مسوول و پاسخگو است و هر فرد هم در مواجهه با شهروندان دیگر دارای وظایف و تکالیفی است، هرگونه منش و رفتاری که موجب به خطر انداختن شرایط و موقعیت سلامتی روحی و روانی  دیگر افراد جامعه شود، به انواع  مختلف به معنای شانه خالی کردن از زیر بار مسوولیت اجتماعی و مدنی است و بایستی از طرف دولت در وهله اول و همچنین از طرف مردم و نهادهای مردم نهاد با آن مقابله شود. 

 رعایت این موازین مسوولیت اجتماعی علی‌الخصوص در ایام بروز بحران‌های اجتماعی اعم از بحران‌های طبیعی، زیست محیطی، اقتصادی و غیره که همگی بر موقعیت زیست روانی و فیزیولوژیکی بشر تاثیر می گذارند، باید به دقت و حساسیت بیشتر انجام پذیرد.

کرونا و الزامات مسوولیت‌پذیری اجتماعی  

 جمال سلیمی عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان با اشاره به  مقوله مسوولیت‌پذیری اجتماعی در ایام کرونایی در گفت وگو با فارس اظهار کرد: بروز و شیوع بیماری کرونا در جهان و به تبع گسترش آن در کشور ما یکی از این بزنگاه‌های تاریخی در زمان اکنون است.

وی خاطرنشان کرد: از اولین روزهای شیوع بیماری کرونا تاکنون شاهد بودیم که حکومت با روش‌های مختلف اعم از روش‌های اطلاع‌رسانی و همچنین انجام اقدامات عملی ممنوعیت رفت و آمدها و غیره تلاش می‌کند  تا مردم را متقاعد کنند که در خانه بمانند تا بتوان زنجیره و چرخه انسانی این ویروس قطع شود اما با وجود تلاش‌های بسیار، هنوز هستند مردمانی که از این هشدارها متنبه نشده و با اقدامات محدود کننده مواجه هستند.

  فراموشی بخشی از مسوولیت‌پذیری اجتماعی در اپیدمی کرونا

این عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان گفت: این افراد به هشدارها بی‌توجه هستند و سلامتی خود و دیگران را با مشکل مواجه ساخته‌اند اگرچه در خصوص دلایل  این کار می‌توان بحث‌هایی ارائه کرد و با انجام کارهای جامعه شناختی دقیق، در ریشه‌یابی این مسئله کنکاش نمود اما دراین میان، آن بخش از مسوولیت‌پذیری اجتماعی که به  تنظیم روابط ما با دیگران کمک می‌کند، به دست فراموشی سپرده شده است و مردم از پذیرش آن سرباز می‌زنند.

 سنجش سازه‌های اخلاقی و رویارویی با چالشی سخت 

سلیمی تصریح کرد: مسوولیت‌پذیری اجتماعی در آزمونی سخت در ایام بحران کرونا بسیاری از سازه‌های اخلاقی جامعه ما را به چالش کشیده شده است، خیابان‌های پرترافیک و صفوف ممتد مردم در مراکز تهیه مواد غذایی، نانوایی‌ها، جاده‌های پرترافیک در برخی از مناطق کشور، ازدحام مردم در برخی از مکان‌های عمومی، رفت و آمدها و دید و بازدیدهایی که هنوز برخی بر مداومت آن تاکید دارند، رعایت نکردن بهداشت فردی و اجتماعی و همچنین عدم استفاده از مواد و وسایل ایمنی و بهداشتی اعم از گونه‌های مواد شوینده، دستکش، ماسک و صرف‌نظر از کمبود و یا نبود برخی اقلام و یا عدم توانایی برخی اقشار برای خرید آن نمونه‌هایی از این رفتارهای خلاف مسوولیت اجتماعی است.

رفتارهای غیرمسوولانه‌ بر تن زخمی جامعه تازیانه می‌زند

وی افزود: اما بعد دیگر قضیه که نه تنها نمایانگر افول و یا سقوط اخلاقی جامعه است و غیر از آنکه با مسوولیت اجتماعی افراد در تضاد است، اعتماد و سرمایه اندک اجتماعی ما را به تاراج برده است.

به گفته این استاد دانشگاه، رفتارهای قشری محتکر اقلام غذایی، بهداشتی، کم‌فروشی و گران‌فروشی عده‌ای شهروند نامسوول با رفتارهای ضدانسانی و بشری است که نه تنها بر تن زخمی و خسته جامعه امروز ما تازیانه می‌زند، بلکه اندک خلقیات مبتنی بر عرف و اعتقاد را که نزد اقشاری از جامعه دارای قداست بوده و سالیان زیادی به دور از چشم قانون، ناظر و در نبود حکم انتظامی و قضایی ستون‌های اخلاقیات این جامعه را نگاه داشته است، به چالش می‌کشد و از هم می‌پاشد.  

سلیمی یادآور شد: این رفتارها باز برخی از تئوری‌های مربوط به ساختار اجتماعی و خلقیات فردی و جمعی ما را به چالش می‌کشد به گونه‌ای که از منظر جامعه شناختی باعث بروز این سوال می‌شود که آیا خلقیات ما ایرانیان همین است که در دوران‌های بحران شاهدش هستیم و آیا این گزاره‌ها را می‌توان به عنوان خلقیات ایرانی، تعمیم داد و در تحلیل‌ها به آنها استناد کرد؟ هر چه که هست در این ایام بحران بسیاری از سازه‌های اخلاقی جامعه ما به چالش کشیده شده است و به نوعی زیرسوال است. 

بی‌توجهی به موازین بهداشتی ریشه در ناآگاهی دارد

 این عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان خاطرنشان کرد: بعد از اعلام رسمی مشاهده ویروس کرونا در ایران و از ابتدای این بحران رسانه‌های رسمی و غیررسمی، مسوولان در سطوح مختلف کشور در قالب نظر و عمل، مردم را به پرهیز از انجام رفتارهای خطرآفرین بر اثر عدم رعایت اصول بهداشتی و نکات ایمنی دعوت کردند اقدامات در ابتدا جنبه آگاهی‌بخشی، توصیه و گاهی خواهش بود و هم اکنون وارد فاز‌های جدی‌تری همچون فاصله‌گذاری اجتماعی و انجام اقدامات قانونی علیه ناقضان قوانین و مقررات شده است اما در این میان افرادی هستند که کاملا به این اقدامات بی‌توجه بوده و موارد را نادیده می‌گیرند. 

سلیمی ادامه داد: این امر ممکن است ریشه در ناآگاهی برخی از این جمع، بی‌اعتمادی نسبت به خیلی از اخبار، گفته‌ها و گزارشات رسمی و  همچنین عدم رعایت اصول به دلیل ضعف وابستگی و همبستگی اجتماعی باشد تا جایی که این موضوع به دانش و آگاهی سطحی افراد مرتبط است می‌توان با روش‌های مختلف و بهره‌گیری از قدرت رسانه‌های دیداری و شنیداری و کاربست ظرفیت‌های دنیای مجازی، این دسته از افراد را از خطرات احتمالی و همچنین راه‌های محافظت از خود و اجتماع آگاه ساخت.

این عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان گفت: برای رفع بی اعتمادی اجتماعی و کاسته شدن از ظرفیت‌های سرمایه اجتماعی، باید دولت تلاش کند تا این اعتماد را برگرداند و زمینه اعتمادسازی اجتماعی را فراهم سازد.

وی اذعان داشت: در این زمینه بایستی دولتمردان از ارائه گزارشات ضد و نقیض خودداری کنند و با شفافیت و روشنی با مردم سخن بگویند چراکه ارائه آمارهای غیرواقعی و تلاش برای کوچک انگاشتن قضیه هر چند می‌تواند در آرامش روانی جامعه اثرگذار باشد اما ممکن  است باعث ساده‌انگاری موضوع و بی‌توجهی به عواقب خطرناک بحران باشد.  

قشر آسیب‌پذیر جامعه پاشنه‌آشیل طرح فاصله‌گذاری اجتماعی

به گفته سلیمی، پاشنه‌آشیل طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه خانگی، اقشاری از جامعه است که، به لحاظ اقتصادی و معیشتی، به شدت از این وضعیت بحرانی آسیب‌پذیر هستند، اقشاری که خارج از صنوف معمول و تنها از راه حضور در عرصه خیابان و معابر قادر به امرار معاش هستند در این‌ جا مسوولیت دولت و حاکمیت بسیار سنگین و تصمیمات آنها حیاتی و تاثیرگذار است.

این دانشیار دانشگاه کردستان بیان کرد: دانشگاه‌ها با استفاده از پتانسیل بسیار ارزشمند نیروی انسانی که از آن برخوردار هستند می‌توانند پژوهش‌های خود را بر این موضوع متمرکز ساخته و با زبانی ساده‌تر با مردم راجع به ابعاد بحران صحبت کنند و یا اقدام عملی برای در اختیار گذاشتن اقلام و مواد الزام جهت مقابله با این ویروس را در برنامه‌های خود بگنجانند.
 
 وی افزود: بهره‌گیری از ظرفیت کنشگران و فعالان بخش هنر، ورزش و غیره برای برقراری ارتباط بهتر با گروه‌ها و جوامع هدف، می‌تواند راهکار بسیار مفید در این زمینه باشد.  

ضرورت ایجاد پویش قدردانی از تلاشگران بهداشت و درمان

این عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان گفت: جدای از کادر درمان، بهداشت و پزشک و پرستاران که سنگربانان راستین مواجهه با این بحران هستند و بایستی پویش اجتماعی و همه گیر برای قدردانی از این ناجیان و تلاشگران عرصه خدمت ایجاد شود، باید الگوهای مفید اجتماعی را که باتمام وجود در خدمت بازگرداندن سلامت و امنیت به اجتماع هستند را هم به جامعه معرفی کرد. 

سلیمی تاکید کرد: پویش‌های معرفی بیماری و راه‌های مقابله با آن، پویش‌های آنلاین برای ماندن مردم در خانه، داوطلبان حضور در کادر درمانی، سلبریتی‌ها و چهره‌های سیاسی و اقتصادی که برای جمع‌آوری هزینه اقلام  مورد نیاز بهداشتی پیش قدم شدند نمونه‌ای از  رفتار مسئولانه  مردم هستند.

بحران کرونا نقطه شروع توسعه همبستگی اجتماعی است
 
این دانشیار دانشگاه کردستان گفت: فراموش نکنیم که این بحران، هرچند که در کوتاه مدت می‌تواند بر ساختارهای جسمی، روحی، اقتصادی، اجتماعی  جامعه و فرد اثرات منفی داشته باشد اما می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای توسعه همبستگی اجتماعی، بازگرداندن بی‌ اعتمادی به برخی از ساختارها و ایجاد پل همدلی و وحدت بین مردم و دولت‌ها باشد. 

وی افزود: مردم و دولت در آزمون سختی جهت ایفای مسئولیت‌پذیری خود هستند و این بحران می‌تواند ظرفیت‌های جامعه را به چالش بکشد لذا می‌توان از دل این بحران راهی برای بازسازی وحدت اجتماعی و تمرینی برای آزمون میزان مهارت‌های شهروندی خود بسازیم.  

انتهای پیام/2330/77