چشم انداز جمعیت جهان تا انتهای قرن حاضر

گروه غرب از نگاه غرب خبرگزاری فارس: تحقیق جدیدی که در جولای گذشته در «لنست» منتشر شده، پیش بینی می کند که تداوم مستمر رشد جمعیت «در سراسر قرن حاضر را دیگر نمی توان محتمل ترین گزینه برای سیر رشد جمعیت جهان دانست.» بلکه جمعیت جهان احتمالا در سال 2064 به اوج 9 میلیارد و 700 میلیونی خود می رسد و سپس تا سال 2100 به 8 میلیارد و 800 میلیون نفر کاهش پیدا خواهد کرد. نویسندگان این گزارش پیش بینی می کنند که جمعیت 23 کشور – قابل توجه تر از همه ژاپن، تایلند، اسپانیا و اوکراین – تا سال 2100 در بهترین حالت به نصف این تعداد در سال 2017 خواهد رسید، در حالی که جمعیت 34 کشور دیگر احتمالا 25 تا 50 درصد کاهش پیدا خواهد کرد، از جمله چین که پیش بینی می شود جمعیت آن طی این مدت تا 48 درصد کاهش پیدا کند.»

برعکس انتظار می رود جمعیت نیجریه بین سال 2017 تا 2100 تا 3.8 برابر بیشتر شود. نیجریه تنها کشور آفریقای زیرصحراست که در میان ده مورد از پرجمعیت ترین کشورهای جهان در سال 2017 قرار داشته است. با این حال انتظار می رود که تا سال 2100 جمهوری دمکراتیک کنگو، اتیوپی و تانزانیا نیز به این فهرست افزوده شوند.
از چهار کشور دارای بیشترین تعداد جمعیت امروز بعد از چین، انتظار می رود که هند و اندونزی کاهش جمعیتی را تجربه کنند، در حالی که انتظار می رود جمعیت ایالات متحده و پاکستان، ولو هر یک بنا به دلایل متفاوتی افزایش پیدا کند. افزایش جمعیت در ایالات متحده  ناشی از مهاجرت خواهد بود که کاهش نرخ زاد و ولد آن از 1.8 به 1.5 را جبران خواهد کرد. نویسندگان این مطالعه پیش بینی می کنند که در پاکستان این رشد جمعیت ناشی از نرخ بالاتر زاد و ولد باشد، اگرچه آنها انتظار دارند که تا سال 2100 این نرخ از 3.4 به 1/3 تنزل پیدا کند که پایین تر از نرخ فعلی یا پیش بینی شده آمریکاست.
اما این توضیحات قطعی نیستند. یعنی در پیش بینی های مختص به هر کشور حتی بیشتر از پیش بینی های جهانی عدم قطعیت وجود دارد. همانطور که نویسندگان این مطالعه اشاره می کنند، شدت و ضعف گرایش های جمعیتی همیشه می توانند بیشتر یا کمتر از میزان مورد انتظار باشند. بعلاوه «چهارچوب های مدل سازی» آنها شامل متغیرهای بسیار مهمی نظیر اثرات تغییرات اقلیمی یا خطر همه گیری هایی چون کووید19 نمی شوند.

بعلاوه سابقه قبلی پیش بینی های جمعیتی نیز اطمینان کافی را برنمی انگیزند. در سال 1798 توماس رابرت مالتوس اقتصاددان انگلیسی پیش بینی کرد که رشد جمعیت به شکل لایتغیری از رشد تولید مواد غذایی پیشی خواهد گرفت که این وضعیت موجب گرسنگی های گسترده ای خواهد شد. سپس در طول دوران رکود بزرگ دهه 1930 بسیاری از مردم فکر می کردند که جمعیت جهان  هرگز مسیر افول همیشگی را در پیش نخواهد گرفت. با این حال تا دهه های 1950 و 1960 ترس جدیدی – که در عباراتی چون «بمب جمعیتی» و «قحطی 1975!» تبلور پیدا کرده بود – به وجود آمده بود که تداوم رشد سریع جمعیت، بشریت و سیاره زمین را نابود خواهد کرد.
تمام این پیش بینی ها اشتباه از کار درآمدند. حقیقت این است که ما نمی توانیم دقیقا بفهمیم که چه تعداد کودک در طول سال های باقیمانده این قرن به دنیا خواهند آمد. با این حال کاری که می توانیم انجام دهیم این است که بیشتر تلاش کنیم تا از بهبود تغذیه، سلامت، مسکن، تحصیلات، رفاه، صلح، امنیت، برابری فرصت ها، کیفیت زیست محیطی، ثبات اقلیمی و آزادی برای تمام انسان ها اطمینان حاصل کنیم. آینده فرزندآوری و فرزندپروری، سلامت و بقای جمعیت ها و گرایش ها در مهاجرت و سلامت اجتماعی، به سرمایه گذاری ها و تعهداتی بستگی دارد که کشورها هم اکنون و در دهه های پیش رو انجام می دهند. رهبری سیاسی منصفانه و حمایت از تحصیلات همگانی باکیفیت نهایت اهمیت را دارند، همانطور که تغذیه اساسی، در دسترس قرار داشتن لوازم پیشگیری از بارداری و مراقبت های درمانی و روابط بین المللی سازنده به همین میزان اهمیت دارند.
مطالعه لنسنت اولین مطالعه ای نیست که پایان احتمالی رشد جمعیت جهان را پیش از سال 2100 پیش بینی می کند. اما نویسندگان این مطالعه با ارائه چندین پیشنهاد دست اول برای بهبود پیش بینی ها از وضعیت جمعیت جهان، در این روند مشارکت با ارزش و منحصر به فردی نیز کرده اند. مهم تر از همه اینکه این تحقیق جدید از عوامل بیرونی برای پیش بینی نرخ های تولد، مرگ و مهاجرت استفاده کرده است. برای مثال پیش بینی های آن از نرخ های زاد و ولد، به تعهدات آینده در قبال تحصیلات و در دسترس بودن لوازم پیشگیری از بارداری متکی است. به همین ترتیب در پیش بینی های مربوط به مهاجرت، میزان درآمدها به نسبت سرانه، تحصیلات، باروری، مرگ و میرهای ناشی از کشمکش های سیاسی و بلایای طبیعی و دیگر متغیرها نیز لحاظ شده است.
آنچه باقی می ماند این است که ماند و مشاهده کرد که آیا این عوامل بیرونی – که در وقوع خود آنها نیز قطعیتی وجود ندارد- درستی پیش بینی های جمعیتی را در مقایسه با پیش بینی ها انجام شده از سوی نهاد جمعیتی سازمان ملل که مبتنی بر نتیجه گیری ها جمعیتی و قضاوت های حرفه ای است بهبود می بخشد یا خیر. در طول نیم قرن گذشته پیش بینی های نهاد جمعیتی سازمان ملل نشان داده که برای جمعیت جهانی تا حد قابل قبولی درست بوده اند، هر چند که در مورد تک تک کشورها دقت این پیش بینی ها کمتر بوده است. 

اگرچه پیش بینی های جمعیتی از سوی سازمان های مختلف بر سر این موضوع که آیا رشد جمعیت جهانی متوقف خواهد شد و  اگر آری چه وقت اتفاق نظر ندارند، اما نکات دیگری  وجود دارد که خیلی ها با آن موافقند. همگی آنها پیش بینی می کنند که تا سال 2100 میانگین تعداد کودکانی که یک زن در طول عمر خود به دنیا می آورد در سطح حهانی کاهش پیدا خواهد کرد. بحث بر سر اینکه  این اتفاق چقدر، با چه سرعتی، چه وقت و در کجا رخ خواهد داد همچنان ادامه دارد.
خط سیر جمعیتی آتی به شکل قابل درکی برای زاد و ولد آینده انسان بسیار حساس است. ما به شکل منطقی می توانیم مطمئن باشیم که در آینده درصد بسیار بیشتری از جمعیت جهان در شهرها  و کشورهای فقیر امروزی زندگی خواهند کرد. درصد بسیار بیشتری از مردم جهان از نظر تقویمی پیر خواهند بود، هر چند که ضرورتا از نظر کارکردی یا ذهنی پیر نباشند. سهم افراد واقع در سنین کار که به شکل بحث برانگیزی بین 15 تا 64 سال تعریف شده، به شدت کاهش پیدا خواهد کرد و تعریف «سن کار» احتمالا  تغییر خواهد کرد.
 سرانجام اینکه درصد بسیار بالایی از جمعیت جهان در مقایسه با کسانی که منشا اروپایی، آمریکایی یا شرق و جنوب آسیایی دارند، منشا آفریقایی خواهند داشت. و به عنوان یکی از نتایج مهاجرت، بسیاری از جوامع از نظر منشا زبان، مذهب، سنت ها و آرزوها در هم آمیختگی بیشتری پیدا خواهند کرد. با این حال روشن است که بسیاری از ما  باید راه زندگی مسالمت آمیز در کنار هم را بیاموزیم، وگرنه اصولا زندگی ای وجود نخواهد داشت.
نویسنده: جوئل کوهن (Joel E. Cohen) استاد جمعیت شناسی در دانشگاه های راکفلر و کلمبیا
منبع: https://b2n.ir/165776

انتهای پیام.