گروه تفریح و نشاط؛سعیده اسدیان: وقتی از تفریح و سرگرمی صحبت می کنیم یکی از اولین گزینه‌هایی که به ذهن می‌رسد بازی است. از گذشته‌های دور هم بشر همواره به دنبال راهی برای ابداع سرگرمی ها و بازی های جدید بوده، بازی‌های روی کاغذ را به یاد بیاورید که در جمع‌های خانوادگی بسیار سرگرم‌کننده بود و برای مدت های طولانی افراد زیادی را دور هم جمع می کرد.
مثلاً بازی اسم-فامیل که همه حداقل یکبار آن را تجربه کرده اند یا نقطه-خط و دوز که با قوانین بسیار ساده‌ای که دارند، هنوز هم می‌توانند بسیار سرگرم‌کننده باشند، اما در سال های اخیر بازی های رومیزی نه تنها در ایران بلکه در تمام جهان به محبوبیت چشمگیری رسیده اند، این گونه بازی ها که به حداقل دو بازیکن نیاز دارندبرخلاف بازی های کامپیوتری باعث بهبود مهارت های ارتباطی و اجتماعی می شوند و در تضاد با بازی های ویدیویی، تجربه های جالبی را برای جمع های خانوادگی و دوستانه به همراه دارد و می تواند ساعت ها یک جمع چند نفره را به شکلی مهیج، سرگرم کند.
شاید بتوان بازی «راز جنگل» را از اولین نسل بازی‌های رومیزی به شمار آورد که هنوز هم برای فروش در بازار پیدا می شود و همچنان هم پرهیجان و سرگرم کننده است، اما قدمت بازی های رومیزی که این روزها بازار داغی هم دارد به خیلی قبل ترها بازمی گردد، برای اثبات این ادعا، نقاشی‌ای در یکی از مقبره‌های مصریان باستان وجود دارد که در آن بازی رومیزی‌ای به نام سِنِت (Senet) دیده می‌شود، یا قدمت شطرنج که جزو بازی های رومیزی شناخته شده است و به عنوان یک نوع ورزش فکری هم شناخته می شود به حدود قرن 6 میلادی می رسد.
در دوره‌های متأخر، دو بازی به نام‌های Traveller’s Tour Through the United States و Traveller’s Tour Through Europe در سال 1822 در آمریکا منتشر شدند که جزو اولین بردگیم‌های آمریکایی به حساب می‌آیند، هرچند در سال‌های بعدی بردگیم‌های دیگری هم در آمریکا منتشر شد اما در سال 1935 یکی از این بازی‌ها به نام مونوپولی (Monopoly) به بازار آمد و حالا پس از بیش از ۸۰ سال، در نسخه‌های بسیار زیادی همچنان در تمام دنیا فروخته می‌شود و طرفدار دارد. مونوپولی آنقدر بازی محبوبی از آب درآمد که در بیش از 103 کشور مجوز انتشار دارد و به بیشتر از 37 زبان چاپ شده است.
اساس این بازی بر تجارت و اقتصاد است. بازیکنان در این بازی پول به دست می‌آورند یا از دست می‌دهند یا حتی سر از زندان درمی‌آورند! مونوپولی در ایران هم طرفداران زیادی پیدا کرده و بازی‌هایی بر اساس آن به زبان فارسی نیز منتشر شده، همین امر باعث شد تا سیر تولید بازی های کپی محصولات غربی که در بسیاری از موارد حتی در طراحی و بسته بندی هم شبیه نمونه خارجی عمل کرده اند در ایران زیاد شود و عملاً تولید بازی های بومی چندان رواجی نداشته باشد، در حالی که سرشار از ظرفیت های لازم برای تولید بازی های داخلی و برگرفته از داستان های ایرانی هستیم.
بازی‌های بومی برای خانواده‌های ایرانی
هرچند دیر اما مدتی است بازی سازان ایرانی رغبت بیشتری به طراحی بازی هایی برگرفته از داستان های ایرانی نشان داده اند، تا جایی که چندی قبل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان 10 بازی رومیزی و کارتی برگرفته از آثار فاخر ادبیات کهن فارسی و ادبیات معاصر را رونمایی کرد. این بازی‌ها که مناسب کودکان و نوجوانان 7 سال به بالاست، از آثار فاخر ادبیات کهن فارسی همچون مثنوی معنوی مولانا، منطق‌الطیر عطار نیشابوری، کلیله و دمنه و تاریخ بیهقی و همچنین ادبیات معاصر شامل آثار نیما یوشیج و حبیب یغمایی اقتباس شده، بازی مهره صفحه «ایاز و یاران» هم یکی از بازی‌های این مجموعه است که با الهام از فضای داستانیِ حکایتِ معروف سلطان محمود غزنوی و غلام تُرک زاده ای به نام ایاز از سوی عماد ارغند برای کودکان بالای هفت سال طراحی شده است.
به همین بهانه با طراح این بازی گفت و گو کردیم و او از «ایاز و یاران» و روند تولید این بازی برایمان صحبت کرد.
خودتان را معرفی کنید و بگویید چه شد که به سراغ طراحی بازی ایاز و یاران رفتید؟
عماد ارغند هستم، کارشناس ارشد طراحی صنعتی و طراح و سازنده اسباب بازی. سالها در زمینه طراحی و تولید مبلمان و طراحی و اجرا در بازسازی فضاهای د اخلی و ملزومات آن مشغول به فعالیت بودم اما از سال 1392 در خلال مقدمه چینی های پروژهی پایان دوره کارشناسی ارشد، بهانه ای شد برای سرزدن به دنیای پرماجرای بازی ها و اسباب بازی ها؛ و امروز به لطف همراهی مجموعه چهارباغ، نزدیک به 6 سال است که به صورت تخصصی به طراحی و تولید در عرصه بازی و اسباب بازی اشتغال دارم.
تحصیلات تان مرتبط بود؟ و اینکه پیش از این بازی، چه بازی هایی طراحی کرده بودید؟
بله، طراحی بازی می تواند یکی از گرایش ها و حوزه های تخصصی در رشته طراحی صنعتی به شمار آید. بازی دورهمی پرسنا، بازی دیگریست که در حال حاضر در بازار درحال عرضه است، از دیگر پروژه های در دست تولید، بازی «طوطی و بقال» است که مربوط به پروژه ادبیات و میز بازی های ایرانیست و بازی هفت سنگ رومیزی که در اولین رویداد ملی ایده آزاد اسباب بازی ارائه شده. البته هنوز به مرحله تولید نرسیده و در حال باز طراحی در روند بازی و اجزای محصول هستیم.
امکانات شما برای شروع کار چقدر بود و آیا پشتیبان و حمایت کننده ای هم داشتید؟
اگر منظور از امکانات، تجهیزات کارگاهی و مایحتاج مالی است، باید بگویم خیر. به جز یک کامپیوتر رومیزی و یک میز در فضای کار اشتراکی، امکانات ویژه ای در کار نبوده. نکته مهم در پروژه های طراحی، ضمن تکیه بر دانش و مهارت طراحی، تجربیات و ارتباطات به دست آمده ای است که حاصل تجربه های مختلف کاری است.
همچنین نباید استفاده از امکانات اجرایی، مشاوره ای و پتانسیل هایی که می تواند در اختیار بسیاری از علاقه مندان و فعالان این حوزه باشد را فراموش کرد. طراحی و تولید اسباب بازی، به خصوص در اولین نوبت های فعالیت و در تیراژ محدود، طی همکاری با کارگاه های کوچک و دراصطلاح زود بازده، منطقی تر و اجرایی تر است. ضمن آنکه باید درنظر داشت استفاده از چنین امکاناتی فرصت خوبی برای تولیدکنندگان نوپاست تا بتوانند با کاهش هزینه های ثابت تولید و درگیر نشدن با هزینه های سربار کارگاهی و ... چابک تر و با سرمایه های کوچک – حتی به شکل دریافت وامهای کوتاه مدت و قرض الحسنه، به تولید طرح های خود بپردازند.
ویژگی های بازی ایاز و یاران چیست و از چه بخش هایی تشکیل می شود؟
«ایاز و یاران» از خانواده بازی های مهره و صفحه یک بازی جمله سازی است که در عین حال مهارت های تصمیم گیری و تصمیم سازی را به چالش می کشد.
در این بازی که برای یک تا چهار نفر طراحی شده است، بازیکنان سعی می کنند با حرکت درون کاشی های بازی بلندترین کلمه ها را بسازند. کلمات بالای سه حرف در این بازی امتیاز دارند.
بعد از اینکه هیچ بازیکنی امکان حرکت نداشت، بازیکنان سه دقیقه وقت دارند تا با کاشی هایی که جمع کرده اند کلمات مورد نظر خود را بسازند و با قاعده جدول امتیازها، امتیازهای خود را جمع بزنند. بازیکنی که بیشترین امتیاز را کسب کرده باشد برنده بازی خواهد بود.
هدف اصلی شما از طراحی این بازی چه بود؟
بازی «ایاز و یاران» با الهام از فضای داستانیِ حکایتِ معروف سلطان محمود غزنوی و غلام تُرک زاده ای به نام ایاز طراحی شده است. ایاز که در هوش و ذکاوت زبانزد بوده و در درایت و تدبیر گوی سبقت را از وزرای باتجربه درباز غزنوی ربوده، بسیار محبوب و مورد توجه سلطان غرنوی بوده است.
به جز تاریخ بیهقی، در دفتر ششم مثنوی معنوی و در حدیقه الحقیقه سنائی غزنوی نیز اشعار قابل توجهی در توضیح درایت و تدبیر ایاز و محبوبیت او نزد سلطان ارائه شده است.
چنین معروف است که یک گزارش ایاز از حال و احوال لشگریان دشمن با سی گزارش وزرا و فرماندهان که هر کدام پیغام های ناقصی را برای سلطان خبر می آوردند، برابری می کرده. این رفتار مدبرانه و تمام عیار ایاز مبنایی است بر درایت و هوش و ذکاوت او.
به همین جهت بازی «ایاز و یاران» به گونه ای طراحی شده که هر کدام از بازیکنان با الگو قرار دادن این هوشمندی در جهت پیش بینی صحیح مسیر حرکت به روی بلوک های حروف، انتخاب حروف مناسب در ساخت کلمات و درایت کافی برای ساخت جملات به منظور کسب امتیاز بالاتر و کامل تر تلاش کنند.
چقدر زمان برد تا این بازی طراحی و تولید شود؟
طراحی بازی پس از انتخاب داستان روندی سه ماهه داشته است و به صورت یک نمونه کامل به دفتر سرگرمی های سازنده ارائه شده است. اما بازی هنوز تا تولید نهایی چند قدمی فاصله دارد؛ لذا اصلاحات و بهینه سازی بازی هنوز هم ادامه دارد و در حال حاضر ضمن دریافت بازخوردهای حاصل از بازی آزمایی های متعدد با گروه های جدید در سنین مختلف، مشغول به تصویرسازی و طراحی نهایی اجزا و قطعات بازی برای تولید انبوه هستیم و در مرحله پیش‌تولید به سر می بریم.
باید چه کار کنیم تا بچه ها از بازی ها غربی فاصله گرفته و جذب بازی های ایرانی شوند؟
از جمله مواردی که موجب موفقیت یک محصول در بازار به شمار می آید، کیفیت در تولید و کیفیت محتوای محصول است. مهم نیست که داخلی یا خارجی باشد. حفظ ارتباط موثر طراح با کاربر (مخاطب) از کلیدی ترین راه های درک نیاز، تمایلات و تشخیص رفتارهای مخاطب است.
البته که نه تمام محصولات خارجی بلکه تنوع قابل توجهی از این محصولات در به دست آوردن چنین جایگاهی تلاش می کنند. از این رو توجه به شیوه های طراحی، تأمین محتوای غنی و پرمغز و کیفیت تولید در این محصولات می تواند برای طراح ایرانی الگوهای مقدماتی مناسبی باشد اما اهمیت در شناخت دقیق بازار، تشخیص ذائقه و نیاز مخاطب و تشخیص جایگاه محصول در بازار، با عنایت به زمان ورود محصول به بازار، همگی از نکات مهمی دیگری است که می تواند طراحان و تولیدکنندگان را به سمت تولید محصولاتی با جذابیت بیشتر هدایت کند.
بسته بندی و کیفیت بازی ها چقدر در جذب مخاطب اثر دارد؟
همانطور که در سوال قبل اشاره شد، کیفیت در تولید قطعات بازی و کیفیت در تامین محتوا، هر دو از نکات بسیار اساسی در ایجاد جذابیت برای یک محصول در بازاربه شمار می آید.
بدیهی است که بسته بندی نیز از این قاعده مستثنی نیست. یک بسته بندی مناسب نه تنها باید به لحاظ بستری چشم نواز و درخور محصول اصلی باشد، بلکه باید به لحاظ محتوایی و اطلاعاتی، تصویری و نوشتاری، کامل بوده و قابلیت انتقال سریع و صحیح اطلاعات را به مخاطب خود داشته باشد.
به کارگیری موارد و مصالح و تکنیک های جدید در تهیه بسته بندی و توجه به نمونه های مختلف از محصولات داخلی و خارجی مطرح که طرحواره های ذهنی مخاطبان را شکل داده از اهمیت بسزایی در طراحی و تهیه بسته بندی برخوردار است.
در شرایطی که اکثر بازی ها کپی محصولات غربی است، اقتباس از آثار شاعران ایرانی و طراحی بازی، حرکتی پر ریسک و البته جدید و خاص محسوب می شود، کمی در مورد این بازی برای ما توضیح دهید.
آن چیزی که همواره موجب موفقیت یک محصول در بازار است، کیفیت و محتوای آن است. مهم نیست که داخلی یا خارجی باشد. همانطور که در سوالات قبلی نیز عنوان شد، حفظ ارتباط موثر طراح با کاربر و مخاطب از کلیدی ترین راه های درک نیاز، تمایلات و تشخیص رفتارهای مخاطب است.
از رو توجه به شیوه های طراحی و تأمین محتوا و کیفیت تولید در این محصولات می تواند برای طراح ایرانی الگوهای مقدماتی مناسبی باشد اما اهمیت در شناخت دقیق بازار و تشخیص و طراحی جایگاه محصول در بازار ضمن توجه به زمان سنجی برای حضور در بازار، همگی از نکات مهمی است که می تواند این پتانسیل های طراحان داخلی را به گونه ای راهگشایانه، بالفعل کند.
مسیر بسیار روشن و دلگرم کننده است. اما حمایت از کارآفرینان، طراحان و تولید کنندگان به لحاظ مادی و معنوی، خصوصا در روزگار حاضر، بسیار و بسیار حائز اهمیت است. این نه تنها از جانب مسئولان امر و سازمان ها و مراکز دولتی طلب می شود، بلکه در میان همه اعضای خانواده طراحی، تولید، توزیع و فروش، نیازمند همدلی و همراهی است.
وضعیت بازی های رومیزی رو چطور ارزیابی می کنید؟متأسفانه در بسیاری از بازی های رومیزی شاهد بسته بندی ضعیف و کیفیت پایین قطعات بازی هستیم، چقدر تلاش شده تا ایاز و یاران اینگونه نباشد؟
کیفیت محصولات ایرانی موجود در بازار طی سال های اخیر به علت گسترش فعالیت در حوزه بازی های رومیزی و رقابت های شکل گرفته در میان تولیدکنندگان داخلی، بسیار ارتقا یاقته است. همین امر ضمن بالا بردن سلیقه مخاطبان و در نهایت ارتقای کیفیت بسته بندیِ محصولات جدید، کار را برای محصولات طراحی شده از جمله مجموعه بازی های ادبیات فارسی، دشوارتر کرده است.
به همین جهت در تلاش هستیم بسته بندی این بازی رومیزی، ضمن تأمین کیفیت در مواد و مصالح به کار رفته، در چاپ و حتی تصویرسازی و گرافیک بسته بندی، در خور و متناسب با محتوای برگرفته از آثار ادبیات فارسی باشد.
نکته پایانی یا حرفی که لازم است بگویید یا پرسیده نشده است؟
از پیگیری و اطلاع رسانی شما که می تواند رسانه مناسبی برای گفتگوی طراحان و تولیدکنندگان با مخاطبان شان باشد، بسیار سپاسگزارم.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
