گروه خانواده: شایدسال تحصیلی 1400-99 را در تاریخ آموزش و پرورش ایران یک سال خاص بنامند. سالی که در آن به خاظر شیوع ویروس کرونا برای اولین بار والدین با دغدغه به مدرسه فرستادن یا نفرستادن کودکان خود مواجه شدند. دست آخر تعدادی از والدین مخصوصا آنهایی که کلاس اولی داشتند تصمیم گرفتند آموزش رسمی فرزندشان را یک سال به عقب بیاندازند و تعدادی دیگر هم تصمیم گرفتند این آموزش‌ها را در خانه دنبال کنند. اما تعدادی دیگر هم با اعتقادی که به آموزش رسمی داشتند فرزندان خود را به مدرسه فرستادند.
نوع آموزش در این سال تحصیلی طیف‌های متفاوتی پیدا کرده است. بعضی از مدارس مانند گذشته هر روز کلاسهای درس دایر با حضور کامل دانش‌آموزان دارند. بعضی دیگر روزهایی از هفته دانش‌آموزان را موظف به حضور فیزیکی در کلاسهای درس کرده‌اند که برای برخی مدارس ساعات آن کوتاه است. برخی دیگر هم به صورت کلی آموزش را مجازی دنبال می‌کنند.
دو دسته اخیر به خاطر جدید بودن آموزش مجازی و همچنین نرم‌افزارهایی که این مدل آموزش را میسر می‌کند مشکلاتی را تجربه می‌کنند. مشکلات آموزش مجازی هم مربوط به دانش‌اموزان است هم معلمین. حتی والدین هم که بیشتر از گذشته درگیر آموزش بچه‌ها شدند گله‌ایی از آموزش مجازی و نگرانی‌هایی برای فرزندان خود دارند. افراد درگیر در آموزش مجازی معتقدند که با تجربه مجازی شدن ماه‌های آخر سال تحصیلی گذشته و همزمان با شیوع موج اول کرونا در کشور، مسئولین باید برای رفع این اختلالات و مشکلات فکری می‌کردند، اتفاقی که در عمل نیفتاده است و دغدغه‌های دیگری هم به آن افزوده شده است.
در این گزارش از تعدادی از والدین و معلمین درباره مهمترین گلایه‌ها و مشکلاتی که در طول این سال تحصیلی در رابطه با آموزش مجازی با آن روبه‌رو هستند پرسیده‌ایم.
نبود امکانات برای همه اعضای خانواده
یکی از بزرگترین مشکلات تحصیل مجازی برای خانواده‌هایی است که بیشتر از یک فرزند محصل در خانه دارند. اگر بچه‌ها در سنین پایینتر باشند و تلفن همراه شخصی نداشته باشند باید از تلفن همراه والدین استفاده کنند. حالا اگر یکی از تلفن همراه‌ها قابلیت نصب برنامه‌های گفت‌وگوی مجازی را نداشته باشد مشکل همزمانی کلاسها برای بچه‌ها و اینکه کدام یک پای درس معلم بنشیند شروع می‌شود. همه اینها درحالی است که از زمان مجازی شدن آموزش خبرهای بسیاری از مناطق محروم مبنی بر نبود حتی یک دستگاه تلفن یا تبلت هوشمند در خانه دانش‌آموزان می‌رسد که عملا به معنی بازماندن این بچه‌ها از تحصیل است.
خانم سعیدی که معلم روستاست درباره آموزش مجازی به بچه‌های روستایی و منطاق محروم می‌گوید: « دانش‌آموزان در روستا اصلا آموزش مجازی را جدی نمی‌گیرند. پای کار نمی‌آیند و گمان می‌کنند آموزش حتما باید حضوری باشد تا جدی باشد. نبود امکانات مناسب در روستاها اعم از موبایل و تبلت اندرویدی و حتی اینترنت مناسب هم مزید برعلت است.»
اینترنت و هزینه‌های جانبی
اگر بحث تهیه موبایل و تبلت به تعداد کافی در خانواده‌ای پرمحصل حل بشود، مشکل بعدی هزینه اینترنت است. اگرچه آموزش و پرورش نرم‌افزار «شاد» را برای آموزش مجازی بین معلم و دانش‌آموز ارائه داده و اینترنت آن هم رایگان است اما اساسا بسیاری از معلمین و دانش‌آموزان به خاطر مشکلات زیاد «شاد» از آن استفاده نمی‌کنند.
خانم شیری که معلم دوران ابتدایی است می‌گوید: « شاد خیلی وقت‌ها کند است و بچه‌های دوران ابتدایی اصلا حوصله ندارند پای کندی و قطع و وصل شدن این برنامه بنشینند. به همین خاطر من مرتب بین شاد، اسکای روم، ادوبی کانکت و واتسآپ سرگردانم. با توجه به وضعیت اینترنت هرکدام یک روز مشکل دارند. از آن‌طرف خیلی از والدین گوشی آیفون دارند و شاد اصلا قابلیت نصب روی آیفون ندارد»
خانم ورامینی هم معلم دیگری است که ضمن اشاره به کندی اینترنت در برخی روزها و جواب ندادن نرم‌افزار شاد می‌گوید: « مثلا برای گذاشتن یک فیلم دودقیقه‌ای برای بچه‌ها ، اول باید فیلم را ضبط کرد، بعد با نرم‌افزارهای دیگر حجم فیلم را کم کرد و تازه نیم ساعت منتظر ماند تا این فیلم یک دقیقه‌ای ارسال بشود. بعد دوباره باید از همه دانش‌آموزان پرسید که آیا توانسته‌اند فیلم را بارگیری کنند؟ این مسیر خیلی انرژی از دانش‌آموز و معلم می‌گیرد. ضمن اینکه خیلی از معلم‌ها مخصوصا آنهایی که سن و سال بیشتری دارند روش‌های کم کردن حجم فیلم و یا استفاده از نرم‌افزارهای جانبی مختلف را بلد نیستند.»
دانش‌آموزان حاضر اما غایب!
آقای قلی‌پور معلم مقطع دبیرستان است. به عقیده او مشکل کندی اینترنت و یا نرم‌افزار شاد علی‌رغم مهم بودن، مشکلات جانبی تحصیل مجازی هستند. بزرگترین مشکل از نظر این معلم که 12سال سابقه تدریس دارد شناخته شده نبودن و جدی نگرفتن آموزش مجازی توسط دانش‌آموز و معلم است: « به هرحال آموزش مجازی برای ما هم شیوه جدیدی بود. اما خودمان را با آن وقف دادیم و با همین تجربه چندماهه، خیلی خوب می‌فهمیم که کدام دانش‌آموز به تدریس دل می‌دهد و کدام یکی با توسل به شیوه‌های مجازی در حال فریب معلم است. متاسفانه در این بین برخی والدین هم با دانش‌آموزان همراهی می‌کنند. مثلا به جای آنها در کلاس مجازی حضور می‌زنند یا تکالیف را انجام می‌دهند. این کار علاوه بر اینکه ارزشیابی دقیق را برای ما معلمین سخت می‌کند، آینده خود این بچه‌ها را به خطر می‌اندازد. من اصلا متوجه نمی‌شوم که چرا بعضی والدین به کم‌کاری و سهل‌انگاری فرزندشان دامن می‌زنند! تنها دلیلی که به ذهنم می‌رسد این است که برخی تحصیل و آموزش مجازی را جدی نمی‌بینند. درحالی که معلم‌ها همان مطالبی که در کلاس حضوری تدریس می‌کردند را در کلاس مجازی هم تدریس می‌کنند»
موبایل و اینترنت به وسیله درس خواندن تبدیل شده است!
والدین هم نگرانی‌های خاص خود را درباره تحصیل مجازی دارند. خانم جوادی می‌گوید: «من اصلا دوست نداشتم پسر نوجوانم روزی 6-5 ساعت آنلاین باشد. الان به نظر من فقط یک ساعت این زمان صرف آموزش می‌شود . اما بچه‌ها می‌گویند کار درسی دارند، باید جستجو کنند، دانلود کنند و یا اینترنت کند بوده و نتوانسته‌اند تکالیف خود را بفرستند. با این بهانه‌ها روزی 6-5 ساعت پای موبایل و تبلت هستند»
آقای رسولی‌پور هم درباره فرزند 13ساله‌اش همین عقیده را دارد و می‌گوید: « دیگر نمی‌شود به بچه‌ها گفت فقط ساعات مشخصی می‌توانید از موبایل استفاده کنید. موبایل شده وسیله درس خواندن! من گاهی متوجه می‌شوم پسرم در حال بازی آنلاین با موبایل است و وقتی می‌گویم اگر درس نداری موبایل را کنار بگذار، می‌گوید یک فیلم برای معلمم فرستادم منتظرم آپلود بشود!»
دانش‌آموزان هم مشکلاتی دارند
خانم اسماعیلی که معلم کلاس نهم است عقیده دارد که همیشه مشکلات تحصیل مجازی از زبان معلمین و والدین مطرح می‌شود درحالی که دانش‌آموزان هم در حال سپری کردن یک سال تحصیلی خاص و جدید هستند. خانم اسماعیلی به نقل از دانش‌آموزانش می‌گوید: « من دانش‌آموزی دارم که به صداقتش شک ندارم. وقتی می‌گوید در خانه بچه کوچک داریم که اجازه نمی‌دهد روی درس تمرکز کنم و یا می‌گوید برادرم موبایل و مودم را برای کلاسش به اتاق خود برده، من حرفش را باور می‌کنم. درس خواندن در خانه علاوه بر امکانات فراهم کردن شرایط هم برای دانش‌آموز می‌طلبد. من دانش‌آموزی دارم که خودش اعتراف می‌کند نمی‌تواند تمام ساعت تدریس را روی صفحه موبایل تمرکز کند و همزمان چندتا کار دیگر هم انجام می‌دهد.خب این وظیفه من معلم و والدین است که شرایط تمرکز و توجه بچه را برای ساعت تدریس فراهم کنیم. که البته سخت هم هست»
خانم اسماعیلی ادامه می‌دهد: « والدین باید بیشتر از بچه‌ها برای آموزش مجازی، آموزش ببینند. بعضی والدین از یک طرف به بچه فشار می‌آورند و شرایط حساس روحی او که از محیط مدرسه و دوستان و تخته سیاه و نیمکتی که به آن عادت داشته جدا شده و توی خانه درس می‌خواند را رعایت نمی‌کنند و وقتی می‌بینند فرزندشان نتایج خوبی از درس نمی‌گیرد از معلمین متوقع می‌شوند که خوب درس نمی‌دهند و یا به دانش‌آموز آنها توجه ویژه ندارند. این برخوردها انگیزه معلم‌هایی که با سختی بیشتر از قبل در حال تدریس مجازی هستند هم کم می‌کند. درکل نباید شرایط آموزش مجازی را به حضوری مقایسه کرد. و والدین و معلم و دانش‌آموز باید محدودیت‌های این نوع آموزش را درک کنند و به هم کمک کنند که در کنار این محدودیت بازدهی بیشتری حاصل بشود»
مشکلات زیرساختی و فرهنگی
به نظر می‌رسد برخی مشکلاتی که در تحصیل و تدریس مجازی در حال وقوع است، مشکلات زیرساختی است. نرم‌افزاری که ظرفیت مناسب برای ارتباط بین معلم و دانش‌آموز را ندارد و یا کندی اینترنت مشکلاتی است که باید دیده شود و برای زمان‌های آتی فکری فوری و کارآمد برای آن بشود. چرا که ادامه پیدا کردن این مشکلات تحصیل و تدریس مجازی را فرسایشی و خسته‌کننده می‌کند.
اما مشکلات دیگری که از سمت افراد مبتلابه مطرح می‌شود بیشتر در زمینه نبود آموزش و فرهنگ تحصیل و تدریس مجازی است. اینکه دانش‌آموزان و والدین سال تحصیلی مجازی را جدی نمی‌گیرند، اینکه والدین به جای دانش‌آموز تکالیف درسی او را انجام می‌دهند، اینکه معلم‌ها با اشکال تدریس مجازی و نرم‌افزارهای مختلف آشنایی ندارند، والدین وسائل تمرکز و فضای درس خواندن دانش‌آموز را فراهم نمی‌کنند، ناشی از جدید بودن و به بار ننشستن فرهنگ آموزش مجازی در کشور است.
اگر قرار است برای سالهای بعد هم حتی در صورت نبود کرونا، برای آموزش بهتر و موثرتر از شیوه‌های مجازی استفاده کنیم علاوه بر درخواست بهبود زیرساخت‌ها باید فرهنگ آموزش مجازی نیز به آگاهی‌های سابق دانش‌آموزان، معلم و والدین هم اضافه بشود.
آنچه مهم است این است که از تهدید کرونا برای فرصت آشنایی و بهبود مهارتهای مجازی استفاده کنیم. حتی روزی که کرونا دیگر تهدیدی برای جامعه نباشد، آشنا بودن کادر آموزش و محصلین با آموزش مجازی می‌تواند کمکی به آموزش فیزیکی و حضور باشد.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
