به گزارش خبرنگار موسیقی خبرگزاری فارس، در اولین روز هنرمندانی از مناطق مختلف ایران شامل عبدالرئوف برنا و اسفندیار تخمکار از خراسان رضوی (تربت جام)، ولی‌محمد خلج از افغانستان، رضا نارویی، امیرحسام نارویی و جهانگیر عیسی‌پور از سیرجانِ کرمان، امان‌الله صادقی و پرویز صادقی از گوغرِ کرمان، و افشین خانی و باسم حمادی از خوزستان روی صحنه رفتند و اجراهایی در قالب دوبیتی‌خوانی برگزار کردند. همچنین در طول برنامه احمد صدری (دبیر جشنواره) و محمدعلی مرآتی و فؤاد توحیدی دو تن از اعضای شورای علمی جشنواره به عنوان کارشناس مجری در خصوص جزییات اجراها نکاتی را عنوان کردند.
احمد صدری دبیر سیزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در رابطه با جزییات اجراهای روز اول گفت: اجراهای مربوط به منطقۀ خراسان، شهر تربت جام، دوبیتی‌ها در این منطقه «چهاربیتی» نامیده می‌شوند. نه‌تنها در منطقۀ تربت جام، بلکه در منطقۀ هرات نیز به همین نام معروف است، چرا که یک حوزۀ فرهنگی است و در این حوزۀ فرهنگی تشابهات زیادی وجود دارد.
وی ادامه داد: از آنجایی که برگزاری جشنواره موسیقی نواحی با هفتۀ وحدت مصادف شده است، در افتتاحیۀ جشنواره قطعاتی در نعت حضرت رسول اکرم اجرا شد که متن این آوازها و ملودی‌ها مربوط به کارگان اجرایی این منطقه است. در ادامه برنامه‌ها به جهت اینکه مطالعه تطبیقی هم داشته باشیم، یکی از نوازندگان افغان که در تهران ساکن است با ساز هارمونیوم، چهاربیتی‌هایی با ملودی‌های افغانی اجرا کرد.
دبیر جشنواره موسیقی نواحی ایران عنوان کرد: در رابطه با اجرای هنرمندان کرمانی، همان‌طور که می‌دانید کرمان شهر چندفرهنگی است. بنابراین دوبیتی‌ها در این مناطق از تنوع اسمی زیادی برخوردارند. در اولین روز نمونه‌هایی از «دوبیتو» داشتیم.
صدری اظهار داشت: به شکل نمادین پیرمردی ۱۰۱ ساله و نوجوانی ۱۱ ساله اجرا داشتند تا تدوام موسیقی این مناطق را نشان بدهیم. یکی از نکات جالب که اصلاً جزو برنامه نبود را عشایر کرمان رقم زدند. آن‌ها شروع کردند دوبیتی‌ای درباره سردار سلیمانی خواندند. سردار سلیمانی جزو عشایر کرمان بود و برای ایشان مرثیه‌سرایی کردند. در مناطق کردنشین وقتی فرزندی فوت می‌کند، مادر او سر خاک می‌آید و خصوصیات ظاهری، اخلاقی و باطنی او را مورخوانی می‌کند. اینجا نیز همان اتفاق افتاد و چیز عجیب و غریبی نبود.
وی با اشاره به اینکه این مسئله نشان می‌دهد که موسیقی چقدر حیات اجتماعی دارد، گفت: این نکته بسیار مهمی است که گاهی برخی نسبت به آن بی‌توجه هستند. تصور می‌کنند موسیقی نواحی ایران یک میراث فرهنگی صرف است، در حالی‌که این‌طور نیست. این نکته برای من که کار پژوهشی می‌کنم جالب و جذاب بود. مدام می‌شنوم که می‌گویند موسیقی نواحی ایران از دست رفته است. برخی می‌گویند این موسیقی‌ها فرم ثابت و تکراری دارند، در حالی‌که این‌طور نیست. وقتی این‌گونه در شعر قرار می‌گیرد به نوعی اسطوره‌سازی می‌کند.
صدری در خصوص سایر اجراهای روز گذشته عنوان کرد: اجرای آخر از جنوب ایران و از قوم عرب‌ها بود. سازی که در موسیقی این منطقه اهمیت دارد ربابه است. در این منطقه دوبیتی‌هایی وجود دارد که به آن مربع‌خوانی می‌گویند. در این جشنواره‌ها برای بار دوم است که نوازنده ساز ربابه روی صحنه می‌آید. این تصور وجود دارد که مردم این ساز را نمی‌فهمند و یا قطعات ریتمیک دوست دارند، در حالی‌که دیروز نوازنده‌ای که این نوع موسیقی را اجرا کرد، تحریرهای بسیار ظریف و قشنگ و جمله‌های آرامی داشت. هماهنگی بین ساز و حنجره آن‌قدر زیاد بود که گاهی قابل تفکیک نبود.
وی در پایان با بیان اینکه در این جشنواره نیاز نوازنده به مخاطب احساس می‌شود، اذعان کرد: نوازنده به چهرۀ مخاطب نگاه می‌کند و بازخورد می‌گیرد. رابطۀ بین هنرمند و مخاطب در اثر هنری تأثیر دارد. این رابطه رابطه‌ای دوطرفه و دیالکتیکی است. مشکلی که برای نوازنده‌ها احساس می‌کردم این بود که نمی‌توانستند سازشان را از محیط بشنوند. این عامل در اجرای نوازنده تأثیر منفی دارد، ولی اساساً کار نوازنده این است و در نهایت کارش را انجام می‌دهد. در مقام مخاطب حرفه‌ای کاملاً این موضوع را احساس می‌کنم که سطح اجراها ممکن است تا حدودی کاهش پیدا می‌کند. خواهشم این است مخاطبان نیز به این مسئله توجه داشته باشند.
***********************
هر ناحیه ای از این سرزمین به لحن و لهجه‌ای آراسته
، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به سیزدهمین جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران پیام داد.
در پیام معاون امور هنری آمده است:
هوالسمیع
هر ناحیتی از این سرزمین به لحن و لهجه‌ای آراسته که در آیینه‌ی موسیقی، به منظری خوش‌تر و زیباتر تماشایی شده است. موسیقی نواحی منظومۀ آداب و آیین مردمانی است که یک‌سره در غم و شادی و کار و کوشش، به نوا و نغمه زیسته‌اند و آنچه به یادگار شنیده می‌شود؛ مرحمت دست‌ها و لب‌هایی است که در رنج و گنج جز به شکرگزاری نجنبیده‌اند. میراث موسیقی نواحی هیچ‌گاه به خستگی و ملال از پا ننشسته است و اکنون اگر به گرانمایگی می‌بالد و امیدوارانی دارد؛ بر ماست که دانسته در این دریا به صید مروارید، همت کنیم که فرداییان، ما را به نیکی فرایاد آرند. جشنوارۀ موسیقی نواحی به همین آرمان و آرزو متولد شده است و برگزاری سیزدهمین دورۀ آن در اوقات دشوار جان‌گیری و جهان‌گیری کرونا، دستی به دعاست که مگر به نوا و آواز امید، این بلا از این آبادی رخت بربندد که از پس هر بلایی، بهاری در راه خواهد بود.
در این دوره علاوه بر دو بخش اجرای آثار که به دو شیوۀ زنده و ضبط‌شده برگزار می‌گردد تلاش شد سامانی برای شناخت موسیقی نواحی و ترویج زمان‌آگاهانۀ آن و ترغیب علاقمندان تدارک دیده شود که چشم آن دارم به مدد فرهنگستان هنر و همراهی دانشگاه‌های نامدار اتفاقی درخور رقم خورد. ساخت مستندهایی از استادان موسیقی نواحی ایران اقدامی همیشه ضروری است که از این دوره با اهتمام بیشتری پی‌گرفته می‌شود؛ گنجینه‌ای گویا که در کنار داشته‌های قبلی به استمرار سرمایه‌های هنری و سرچشمه‌ای برای الهام و انتحال منجر خواهد شد.
انتخاب موضوع «دوبیتی‌خوانی» از ابتکارات دیگری است که علاوه بر مؤلفه‌های مفهومی و جذابیت‌های ادبی و مضامین متنوع به تمامی می‌تواند ادبیات اقوام ایرانی را معرفی نماید. کهن قالبی که بستر عامه‌سرایی و بومی‌سروده‌های مردمانی که اعتقادات و باورها، سنت‌ها و رسوم، آداب، اندیشه و منش خویش را با ذوق و فرهیختگی ثبت و ضبط کرده‌اند. چه بسیار اوقات که در کشاکش زیست فردی و جمعی، زمزمۀ این ترانه‌ها تسکین و ترمیم جسم‌ها و جان‌ها بوده است.
دوبیتی اگرچه در هر ناحیتی نامی متمایز و شاکله‌ای متغیر داشته اما در هر حال تجلی‌گاه جهان‌شناختی و پایگاه شور و شعور تواند بود که سرایندگان آن، از مردمان خوش‌قریحۀ روستا گرفته تا عارفان عالیقدر؛ به صمیمیت زبان و طراوت شاعرانه، جهان خویش را خلق کرده‌اند و طرفه آنکه، اقبال فراوانی در الحان اقوام و آواز نواحی ایران یافته و پیوندی ناگسستنی میان شعر و موسیقی رقم زده است. خطی که در موسیقی ردیف‌دستگاهی ایران نیز امتداد دارد.
ایمان دارم به شور و شوق هنرمندان و همراهی و همدلیِ اهالی سیزدهمین جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران، با همۀ دشواری‌ها، چراغی فروزان‌تر از دیگر دوره‌ها باقی خواهد ماند که غرض نقشی‌ست کز ما باز ماند...
سیدمجتبی حسینی
معاون امور هنری
آبان ۱۳۹۹
سیزدهمین جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران به دبیری احمد صدری و به میزبانی کرمان تا سه‌شنبه ۱۳ آبان ادامه دارد. علاقمندان می‌توانند اجراها را از طریق صفحۀ اینستاگرام جشنوارۀ موسیقی نواحی و انجمن موسیقی استان کرمان، و صفحۀ جشنواره در سامانۀ آپارات مشاهده کنند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
