خبرگزاری فارس/ سنندج، صمدنیا؛ رهبر معظم انقلاب در سفر سال 88 به استان کردستان در جمع مردم سنندج فرمودند "کردستان یک استان فرهنگی است، شما به طبیعت سرسبز و زیبای این استان نگاه کنید، به روحیه‌ی مهربان و باصفای مردم این استان نگاه کنید، به تاریخ این استان - که علما و شعرا و اهل فرهنگ و اهل هنر در همین تاریخ نزدیکِ این استان فراوانند - نگاه کنید؛ همه‌ی اینها نشان می‌دهد که این استان، یک استان فرهنگی است".
یکی از دلایل نام‌گذاری کردستان به عنوان استان فرهنگی، همانطور که در سخنان مقام معظم رهبری هم وجود دارد، وجود نویسندگان، شعرا و ادبای نامداری است که وزنه ادبی و فرهنگی این استان را سنگین کرده است همچنین میل به فعالیت‌های فرهنگی و هنری در نزد کردها امری آشناست و به وجه غالب هویتی آنها تبدیل شده است.
نقش سازنده مطالعه و رجوع به کتاب بر هیچ‌کس پوشیده نیست، مطالعه چه در بخش کمی و چه به لحاظ کیفی می‌تواند انسان‌های هر جامعه را به جهان دانش و معرفت رهنمون کرده و دریچه‌های روشن همراه با شناخت را پیش روی آنها باز کند و از سوی دیگر ابزاری هدفمند و کارساز در پرورش و رشد استعدادها در راه کمال و پیشرفت انسانی می‌شود.
امر مطالعه به عنوان رمز حصول پیشرفت کشورهای توسعه‌یافته ومترقی یک واقعیت اثبات شده است چرا که افراد هر جامعه زمانی به این ضرورت فرهنگی بها داده و آن را جدی بگیرند در رشد و پیشرفت جامعه تأثیرگذار بوده است.
سرانه مطالعه به رشد فرهنگی جامعه و به طور گسترده‌تر به توسعه انسانی کمک می‌کند، به این معنا که هر چه سرانه مطالعه بالاتر باشد آن جامعه از رشد فرهنگی بالاتری برخوردار است.
هفته کتاب و کتابخوانی فرصتی برای مرور میزان سرانه مطالعه، چالش‌های پیش‌روی کتاب و کتابخوانی، وضعیت دسترسی به کتاب و همچنین جایگاه کتاب و مطالعه است که بر آن شدیم تا در این هفته از دیدگاه مردم و کارشناسان به این موضوع در استان کردستان بپردازیم.
کتابخوان‌های جامعه کم نیستند
اسماعیل احمدی از نویسندگان استان کردستان در مورد ریشه‌های کتاب‌گریزی در استان کردستان اظهار کرد: جامعه کردستان از دو طیف گسترده تشکیل شده است یک طیف که از مطالعه کتاب به دور هستند و طیف دیگر که به صورت حرفه‌ای مطالعه می‌کنند، که اتفاقا کم هم نیستند.
وی افزود: برخلاف برخی اظهار نظرهای غیر دقیق که تعداد افراد کتابخوان را در استان کم می‌دانند، اعتقاد بنده به عنوان کارشناس این حوزه بر این است که ما در جامعه افراد کتابخوان زیادی داریم.
نگاهی به وضعیت اعضاء کتابخانهها گویای این مطلب است که ما هرجا کتابخانه داریم در حد استانداردهای متعارف عضو حضور دارد و شهروندان از آن استقبال می‌کنند.
احمدی تصریح کرد: البته این بدان معنی نیست که ما وضعیت بسیار خوبی در مطالعه داریم، آمار سیاه در باب کتابخوانی ناشی از بی‌اطلاعی است.
آمار سیاه در باب کتابخوانی ناشی از بی‌اطلاعی است
وی افزود: ما در استان مشکل دسترسی به کتابخانه داریم، یعنی ما با کمبود فضای کتابخانه‌ای که پوشش کامل جغرافیای استان را بدهد مواجه هستیم که این نقیصه باعث شده منابع کتابخانه‌ای هم به اندازه کافی نداشته باشیم.
احمدی درباره علت نبود مطالعه کتاب در بین آن طیف از جامعه که به اصطلاح «کتاب‌گریز» نامیده می‌شوند، گفت: در واقع کتاب‌گریزی که یک نوع آسیب فرهنگی اجتماعی است، مجموعه‌ای از دلایل مختلفی دارد از جمله یکی از مهم‌ترین دلایل آن در جامعه ما، بی‌نیازی به دانایی است. متاسفانه بسیاری از افراد جامعه بر این باورند که به اندازه کافی دانا هستند و نیازی به دانستن ندارند این در حالی است که اختراعات بشر معلول احساس نیاز درونی است و تا زمانی که این احساس نیاز، در درون انسان‌ها به وجود نیاید پیشرفتی صورت نمی‌گیرد.
ضرورت معرفی مناسب کتابهای خوب
وی ادامه داد: یکی دیگر از دلایل کتاب‌گریزی در جامعه ما، معرفی نکردن کتاب خوب است و این می‌تواند یکی از سیاست‌های اشتباه رسانه‌ها از جمله صدا و سیمای استان در معرفی نکردن کتابهای خوب باشد.
وی با اشاره به اینکه تاریخ ما تاریخ شفاهی است، بیان کرد: کتابخوانی یک رفتار مدرن است و در جامعه ما در گذشته کتاب زیادی تولید نمی‌شد و حفظیات جای مکتوبات را می‌گرفت، بنابراین اگر جامعه امروز ایران و کردستان را نسبت به گذشته مقایسه کنیم می‌توان گفت جامعه امروزی ما کتاب‌دوست‌تر شده و اگر نسبت به سایر جوامع امروزی مقایسه کنیم جامعه ما متاسفانه در سطح پایین‌تری از کتابخوانی قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: سبک زندگی جامعه امروزی ایران تابع مد است و خانواده‌ها ارزش‌های پایدار را دنبال نمی‌کنند این روزها مد غالب جامعه فعالیت در شبکه‌های اجتماعی است.
سبک زندگی جامعه امروزی ایران تابع مد است این روزها مد غالب جامعه فعالیت در شبکه‌های اجتماعی است.
احمدی افزود: زمانی که ذهن انسان درگیر باشد نمی‌تواند تولیدات فاخر و گسترده‌ای داشته باشد.
وی اظهار داشت: رفع دغدغه‌های هنرمندان و نویسندگان آنها را در خلق آثار جدید تحریض می‌کند و به همان میزان بی‌توجهی به آنها باعث خالی شدن عرصه فرهنگی از آثار برجسته می‌شود.
احمدی اظهار داشت:زمانی که نویسندگان برای گذران امورات روزمره مجبور به داشتن شغل دوم و سوم شوند نشانگر بی‌احترامی به اصحاب فرهنگ و ادب است و نمی توان انتظار جوشش فرهنگی را داشته باشیم.
رابطه کتاب و صلح در خاورمیانه
احمدی با اشاره به یکی از آثار خود که به بررسی رابطه کتاب و صلح در خاورمیانه پرداخته است گفت: براساس مطالعات صورت گرفته رابطه مستقیمی بین مطالعه کتاب و خشونت وجود دارد به طوری که در جوامعی که افراد کتاب خوان بیشتری وجود دارد، شاخص‌های صلح نیز حاکم فرماست.
وی افزود: امید است که با حل چالش‌ها و موانع از جمله گسترش زیربنای کتابخانهها و گسترش و ازدیاد منابع کتابخانه‌ایی و دادن یارانه برای خرید کتاب و.... جامعه آگاه و سازنده تری داشته باشیم.
بازار کرونایی کتاب
رفیق صالحی از جمله افرادی است که از سال ۷۲ در فروشگاه‌های نشر و انتشارات کتاب فعالیت می‌کند از بی‌رونقی بازار کتاب در سال‌های اخیر گلایه ها دارد و می‌گوید: چند سالی است بازار کتاب، کرونا گرفته است در سال‌های گذشته فروش کتاب بهتر بود.
عوامل مختلفی در کسادی بازار کتاب موثر است که بخشی از این عوامل مربوط به اقتصاد و برخی نیز به فراغت فکری و فضای مجازی در رسانه‌ها است در مجموع کتاب در سبد کالای خانوارهای ایرانی سهم ناچیزی دارد.
وی اظهار داشت: امسال آموزش و پرورش سهمیه کتاب درسی را از کتابفروشی‌ها حذف کرد و همین امر در بی‌رونقی بازار ما نیز موثر است.
آموزش و پرورش امسال سهمیه کتاب درسی را از کتابفروشی‌ها حذف کرد.
وی در مورد اینکه خرید چون دست کتاب‌هایی در کردستان اقبال بیشتری دارد، می‌گوید:کتاب‌هایی در حوزه ادبیات کردی و در رده سنی میانسال بیشترین متقاضیان خرید کتابهای ما هستند.
ایجاد ۳۸۰ باشگاه کتابخوانی در کردستان
عیسی فلاحی رئیس اداره امور فرهنگی و مطبوعات استان کردستان به نقش این اداره کل در نهادینه کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی اشاره کرد و گفت: طی سال‌های اخیر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان اقدامات ارزنده‌ایی را در این زمینه انجام داده است.
به گفته وی، اجرای طرح بهارانه، تابستانه و پاییزه کتاب با تخفیف ۲۰ درصدی از سوی کتابفروشی‌های سطح استان، اهدای رایگان کتاب به علاقمندان و ایجاد مسابقات کتابخوانی و همچنین ایجاد ۳۸۰ باشگاه کتابخوانی از اقدامات انجام شده در این راستا بوده است یکی از این باشگاه‌ها مفتخر به کسب مقام اول در کشور شد و همچنین از دیگر اقدامات می‌توان از اشاره کرد.
اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حد مقدور، در چاپ کتاب به صورت رایگان و همچنین در ایجاد کمیته‌هایی به نام کمیته خرید در راستای حمایت از نویسندگان برای خرید کتاب‌هایشان اقداماتی به عمل آورده است.
وی افزود: در هفته کتاب اهدا، نقد و بررسی کتاب، تجلیل از نویسندگان و فعالان حوزه کتاب، برگزاری مسابقات کتابخوانی و رو نمایی از تازه‌های نشر کتاب در فضای مجازی و برپایی نمایشگاه مجازی کتاب و ...انجام می‌شود.
فلاحی در ادامه به فضای مجازی و علاقه‌مندی مردم به مطالب کوتاه و مختصر و بدون هزینه در این فضا هم گریزی زد و افزود: اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در این راستا و با توجه به شرایط موجود و به دلیل جلوگیری از شیوع بیماری کرونا اقدامات ارزنده‌ای در فضای مجازی به عمل آورده است.
رئیس اداره امور فرهنگی و مطبوعات استان کردستان ضمن اشاره به آمار پایین سرانه مطالعه در کردستان گفت: چالش‌ها و موانع کتاب و کتابخوانی تنها با فعالیت یک ارگان و سازمان دولتی حل نمی‌شود،همه ارگان‌ها و نهادهای مردمی از جمله؛ اداره امور کتابخانهها، سازمان تبلیغات اسلامی و موسسات مردم نهاد در حوزه کتاب و ...در نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی نقش بسیار تاثیرگذاری دارند.
کتابخوانی از دیدگاه جامعه‌شناسان
غفور شیخی یکی از محققان حوزه ادب و فرهنگ در کردستان می‌گوید: پایین بودن سرانه مطالعه در ایران و کردستان می‌تواند عوامل بسیاری داشته باشد، از جمله علل تاریخی فرهنگی و ساختاری.
وی اضافه کرد: جامعه ما به مدل وجود نخبه باور داریم، یعنی یک نفر را به عنوان نخبه پرستش کرد و مابقی جامعه را از بار مسئولیت رها کرد.
شبخی اذعان داشت: نبود سبک زندگی علمی استدلالی و انتقادی یکی دیگر از مشکلات است به طوریکه بین مطالعه و رفع نیاز به مهارت آموزی ارتباط مستقیمی وجود دارد،به طور مثال بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی حتی قادر به ارائه یکی از کتابهای درسی به زبان مادری خود نیستند.
نبود سبک زندگی علمی استدلالی و انتقادی از چالش‌های فراروی نهادینه کردن فرهنگ کتابخوانی است
شیخی افزود: از دیگر عوامل پایین بودن سرانه مطالعه رویکرد اشتباه آموزشی است به طوری که در بسیاری از موارد متضاد و کاسب گرایانه است، کما اینکه وجود انواع کتب رنگارنگ کنکوری و کمک آموزشی که تحصیلات دانش‌آموز را به حاشیه و کج راهه می‌کشاند، فارغ التحصیلان دانشگاهی مهارت کافی در بازار کار ندارد.
نداشتن مهارت در معامله، حسابداری، و تعمیرات آشپزی وغیره که نشان دهنده ضعف مهارت‌آموزی با مدرک‌گرایی جبران شده است و باید این تحصیلات وارد حوزه شناختی و کاربردی شود.
چاپ و نشریات کردستان
مهسا سعیدی صاحب فروشگاه‌های نشر و انتشار کتابهای غیردرسی می‌گوید: اصالتاً همدانی هستم، حدود یک سالی است که در سنندج شروع به کار کرده‌ام قبل از این نیز در شهرهای مختلف از جمله ساری، بندرعباس، تبریز، کرمان، همدان کرمانشاه، محمودآباد و ... فروشگاه نشر و انتشار کتاب دایر کرده‌ام.
مهسا افزود: در شهر ساری بیشترین تعداد متقاضی خرید کتاب را داشته‌ام و در سنندج نیز نسبت به مدت کمی که در اینجا بوده‌ام، استقبال نسبتا خوبی داشت که خارج از تصورم بود.
کتاب‌هایی در حوزه علوم اجتماعی و فلسفه در سنندج فروش بهتری دارد و رده سنی کودک و نوجوان بیشترین متقاضیان خرید کتاب در اینجا هستند.
وی افزود: با توجه به افزایش قیمت کاغذ قیمت کتاب نیز افزایش یافته است، مثلا کتاب«دوره در جستجو» که در سال گذشته ۲۸۰ هزار تومان بود با افزایش چند برابری در چاپ جدید ۶۸۰ هزار تومان به فروش می‌رسد و این تفاوت قیمت‌ها در طول یکسال بسیار چشمگیر است.
وی خاطرنشان کرد: البته قیمت کتاب سهم ناچیزی در علت پایین بودن سرانه مطالعه در ایران دارد، چراکه کتابهای ارزان قیمت در بازار موجود است اما خریدار کمی دارد.
شکل‌گیری فرهنگ کتابخوانی در درون خانواده‌ها
مهسا تصریح کرد:باید فرهنگ کتابخوانی در درون خانواده‌ها شکل بگیرد، بعضی از افراد به اصطلاح« مشتری‌های همیشگی» از همان دوران کودکی خرید کتاب برای آنها نهادینه شده است و تهیه کتاب برای این دسته از افراد یک دغدغه محسوب می‌شود که حتی با وجود افزایش قیمت‌ها از خرید کتاب منصرف نمی‌شوند.
مهسا در مورد طرح بهارانه تابستانه و پاییزه کتاب هم گفت: اجرای این طرح بسیار مفید بوده است و یکی از عملکردهای خوب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حمایت از مصرف‌کننده است و امیدوارم در آینده نزدیک برای حمایت از فروشنده‌ها نیز برنامه‌هایی در نظر گرفته شود.
سهم دانش‌آموزان از مطالعه
الینا ۱۰ ساله هم که علاقه شدیدی به خواندن کتابهای غیر درسی از جمله کتاب داستان دارد می‌گوید: از دنبال کردن مطالب کتاب داستان‌ها لذت میبردم.
مادر الینا می‌گوید: علاقه زیاد الینا به کتاب داستان‌ها موجب می‌شود، که وقت زیادی را برای مطالعه کتابهای درسی خود اختصاص ندهد و به اصرار ما تکالیف مدرسه را انجام می‌دهد.
سرانه پایین کتاب در کردستان
محمد مخدومی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان کردستان می‌گوید: هم اکنون در استان کردستان 51 باب کتابخانه عمومی و 30 باب کتابخانه مشارکتی مشغول به فعالیت هستند.
وی خاطرنشان کرد: کمبود اعتبارات بزرگترین چالش پیش رو در گسترش کتابخانهها است، هم اکنون ساخت 7 پروژه در شهرستان‌های سنندج، کامیاران وقروه بدلیل نبود اعتبار کافی متوقف شده است.
وی اضافه کرد: بدلیل شیوع ویروس کرونا در طول سال گذشته با کاهش 10 هزار نفری اعضاء مواجه بودیم در حال حاضر 42 هزار نفر در کتابخانه‌های عمومی استان عضویت دارند.
وی افزود: سرانه فضای مطالعه در استان 3/1 مترمربع به ازای 100 نفر بوده و جایگاه استان در این بخش نسبت به میانگین کشوری پایین است که امیدواریم با حمایت مسئولین استان بتوانیم این شاخص را ارتقاء دهیم.
مخدومی گفت: هم اکنون 802 هزار نسخه عنوان کتاب در کتابخانه‌های عمومی استان وجود دارد که بخشی از آن اختصاص به تولیدات نویسندگان و هنرمندان بومی استان عنوان کرد.
وی با بیان اینکه براساس مطالعات صورت گرفته گرایش مردم به مطالعه کتابهای ترجمه ای بسیار بالا رفته است، گفت:تولید آثار فاقد کیفیت از چالش‌های پیش رو در عرصه کتاب است تا جایکه طی چند سال اخیر بدلیل عدم توجه جدی به سطح محتوای آثار تألیفی شاهد چاپ آثاری بی‌کیفیت از لحاظ محتوا و شکل ظاهری هستیم که ادامه این روند در بلند مدت آسیب بسیاری را به بار خواهد آورد.
و اما...
البته این هم درست نیست که فکر کنیم توسعه شبکه ارتباطی اینترنتی، مخاطب و علاقه‌مندان به مطالعه و تحقیق را از کتاب بی نیاز کرده است، هر چیز جای خود را دارد و کتاب و انتشار مکتوب و سنتی آن، همچنان بر حضور و ایفای نقش جدی خود تاکید می ورزد
امروزه نیز رسانه‌ها به رقابت با کتاب می‌پردازند اما رقابتی که با دیروز قابل مقایسه نیست و می‌توان آن را همراه با کتاب دانست، چراکه وجود رسانه‌های جدید در عصر امروز، فرصتی را برای خواندن و ترویج این فرهنگ فراهم آورده است که باید این فرصت را غنیمت شمرد و از آن استفاده کرد.
انتهای پیام/2330/70
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
