به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، 90 سال پیش، در 21 ژانویه 1931 در دوشنبه، «تاجیک گو اسپروئکت»، یکی از سازمان‌های برجسته طراحی تاجیکستان در زمینه شهرسازی، طراحی پایتخت این کشور را شروع کرد.
تنها با دانستن تاریخ شهر «دوشنبه» می‌توان به درستی درک کرد که چه میزان کار و پیگیری خلاقانه و تلاش معماران، مهندسان و سازندگان «دوشنبه – استالین آباد» لازم بود تا در کویر یکی از زیباترین شهرهای آسیای مرکزی، یعنی شهر «دوشنبه» ظهور کند.
در سال 1930 میلادی در تاجیکستان تصمیم گرفتند موسسه‌ای برای طراحی نقشه‌های اصلی شهرها و روستاهای کارگری، اسناد طراحی برای ساختمان‌های جدید برنامه پنج ساله اول تهیه کنند. سپس با تصمیم دولت تاجیکستان (23 اکتبر 1930) موسسه طراحی «تاجیکگو سپروئکت» تشکیل شد.
تقریبا سه ماه بعد، در 21 ژانویه سال 1931، به گواهی روزنامه‌های مرکزی آن دوره، دفتر مرکزی طراحی «تاجیکگوسپروئکت» آغاز به کار کرد.
دوشنبه واقعا با سرعت خارق العاده رشد و نمو کرد. به گونه‌ای که بسیاری از افراد، حتی متخصصان، نمی‌توانستند بلافاصله مقیاس کار ساخت و ساز و واقعیت برنامه‌ها را درک کنند.
به عنوان نمونه، یکی از اعضای هیئت اعزامی به تاجیکستان آن دوره، بنیانگذار کانی شناسی کاربردی، عضو متناظر آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی «نیکولای فدوروسکی» در اوایل دهه 1930 در مورد دوشنبه نوشت: «شهر توسط معماران خارق العاده برنامه ریزی می‌شود. خانه‌ها با فاصله بسیار زیادی از یکدیگر ساخته شده‌اند. در طول بسیاری از کیلومترها خیابان‌های خالی، که هنوز ساخته نشده‌اند دیده می‌شوند. این شهر احتمالا به عنوان پایتخت آینده کل آسیا در حال طراحی است.»
در اینجا نظر «الکساندر فرسمن»، ژئوشیمیست، آکادمیست و نایب رئیس آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی که همچنین به عنوان عضو این هیئت در تاجیکستان قرار داشت، در مصاحبه‌ای با روزنامه «ایزوستیا» در سال 1935 اظهار داشت: «استالین آباد جدید، شهری که در محل روستای دوشنبه درحال ساخت است، شهری جدید و دارای یک طرح کاملا فکر شده است. درسال‌های اخیر در راستای سفرهای کاری‌ام تعدادی ساختمان‌های بسیار را در اورال ، سیبری، قطب شمال و در مناطق مرکزی اتحادیه دیده‌ام اما در هیچ کجا فکر و نگاه خاصی در ساخت یک شهر جدید به این وضوح احساس نکردم، شرایط آب و هوایی، تابش بیش از حد خورشید و گرد و غبار پیوسته در نظر گرفته می‌شود. با نظر گرفتن تمام ویژگی‌های منفی و مثبت آب و هوای جنوبی، طراحی این شهر اجرا می‌شود».
در همان زمان، معماران فارغ التحصیل موسسات معماری و ساختمانی لنینگراد، مسکو، اودسا و تاشکند برای کار در موسسه مرکزی طراحی «تاچیکگوسپروئکت» به دوشنبه آمدند. در میان آنها معمارانی بودند که آثار مهمی در میراث دوشنبه گذاشتند.
فقط طی ده سال، از سال 1931 تا 1941، بر اساس طرح‌های آنها بیش از صد ساختمان عمومی و مسکونی در پایتخت ساخته شد که می‌توان از تئاتر اپرا و باله به نام صدر الدین عینی ، ساختمان شورای عالی، آکادمی علوم (بعدا مجلس عالی)، فلرمانیا (ساختمان فعلی تلویزیون سفینه)، اداره پست اصلی، هتل وخش، موسسات پزشکی و آموزشی و تربیتی و بسیاری از ساختمان‌های دیگر یاد کرد.
در سال 1938 در «تاجیکگوسپروئکت» دو بخش برنامه ریزی و توسعه شهرها در مناطق پر جمعیت ایجاد شد که سرپرست و رهبر آن معمار «و.کازلاف» و رئیس طراحی صنعتی و مدنی «م. زاخاراف» بود.
در سال 1941، بیشتر معماران، مهندسان و سایر کارمندان «تاجیکگوسپروئکت» به صفوف ارتش سرخ اعزام شدند و در جبهه‌های جنگ بزرگ میهنی جنگیدند.
در طول جنگ جهانی دوم و اولین سال‌های پس از جنگ «تاجیکگوسپروئکت» اقداماتی را برای تقویت دفاع کشور، طراحی و ساخت ساختمان‌های صنعتی و ساختمان‌های برای تخلیه شرکت‌های صنعتی از مناطق غربی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی انجام داد.
در سال 1957 «تاجیکگوسپرویکت» به موسسه طراحی دولتی «تاجیکگیپراسترای» تغییر نام یافت و تا زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به همین نام باقی ماند.
در طی دهه 50 – 60 عصر گذشته، ریاست و رهبریت این موسسه را «افیم مویزویچ مارشاک»، یک شهرساز تاجیکستانی بر عهده داشت. تحت هدایت و رهبری وی، موسسه دولتی طراحی «تاجیکگیپراسترای» به یک موسسه برجسته طراحی جمهوری تبدیل شد، یک مکتب واقعی مهارت‌های شهرسازی که بسیاری از متخصصان و معماران و مهندسان چیره دست را پرورش داد.
در موسسه طراحی و برنامه ریزی، شهرهای لنین آباد، کولاب، قرغان تپه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند. با توجه به پروژه‌های «تاجیک گیپراسترای» شهرهای جدیدی از جمله نارک، راغون، تورسونزاده، یاوان با طیف کاملی از زیرساخت های اجتماعی، صنعتی، حمل و نقل و مهندسی ظهور کردند.
پس از به استقلال رسیدن تاجیکستان، «تاجیک گیپراسترای» به شرکت سهامی آزاد «شهرآفر» تبدیل شد و امروز همچنان سازمان برجسته طراحی کمیته معماری و ساخت و ساز است.
در طول دهه‌های گذشته، «شهرآفر» طرح‌های بزرگ شهرهای باختر، خجند، کولاب را آماده نموده است و نیز پروژه‌های جشن در کولاب، پنجکنت، دوشنبه، حصار، باختر تهیه کرده است.
امروز اینجا مانند سال‌های گذشته، پروژه‌ها و برنامه ریزی‌های برای بهتر سازی خیابان‌های جدید، میادین، پارک‌های شهرها و روستاها، ساختمان‌های آپارتمانی مدرن و ساختمان‌های اداری جدید آماده می‌شوند.
در زیر عکس‌های برخی از ساختمان‌ها و سازه های قابل توجه که توسط پروژه‌های موسسه صنعتی دولتی تاجیک گیپراسترای - شهرآفر از سال 1950 تا 2010 در دوشنبه ساخته شده‌اند، جمع آوری شده است.
انتهای پیام/ح
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
