خبرگزاری فارس لرستان- سمیرا عزیزی، تالابها از حاصل‌خیزترین و ارزشمندترین اکوسیستم‌های طبیعی هستند که شش درصد مساحت کره زمین و بیشترین تنوع زیستی را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس آمار اعلام شده ارزش خدماتی این اکوسیستم‌ها سالیانه حدود ۹.۴ تریلیون دلار بوده و برای هر هکتار تالاب معادل ۲۰ هزار دلار ارزش افزوده محاسبه شده است.
برای همین از سال‌های دور، انسان همواره به گسترش سیطره و تسلط خود بر این اکوسیستم‌ها توجه داشته و هر روز فشار و سنگینی بار بیشتری را با بهره‌برداری‌های مکرر، بیش از حد و غیرآگاهانه بر تالابها وارد آورده است. این دست‌درازی‌ها به قدری بود که دوم فوریه(۱۴ بهمن)، روز جهانی تالاب نام‌گذاری شد تا هر ساله حساسیت و اهمیت این اکوسیستم‌ها برای همگان تبیین و گوشزد شود.
هم‌اکنون حدود سه میلیون هکتار تالاب در کشور به ثبت رسیده اما با این وجود هنوز تلاشی جدی برای احیای دوباره آنها صورت نپذیرفته چراکه همواره تامین آب کشاورزی و صنعت بر حق‌آبه تالابها مقدم بوده است. در این میان لرستان نیز با داشتن ۱۵ تالاب طبیعی از این قاعده مستثنی نیست.
جوامع محلی باید به عنوان مطالبه‌گر اصلی برای حیات تالابها تلاش کنند
در این رابطه نبی‌الله قائدرحمتی، معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه در استان حدود ۱۵ تالاب طبیعی وجود دارد، به خبرنگار فارس گفت: این تالابها شامل یازده‌گانه پلدختر، بیشه دالان بروجرد، تنوردر دورود، گهر کوچک و تالاب کارستی غار ماهی کور هستند.
وی با یادآوری اینکه تالاب‌های مصنوعی زیادی نیز در سطح استان وجود دارد، ادامه داد: از جمله آنها می‌توان به تالاب سدهای هاله کوهدشت، مروک، ایوشان، خان‌آباد، حوضیان، رودبار و ده‌ها آبگیر و سد خاکی دیگر که در سطح استان پراکنده هستند؛ اشاره کرد.
قائدرحمتی مهم‌ترین تالاب‌های استان را مربوط به شهرستان پلدختر عنوان کرد و افزود: این تالابها در قسمت جنوبی استان و فاصله ۱۲ تا ۴۵ کیلومتری جنوب غربی شهر پلدختر قرار گرفته‌اند. در این منطقه ۱۱ تالاب کوچک و بزرگ وجود دارد که ۹ تالاب آن دارای آب دایمی و دو مورد هم فصلی هستند.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه این تالاب‌های طبیعی از نظر زیبایی و دارا بودن آبزیان جزو نوادر طبیعی کشور به شمار می‌روند، اضافه کرد: اینها علاوه بر داشتن پرندگان وحشی بومی به علت واقع شدن در مسیر کوچ پرندگان در فصلی از سال محل استراحت و تغذیه آنها طی مسیر طولانی مهاجرت به شمار می‌روند.
وی خاطرنشان کرد: لازم به ذکر است که تالاب‌های یازده‌گانه پلدختر، بیشه دالان بروجرد و تنوردر دورود، دریاچه گهر و تالاب کارستی غار ماهی کور جزء تالاب‌های مهم طبیعی استان به شمار می‌روند.
قائدرحمتی احیای تالابها را نیازمند توانمندسازی جوامع محلی و جلب مشارکت‌های مردمی دانست و در ادامه اظهار کرد: آموزش و آگاهی‌ها بایستی به صورتی باشد که احیای تالابها به مطالبه مردم تبدیل شود و خود جوامع بومی و محلی که در نزدیکی آنها زندگی می‌کنند به عنوان مطالبه‌گر اصلی برای حیات تالابها تلاش کنند.
به گفته معاون اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان اگر چنین باشد موفق بودیم درغیر این صورت بایستی در نوع آموزش و جامعه هدف تجدید نظر شود.
وی بیان کرد: متاسفانه تغییر کاربری‌ها و خشکسالی‌های پیاپی حیات تالاب‌های استان را با مخاطره رو به رو کرده که البته بارندگی‌های سال گذشته و امسال و سیل فروردین ثابت کرد که احیای تالابها برای محیط زیست و مردم ضروری و از سیل‌های ویرانگر جلوگیری می‌کند.
قائدرحمتی با بیان اینکه تالاب‌های استان نقش برجسته‌ای در کنترل سیلاب و افزایش خسارات ناشی از سیل و نیز تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی بر عهده دارند، اضافه کرد: به عنوان مثال تالاب‌های پلدختر، بیشه دالان بروجرد و تنوردر دورود با توجه به دست اندازی‌های افراد به این تالابها طی سالیان گذشته"دهه ۶۰ و ۷۰"و وجود زهکش‌ها که کاهش آب تالابها را به دنبال داشت علی‌رغم بارش‌های سیل آسا در این مناطق خصوصا دورود و بروجرد به دلیل نگهداری حجم آب بالا، موجب شدند خسارات سیل اخیر در مناطق پائین‌دست آنها به حداقل ممکن برسد.
احیای تالابها نیازمند توانمندسازی جوامع محلی است
این مسوول ادامه داد: بنابراین برای احیای تالابها علاوه بر توانمندسازی جوامع محلی و جلب مشارکت‌های مردمی، اقتصادی کردن تالابها برای مردمی که در نزدیکی آنها زندگی می‌کنند؛ امری ضروری بوده چراکه اقتصاد روستائیان معمولا متکی به آب و زمین کشاورزی است.
وی افزود: بنابراین می‌بایست معیشت‌های جایگزین اقتصادی علاوه بر تنوع بخشی به انواع محصولات کشاورزی، ایجاد مشاغل دیگر و تشکیل شرکت تعاونی‌ها، صنایع دستی و گردشگری و غیره در روستا‌ها به صورت پروژه‌های کاربردی تعریف شوند.
قائدرحمتی با اشاره به سطح آب دائمی تالابها گفت: تالاب‌های یازده‌گانه پلدختر حدود ۴۵، بیشه دالان بروجرد ۸۰، دریاجه گهر ۱۰۰، خروسان ازنا ۱۲ هکتار بوده و تنوردر دورود به علت تخریب و احداث پرورش ماهیان گرم آبی به صورت فصلی درآمده است.
این مسوول خاطرنشان کرد: در کشور تاکنون ۳۵ تالاب با اهمیت جهانی در قالب ۲۵ عنوان و مجموع مساحتی حدود ۴.۱ میلیون هکتار به کنوانسیون معرفی و در فهرست تالاب‌های با اهمیت جهانی به ثبت رسیده‌اند.
وی با یادآوری اینکه در اثر بارش‌های مطلوب طی دو سال آبی گذشته تمامی تالاب‌های استان احیا شدند، ادامه داد: در سال ۱۳۹۶ قانون حفاظت از تالابها به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و سال ۹۷ نیز آیین‌نامه اجرایی همین قانون به تصویب دولت رسید که در این آیین نامه از ۱۴۶ تالاب مانند مجموعه تالاب‌های پلدختر، گوری بلمک، گهر و تنوردر دورود، بیشه دالان بروجرد نام برده و برای حفاظت قانون‌مند شده‌اند.
اتمام مطالعات تعیین حق‌آبه تالاب‌های لرستان
قائدرحمتی از تعیین حق‌آبه تعدادی از تالاب‌های استان و اتمام مطالعات آنها خبر داد و گفت: نتیجه مطالعات با توجه به مشخص شدن حق‌آبه مورد نیاز هر تالاب شامل تالاب‌های گوری بلمک پلدختر، تنوردر دورود و بیشه دالان بروجرد به وزارت نیرو معرفی شده‌اند.
معاون اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان ادامه داد: متاسفانه علی‌رغم تلاش‌های فراوان مهم‌ترین تهدید تالاب‌های استان همچنان در وهله اول حق‌آبه آنهاست که بایستی استمرار داشته باشد و بعد از آن هم مصارف آب تالابها برای کشاورزی که همچنان از عوامل مهم عدم تحقق حق آبه تالاب‌های استان محسوب می‌شود و باید به سمت معیشت‌های جایگزین و اصلاح الگوی کشت در تالابها و حاشیه آنها و در کل حوضه آبخیز تالابها حرکت کنیم.
وی مساحت کل تالاب‌های کشور را سه میلیون هکتار عنوان کرد و در ادامه افزود: سطح تالاب‌های ثبت شده کشور در کنوانسیون رامسر 1.4 میلیون هکتار بوده و امسال پنجاهمین سالگرد روز جهانی تالابها بوده که شعار امسال هم "پیوند ناگسستنی آب، تالاب و زندگی" است.
تالاب از نظام‌های حیات بخشی است که مطلقا جایگزین ندارد
این مسوول با یادآوری اینکه دوم فوریه(۱۴ بهمن ۱۳۹۹) مصادف با روز جهانی تالاب است، بیان کرد: تالابها زندگی بخش بوده و آب مایه حیات است و هرگاه به یکی از این دو خدشه‌ای وارد شود دیگری در امان نخواهد بود.
وی اظهار کرد: تالابها شاهکار خلقت هستند و در عرصه‌های طبیعی زمین کمتر زیستگاهی را می‌توان تا بدین قدر با اهمیت پیدا کرد. همچنین آنها را می‌توان از جمله نظام‌های حیات بخشی به حساب آورد که مطلقا جایگزین ندارند.
قائدرحمتی خاطرنشان کرد: متاسفانه هنوز روند تخریب این سیستم‌های طبیعی بی همتا که ده‌ها کارکرد متفاوت و موزون را یکجا در خود دارند متوقف نشده است.
به گفته این مسوول حفظ آب‌های زیرزمینی در اثر نفوذ آب تالابها به‌علاوه تنظیم جریان روان‌آب‌ها و کنترل اولیه سیلاب‌ها توسط تالابها صورت می‌پذیرد.
دهه ۶۰ و ۷۰، سال‌های سیاه برای تالاب‌های لرستان
وی به عمده‌ترین تهدیدات تالاب‌های استان اشاره کرد و گفت: ایجاد زهکش و تغییر کاربری اراضی تالابی برای امور کشاورزی و غیره در گذشته"دهه ۶۰ و ۷۰"و بهره برداری خارج از ظرفیت در تالابها، تغییر اقلیم و خشکسالی‌های متوالی، کاهش آب ورودی به تالابها از منابع آب بالادست(عدم تامین حقابه زیست محیطی تالابها) و ورود انواع آلاینده‌ای بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی گسیل شده از مزارع کشاورزی، شهرها، آبادی‌ها و صنایع و رسوبات ناشی از فرسایش خاک‌های بالادست از جمله این موارد هستند.
قائدرحمتی اضافه کرد: همچنین چرای بی‌رویه، ایجاد باغات و کاشت گونه‌های زراعی آب‌بَر در سطح حوضه تالابها از تهدیدات شناخته شده هستند.
این مسوول بیان کرد: طبق قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور مصوب سال ۹۶، آئین نامه مربوطه و ماده ۱۶ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مدیریت تالاب های کشور به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است.
وی بیان کرد: در همین راستا جهت گیری‌های استان برای حفاظت و حراست از تالابها به سمت رویکرد مدیریت زیست بومی در حوزه‌های تالابی استان است چراکه زیست‌بوم‌های حساس و شکننده‌ای هستند و بایستی بر اساس ظرفیت قابل تحمل از آنها برداشت شود.
این مسوول ادامه داد: همچنین توسعه طبیعت‌گردی در تالابها جهت حفاظت از آنها با مشارکت جوامع بومی و محلی، ارتقای نقش ذی‌نفعان به ویژه بومیان در مدیریت تالابها با هماهنگی‌های بین بخشی جهت مدیریت آنها و تاکید بر حفاظت و بهره‌برداری پایدار از تنوع زیستی و تامین حق‌آبه طبیعی تالابها از برنامه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان است که در راستای صیانت این اکوسیستم‌ها پیگیری می‌شوند.
تاکنون موردی از آنفلوآنزای مرغی در استان دیده نشده است
وی با اشاره به شیوع بیماری آنفلوآنزای مرغی در برخی نقاط کشور بیان کرد: خوشبختانه تاکنون موردی در استان دیده نشده و البته گشت‌های سیار متشکل از اداره محیط زیست، بهداشت محیط و دامپزشکی به صورت مستمر مناطق آبی را تحت بررسی قرار می‌دهند و چنانچه مورد مشکوکی مشاهده شود گزارش خواهند داد.
قائدرحمتی عنوان کرد: همچنین با جوامع محلی و روستاییان مکاتباتی داشته‌ایم و آموزش‌های لازم به آنها داده شده تا در صورت مشاهده علائم بیماری سریعا آن را گزارش دهند.
انتهای پیام/خ
