اخبار فارس من افکار سنجی دانشکده انتشارات توانا فارس نوجوان

استانها  /  قزوین

از صنایع شیمیایی تا نیروگاهی در شرکت‌های دانش بنیان قزوین/ این طرح‌ها در شرایط تحریمی رشد کردند

در پارک علم‌وفناوری استان قزوین، امروز شرکت‌های دانش بنیان با حضور پژوهشگران، متخصصان و ایده‌پردازان جوان طرح‌های جذابی برای ارائه دارند، طرح‌هایی که حمایت از آن‌ها به سود کشور خواهد بود. برخی از این شرکت‌ها در حوزه‌های نیروگاهی و انرژی، داروسازی و الکترونیک معرفی شده‌اند.

از صنایع شیمیایی تا نیروگاهی در شرکت‌های دانش بنیان قزوین/ این طرح‌ها در شرایط تحریمی رشد کردند

به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، پارک‌های علم‌وفناوری امروز به یکی از مهم‌ترین مراکز برای رشد و توسعه واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان تبدیل شده‌اند. واحدهایی که نشان دادند در شرایط سخت‌تحریمی و سخت‌ترین روزها می‌توانند بارهای سنگینی را از دوش کشور بردارند و محرکی باشند برای جهش تولید و حرکت کشور به‌سوی تحقق اقتصاد مقاومتی. در پارک علم‌وفناوری استان قزوین نیز امروز شرکت‌های دانش بنیان با حضور پژوهشگران، متخصصان و ایده‌پردازان جوان طرح‌های جذابی برای ارائه دارند. طرح‌هایی که حمایت از آن‌ها به سود کشور خواهد بود.

تولید آنتی‌فوم و تأمین مواد اولیه تولید توسط یک شرکت دانش بنیان داخلی

شهره نصیری، مدیرعامل شرکت دانش بنیان «بنیان شیمی همگام صنعت» در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در قزوین می‌گوید: شرکت ما در حوزهٔ تولید تخصصی آنتی‌فوم فعالیت می‌کند. آنتی‌فوم ماده‌ای است که مواد اولیهٔ اکثر صنایع و کارخانجات مانند صنایع الکل‌سازی، کارخانهٔ قند، مواد غذایی، رنگ و رزین، نساجی، پتروشیمی، بتن و بسیاری از صنایع دیگر است. برخی از محصولاتی که ما تولید می‌کنیم منحصر به فرد بوده و مخصوص شرکت ماست و پیش از این در ایران تولید نشده است. برای مثال یک نوع گرید که تولید می‌کنیم و مادهٔ اولیهٔ مواد غذایی است، تولید آن برای نخستین بار در ایران اتفاق افتاده است و حتی مشابه خارجی نیز ندارد، یکی دیگر از محصولات تولیدی ما نیز پیش از این وارداتی بوده و قیمت بالایی داشته است و به‌دلیل معطلی در گمرک، رسیدن آن به‌دست مصرف‌کننده زمان‌بر بوده است، اما اکنون با توجه به تولید داخلی این محصول توسط شرکت ما، با قیمتی پایین‌تر و به سرعت در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد.

وی ادامه می‌دهد: پس از تحریم‌ها، بسیاری از صنایع جهت تهیهٔ مواد اولیهٔ موردنیاز خود به ما روی آورده‌اند، زیرا تحریم‌ها موجب شده واردات بسیاری از کالاها با مشکل مواجه شود و تولیدات داخلی بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

قیمت مواد اولیه به‌صورت روزانه متغیر است

نصیری در ادامه به مشکلات تولیدکنندگان داخلی اشاره کرده و عنوان می‌کند: اکنون تولید ما به‌صورت تناژ است، اما یکی از مشکلاتی که بر سر راه تولید قرار دارد عدم ثبات قیمت مواد اولیه است که موجب آزار تولیدکننده شده و ما هر روز با یک قیمت مواجه می‌شویم. یکی از مشکلات دیگر نیز مواد اولیهٔ خارجی است که اکنون به‌دلیل محدودیت در واردات، دسترسی به آن سخت شده است، زیرا برخی از مواد اولیه در داخل تولید نمی‌شوند و از خارج تأمین می‌شوند. این پژوهشگر اظهار می‌کند: محصول تولیدی ما مشابه خارجی هم دارد و پیش از این محصول خارجی طرفدار بیشتری داشته است اما اکنون که یک شرکت دانش‌بنیان داخلی اقدام به تولید داخلی این محصول کرده است، موجب شده تولیدکنندگان به سمت استفاده از محصولات داخلی روی بیاورند و ما اکنون درصد بالایی از تأمین نیاز اولیهٔ صنایع در کشور را به خود اختصاص داده‌ایم اما هنوز بسیاری از تولیدکنندگان اطلاع ندارند چنین محصولی در ایران تولید می‌شود و بی‌شک گذر زمان موجب می‌شود در این امر به خودکفایی برسیم.

 

قیمت محصول داخلی یک‌ششم نمونهٔ خارجی است

نصیری دربارهٔ رابطهٔ تولیدات داخلی و میزان جلوگیری از خروج ارز از کشور بیان می‌کند: بی‌شک حمایت از تولیدات داخلی و مصرف آن‌ها موجب جلوگیری از خروج ارز از کشور می‌شود. شرکت ما به‌صورت معمول ماهیانه 300 تن تولید دارد که قبلاً این محصول تماماً وارد کشور می‌شد اما اکنون در داخل تولید می‌شود و علاوه بر ایجاد اشتغال و کارآفرینی، موجب جلوگیری از خروج ارز نیز می‌شود. تولیدات ما نسبت به نمونه‌های خارجی با تفاوت قیمت یک‌ششم به مشتریان عرضه می‌شود. در شرکت ما 10 نفر به‌صورت مستقیم و 8 نفر به‌صورت غیرمستقیم فعالیت می‌کنند.

محصول آر‌تی‌یو، نیاز انرژی و صنایع نیروگاهی و برق

امیرحسام الفتی، مدیر تحقیق و توسعهٔ شرکت البرز میکرو سیستم نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در قزوین می‌گوید: محصول آرتی‌یو که تولید اصلی شرکت البرز میکرو سیستم است، باید از برخی استانداردهای بین‌المللی و داخلی پیروی کند. تولیدکنندگان داخلی و خارجی زیادی از این تجهیز استفاده می‌کنند. این محصول قابلیت‌ها و کاربردهای زیادی جهت استفاده در شرکت‌های توزیع انرژِی و شبکه‌های برق و نیروگاهی، سیستم‌های آب و فاضلاب، سیستم‌های اتوماسیون صنعتی، تجهیزات پتروشیمی و صنایع نفت و گاز دارد. ما تاکنون بالغ بر 1 هزار و 100 دستگاه محصول تولید کرده‌ایم. بزرگ‌ترین مشکلی که در تولید انبوه با آن مواجه هستیم، نوسانات ارزی است، زیرا لازم است برخی مواد اولیه از خارج از کشور تهیه شوند و نوسانات ارزی موجب بروز مشکلاتی در این زمینه می‌شود.

تا حدود 80 میلیارد تومان از خروج ارز از کشور جلوگیری شده است

الفتی در ادامه به قدرت رقابت و حتی پیشی گرفتن کیفیت محصولات داخلی از محصولات خارجی اشاره کرده و اظهار می‌کند: محصول تولیدی شرکت ما با این امکانات، کیفیت و دقت کمتر مشابه خارجی دارد، اما نمی‌توان گفت مشابه خارجی ندارد، نکتهٔ حائز اهمیت این است که نمونهٔ داخلی و مشابه خارجی این محصول اختلاف قیمت زیادی دارند و قیمت مشابه خارجی محصول بالغ بر 4 برابر تولید داخلی است. وی ادامه می‌دهد: مشابه خارجی این محصول نیز کماکان وارد کشور می‌شود که این یکی از مشکلات ماست که محدودیتی برای واردات این محصول وجود ندارد. البته صنایعی که ما به‌صورت حضوری محصول شرکت خود را به آن‌ها معرفی کرده‌ایم، به سمت ما روی آورده‌اند و از تجهیزات ما استفاده می‌کنند، اما متأسفانه بسیاری از صنایع نمی‌خواهند بپذیرند و یا علاقه ندارند و شاید هم به نفعشان نیست قبول کنند که از محصولات داخلی استفاده کنند، اما کسانی که از محصولات ما استفاده می‌کنند راضی هستند و پذیرفته‌اند که استفاده از محصول داخلی علاوه بر دارا بودن توجیه اقتصادی، موجب ایجاد اشتغال در داخل کشور می‌شود. وی بیان می‌کند: در شرکت ما 102 نیرو مشغول به فعالیت هستند که تاکنون موفق به تولید 1 هزار و 100 دستگاه شده‌ایم، مبلغی بالغ بر 20 میلیارد تومان هزینهٔ این سیستم‌ها بوده و بالغ بر 80 میلیارد تومان نیز از خروج ارز جلوگیری شده است.

 

دانش بنیانی که نیاز بیش از ۱۰۰ شرکت داروسازی را تأمین می‌کند

میثم عباسی‌نیا، مدیرعامل شرکت بهینه‌سازان فناوری گیتی (برند گیتو) در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در قزوین می‌گوید: ما طراح و تولیدکنندهٔ تجهیزات الکترونیکی و نرم‌افزاری صنایع مختلفی مانند داروسازی، تجهیزات پزشکی، غذایی و پتروشیمی هستیم و طراحی و تولید کلیهٔ تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توسط شرکت ما به‌صورت کاملاً بومی با توجه به نیازمندی‌های صنایع صورت گرفته است. وی ادامه می‌دهد: اکنون حدود 100 شرکت داروسازی ایران از تجهیزات ما استفاده می‌کنند، اما برای گسترش فعالیت و افزایش حجم تولید خود، مشکل محدودیت در فضای کاری داریم که پارک علم و فناوری استان قول مساعدت داده تا در سال آینده زیرساخت و زمین با نرخ مناسب در اختیار ما قرار دهد که اقدام به احداث فضای تولید وسیع‌تری کنیم. در حال حاضر 15 نفر پرسنل به‌صورت مستقیم و 15 نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم و یا پیمانکاری با ما همکاری می‌کنند.

نمونهٔ داخلی محصول تولید شده، ویژگی‌های پیشرفته‌تری نسبت به نمونهٔ خارجی دارد

عباسی‌نیا در ادامه به کیفیت بالای دستگاهی که تولید می‌کنند، اشاره کرده و اظهار می‌کند: دستگاه تولیدی شرکت ما، مشابه خارجی نیز دارد، اما ویژگی‌هایی که دستگاه ما دارد در چند مورد بالاتر از مشابه خارجی است و هم‌چنین قیمت پایین‌تر و پشتیبانی قوی‌تری نیز دارد و این مسئله باعث شده مشتری داخلی تمایل بیشتری به خرید محصولات این شرکت نشان دهد. ما تلاش کرده‌ایم ویژگی‌ها و قابلیت‌های دستگاه‌های طراحی شده را به گونه‌ای ارتقا دهیم که ایرادات و مشکلاتی که در نمونهٔ خارجی توسط مشتریان گزارش شده را مرتفع کنیم.

برای مثال یکی از محصولات شرکت با نام سیستم مانیتورینگ شرایط محیطی که مورد استفاده در صنعت داروسازی و تجهیزات پزشکی است، بر اساس ویژگی‌ها و الزامات موردنیاز صنعت داروسازی(جی ام پی) طراحی و تولید شده، در صورتی‌که بسیاری از سیستم‌های مشابه خارجی موجود در بازار ایران این الزامات را پشتیبانی نکرده و مناسب استفاده در صنعت داروسازی نیستند. در کلیهٔ بخش‌ها در هنگام طراحی نیازمندی‌های صنعت پیش‌بینی شده و توانسته‌ایم با انجام تحقیقات لازم از مشتریان و بررسی‌های قبل از طراحی، محصولاتی را تولید کنیم که بیشترین بهره‌وری و کیفیت را برای مشتریان ایجاد کند در صورتی‌که قبل از تولید این محصولات مشتریان و صنایع مجبور به استفاده از نمونه‌های خارجی موجود در بازار ایران هرچند ناکارآمد بوده‌اند که حتی ابتدایی‌ترین استانداردهای دارویی در این دستگاه‌ها پشتیبانی نمی‌شود. این پژوهشگر اظهار می‌کند: شرکت گیتو تولیدکنندهٔ سیستم اینترلاک دارویی و آزمایشگاهی با ویژگی‌های منحصر به فردی در ایران است. این سیستم به منظور مدیریت تردد پرسنل و جابه‌جایی مواد در خطوط تولید دارویی و آزمایشگاه‌های میکروبی در صنعت داروسازی و غذایی استفاده می‌شود. با توجه به ویژگی‌های محصولات شرکت گیتو در کنار قیمت مناسب، ظرفیت بالایی برای صادرات این محصولات پیش‌بینی شده است، برای مثال ما توانستیم در سال 98 اولین پروژهٔ صادراتی خود را در کشور ترکیه پیاده‌سازی کنیم. وی ادامه می‌دهد: محصولات تولید شده توسط شرکت گیتو با تلاش و پشتکار همکاران فنی و مهندسی این شرکت با قیمتی حدود یک‌سوم و کیفیتی هم‌تراز با نمونه‌های خارجی تولید به مصرف‌کننده عرضه می‌شود و حتی در مواردی نیز ویژگی‌های بسیار کارآمدی به این محصولات در مقایسه با نمونه‌های خارجی اضافه شده است.

 

 

می‌توانیم تولیدات را به بیش از ۳ برابر افزایش دهیم/ صرفه جویی ۶ میلیون دلاری

مدیرعامل شرکت بهینه‌سازان فناوری گیتی در ادامه به امکان بیش از ۳ برابر کردن تولیدات این شرکت اشاره کرده و عنوان می‌کند: چندین محصول جدید مورد نیاز صنعت طراحی و تولید شده که با توجه به کمبود فضای تولید، امکان افزایش خطوط تولید را نداریم، برای نمونه ۲ مورد از محصولات ما که در صنعت داروسازی به‌شدت مورد نیاز است با ظرفیت کنونی سالیانه حدود 3 هزار دستگاه تولید می‌شود که می‌توان تولید این محصولات را سالیانه حداقل تا 10 هزار دستگاه افزایش داد. اگر طبق وعده‌هایی که داده شده، سال آینده فضای گسترده‌تری در اختیار ما قرار گیرد و حمایت بیشتری صورت پذیرد ما می‌توانیم ماشین‌آلات و تجهیزات بیشتر و پیشرفته‌تری خریداری کنیم و با افزایش پرسنل، تولیدات را افزایش دهیم. وی ادامه می‌دهد: ما از سال 93 در صنعت داروسازی مشغول فعالیت هستیم و به‌طور میانگین سالیانه 1 هزار و 500 دستگاه به صنایع داروسازی و تجهیزات پزشکی  فروخته‌ایم یعنی در مجموع 9 هزار دستگاه تولید داشته‌ایم که می‌توان به‌طور تقریبی گفت با این حجم از تولید حدود 6 میلیون دلار در خروج ارز از کشور صرفه‌جویی شده است، یعنی سالیانه به طور میانگین به میزان 1 میلیون دلار مانع خروج ارز شده‌ایم.

تولید ابزارآلات پیشرفته هیدرولیک در قزوین

ابراهیم چگینی، مدیرعامل شرکت سامان کالا توان البرز در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در قزوین می‌گوید: شرکت ما تنها تولید کنندهٔ ابزارآلات پیشرفتهٔ هیدرولیک در کشور است، از ویژگی‌های محصولات ما می‌توان به رضایت‌مندی صددرصدی مصرف‌کنندگان، قیمت به مراتب پایین‌تر از محصولات اروپایی و کیفیت هم‌تراز با محصولات اروپایی و امریکایی اشاره کرد. محصولات تولیدی ما به سراسر کشور ارائه می‌شوند و در حد محدود نیز صادر می‌شوند. وی در رابطه با مشکلاتی که بر سر راه تولیدکنندگان قرار دارد، عنوان می‌کند: گرفتن مجوزها کار فوق‌العاده زمان‌بری است که همواره تولیدکنندگان با آن روبرو هستند و توجیه این‌که این محصول چیست و قرار است چه خدمتی را ارائه دهد امری مسئله‌ساز است و متأسفانه به‌دلیل باندبازی‌ها و مخالفت‌هایی که برخی نهادها با مجموعهٔ پارک علم و فناوری استان دارند، در بحث گرفتن مجوزها مشکلاتی وجود دارد. این پژوهشگر اذعان می‌کند: هیچ همکاری و کمکی از سوی هیچ سازمانی به ما نشده است و بسیاری از نهادها به شکل نمایشی با پارک علم و فناوری تفاهم‌نامه امضا می‌کنند و این را در بوق و کرنا می‌کنند ولی در عمل هیچ‌کدام از این تفاهم‌نامه‌ها مشکلی را از فناوران و شرکت‌های دانش‌بنیان حل نکرده است.

80 درصد فعالیت شرکت ما از طریق برون‌سپاری انجام می‌شود

چگینی در ادامه عنوان می‌کند: پیش از این نیازی در کشور وجود داشت که متأسفانه مصرف‌کننده به محصولی که شرکت ما تولید می‌کند دسترسی داخلی نداشت و واردات آن نیز با چالش‌های بسیار پیچیده‌ای روبرو بود و حتی تولیدکننده‌ای در داخل یا خارج از کشور نبود که متناسب با نیازی که وجود دارد محصولی را ارائه بدهد، ما این نیاز را دیدیم و به سمت رفع این نیاز رو آوردیم و در نهایت موفق شدیم بسیاری از نیروگاه‌های کشور را به این ابزار مجهز کنیم و مشکل تعمیرات آن‌ها را حل کنیم. این پژوهشگر اظهار می‌کند: ما به خاطر مشکلاتی که داشته‌ایم هنوز موفق نشده‌ایم خط تولید داخلی را در شرکت راه‌اندازی کنیم، زیرا نه فضای صنعتی مناسبی برای این کار داریم و نه موفق به خرید ماشین‌آلات شده‌ایم، به همین دلیل 80 درصد فعالیت شرکت ما به‌صورت برون‌سپاری انجام می‌شود. به این معنا که ما ماشین‌کاری محصولات خود را به کارگاه‌هایی که با آن‌ها ارتباط داریم می‌سپاریم و طراحی‌ها را تیم آرندی ما در شرکت انجام می‌دهند و خرید مواد اولیه نیز صورت می‌گیرد و در نهایت این مواد به پیمانکاران شرکت داده می‌شود که آن‌ها با مدیریت و کنترل نیروهای ما در خطوط تولید این شرکت‌ها، تولید و ماشین‌کاری را انجام دهند و سپس محصولات به مجموعهٔ پارک علم و فناوری باز می‌گردند و در بحث تست و مونتاژ مورد بررسی قرار می‌گیرند، بنابراین بخش اعظم تولید به‌صورت برون‌سپاری یعنی تولید بدون کارخانه انجام می‌شود.

 

 

در برخی صنایع خودکفا شده‌ایم

مدیرعامل شرکت سامان کالا توان ابزار در ادامهٔ گفت‌وگو اظهار می‌کند: محصول تولیدی ما مشابه خارجی نیز دارد اما قیمت آن با قیمت نمونهٔ داخلی بسیار متفاوت است، البته در برخی موارد نیز مشابه خارجی ندارد. خوش‌بختانه در مصارف نیروگاه‌ها و صنایع دریایی و برخی صنایع، دیگر نیازی به واردات این محصول وجود ندارد، چون تولیدکنندهٔ داخلی وجود دارد و زمانی‌که مصرف‌کننده به تولیدکنندهٔ داخلی با خدمات پس از فروش و گارانتی دسترسی دارد، دیگر نیازی به استفاده از کالای خارجی نمی‌بیند. وی ادامه می‌دهد: تفاوت قیمت محصولات ما با محصولات خارجی از یک‌سوم الی یک‌ششم متغیر است، اما برخی صنایع مانند نفت و گاز کماکان به سمت استفاده از محصولات خارجی گرایش دارند. اگر بخواهیم بدبینانه به این مسئله نگاه کنیم می‌توان دلیل این امر را به‌خاطر رانت‌هایی که وجود دارد و منفعتی که واردکنندگان از وارد کردن این محصولات می‌برند اشاره کرد. از دیگر دلایل تمایل برخی صنایع به مصرف کالای خارجی می‌توان به وجود بروکراسی‌ها و چالش‌هایی که برای ورود به وندورلیست این شرکت‌ها وجود دارد و عدم وجود یا تدوین نشدن یک استاندارد داخلی برای تولیدکنندگان، اشاره کرد.

وی اضافه می‌کند: البته مباحث فرهنگی نیز در این امر بی‌تأثیر نیست و متأسفانه به‌دلیل عدم فرهنگ‌سازی مناسب، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از کالای خارجی استفاده کنند اما مشتریانی که تجربهٔ خرید از ما را داشته‌اند زمانی‌که با محصولات باکیفیت و با خدمات پس از فروش و گارانتی مواجه شده‌اند، این اعتماد در آن‌ها ایجاد شده است که این محصول را به همکاران خود نیز معرفی کنند و در خریدهای بعدی نیز به سمت ما روی بیاورند. زمانی‌که ما یک‌بار ریسک کنیم و به سراغ تولیدکنندهٔ داخلی باکیفیت و قیمت مناسب برویم، این اعتمادسازی ایجاد می‌شود و مجدداً خریدهای بعدی اتفاق می‌افتد، البته بخشی از این مسئله نیز به کم‌کاری برخی تولیدکنندگان داخلی بر می‌گردد که موفق به جلب رضایت مصرف‌کنندگان نشده‌اند.

صددرصد از خروج ارز جلوگیری کرده‌ایم/ ماهانه دو نیروگاه را مجهز می‌کنیم

چگینی ضمن اشاره به جلوگیری صددرصدی از خروج ارز از کشور بیان می‌کند: میزان تولیدات ما به‌صورت پروژه‌ای است و ماهیانه ۲ پروژه انجام می‌دهیم، یعنی ماهیانه ۲ نیروگاه را به ۲ ابراز تجهیز می‌کنیم. این طرح تماماً موجب جلوگیری از خروج ارز از کشور بوده است، به این معنا که بابت هر محصولی که توسط ما تولید شده باید جایگزینی خارجی از آن وارد می‌شد، اما ما توانسته‌ایم جایگزین آن را در داخل تولید کنیم که اگر هر کدام از این محصولات تولید نمی‌شد، باید نمونهٔ خارجی آن وارد می‌شد، بنابراین صددرصد محصولات ما باعث جلوگیری از خروج ارز از کشور شده است. وی ادامه می‌دهد: ما از سال 96 تولید را آغاز کرده‌ایم و سالیانه حدود 1 میلیارد تومان فروش داریم و اگر بنا بود این محصولات از خارج وارد شود باید سالیانه 4 میلیارد تومان بابت واردات این محصول هزینه می‌شد که با وجود تولیدات ما، در خروج این مبالغ از کشور صرفه‌جویی شده است.

 

به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، جوانان نخبه‌ای که در شرکت‌های دانش‌بنیان استان قزوین فعالیت می‌کنند، با تولیدات خود موجب خودکفایی در مواد موردنیاز برخی صنایع و تجهیزات مورد نیاز آن‌ها شده‌اند و به میزان زیادی از خروج ارز از کشور جلوگیری کرده‌اند، تحریم‌ها و محدودیت در واردات نیز موجب شده است که بسیاری از صنایع به این تولیدات داخلی روی بیاورند و حجم فروش محصولات تولیدکنندگان داخلی افزایش یابد که بی‌شک این اعتماد به تولیدکنندگان داخلی موجب اشتغال‌زایی و نخبه‌پروری در کشور خواهد شد.

گزارش از معصومه امینی

انتهای پیام/

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
Captcha
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.

پر بازدید ها

    پر بحث ترین ها

      بیشترین اشتراک

        اخبار گردشگری globe
        اخبار کسب و کار تریبون
        همراه اول