به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، برای جوانان امروز ایران، باور اینکه زمانی بیمارستان‌های کشور در دست پزشکان و پرستاران هندی و پاکستانی و بنگلادشی بوده و از جمعیت نزدیک به ۱۵ هزار نفری پزشکان کشور، بیش از ۶ هزار از آنها خارجی بودند، دشوار است.
جوانانی که با سفر به روستاها و شهرستان‌های کشور هم متخصصان زبده ایرانی را در درمانگاه‌های منطقه به چشم می‌بینند، حق دارند باور نکنند که زمانی برای کمبود پزشک دست التماس به سوی پزشکان هندی و بنگلادشی‌ای دراز می‌کردیم که حتی برخی تنها دوره پزشک‌یاری چهارساله دیده بودند.
بله باید به یک جوان بیست و چند ساله ایرانی که در بیمارستان‌های شهرش بیماران عراقی و پاکستانی و افغانستانی را می‌بیند که برای درمان بیماری خود به متخصصان خبره و کارکشته ایرانی مراجعه کرده‌اند، حق داد که به سختی بپذیرد در سال ۱۳۵۶ ایران هنوز در خاورمیانه بدترین نسبت پزشک - بیمار، بالاترین نرخ مرگ و میر نوزادان و اطفال و پایین‌ترین نسبت تخت بیمارستان به جمعیت را داشته است.
این شرایط اما برای مادربزرگ و پدربزرگ‌های نسل پنجمی‌های انقلاب اسلامی که دوستانشان را بر اثر یک آپاندیسیت ساده و خواهران و برادرانشان را با دیفتری و کزاز و سرخک از دست می‌دادند، غریب نیست.
شاید پزشکان ایرانی که طعم طبابت و زندگی در آن سال‌ها و امروز را چشیده‌اند شاهدان بهتری برای بیان این خاطرات باشند، سید اسداله کلانتری، یکی از پایه‌گذاران مرکز تخصصی باروری و ناباروری استان اصفهان که به حسرت در آغوش کشیدن فرزند بسیاری از هموطنان و حتی خانواده‌هایی از خارج از کشور، پایان داده، یکی از این پزشکانی است که برای ما از آن سال‌ها می‌گوید.
فارس: از شرایط بیمارستان‌ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی برایمان بگویید.
کلانتری: قبل از انقلاب در مکان‌هایی که کار می‌کردم می‌دیدم که پزشک پاکستانی و هندی و برزیلی در ایران مشغول کار بودند و با جمعیت حدود ۳۰-۳۵ میلیون نفر، پزشک‌های ایرانی زیادی نداشتیم اما در حال حاضر شاهدیم که حتی در روستاها هم پزشک متخصص داریم.
این مسأله موضوع ارزشمندی است و کسانی که این موضوع را انکار می‌کنند از وضع قبل از انقلاب اطلاعی ندارند و ما که سن بالاتری داریم آن روزها را هم به خاطر می‌آوریم که شرایط به چه وضعی بود.
در حال حاضر در کل کشور به تعداد انگشتان یک دست هم پزشکان خارجی نمی‌بینیم و حتی پزشکان ایرانی در دیگر کشورها هم مشغول کار هستند و دور از انصاف است که این موضوعات را ببینیم و بیان نکنیم.
فارس: از وضعیت رشته تخصصی خودتان بگویید، از چه زمانی فعالیت جدی درمان ناباوری در ایران آغاز شد؟
کلانتری: در مورد نازایی، پیش از سال ۱۳۶۸ اولین جلسه با حضور معاون وزیر و دانشمندان این رشته در یزد برگزار شد و قرار بر این شد که اولین مرکز نازایی ایران در یزد تأسیس شود و شاید در مدت اندکی که دوستان و اساتید ما در جلسه بودند، این موافقت را از معاونت وزارتخانه گرفتند و خیلی سریع کار پیشرفت کرد و مقدمات کار انجام شد.
فارس: تا پیش از این زمان وضعیت درمان نازایی و ناباروری در کشور چگونه بود؟
کلانتری: قبل از آن هر بیماری که به کشورهای خارجی برای دوره IVF می‌رفت، هزینه‌های عظیمی را پرداخت می‌کردند و باید چند ماه و سال در کشورهای خارجی می‌ماندند و نهایتا با داروهای فراوان و ارزهایی که دولت برای آنها تخصیص می‌داد تا با ارز دولتی این فعالیت‌ها را انجام بدهند و بعد از چندین سال عده‌ای از این‌ها با دست خالی برمی‌گشتند و عده‌ای با یک بچه؛ جالب است که بدانیم هزینه این تولد این یک بچه برابر با هزینه تاسیس یک مرکز IVF در حاضر بود.
فارس: از اقداماتی که پس از آن جلسه در سال ۱۳۶۸ انجام شد بگویید.
کلانتری: از سال ۱۳۶۹ مراکز نازایی کشور آرام آرام شروع به رشد کردند و شاید ما در اصفهان چهار یا پنجمین مرکز تشکیل شده بودیم.
در تهران تعداد مرکز درمان زیادی وجود دارد، در کل کشور هم بالغ بر ۱۰۰ مرکز IVF داریم که تقریبا اکثر قریب به یقین مراکز استان‌ها حداقل یک مرکز را دارند و بعضی از مراکز حتی ۴-۵ مرکز هم دارند.
کشوری که در آن زمان، در سال ۶۸ فاقد هرگونه مرکز IVF بود، در حال حاضر درمانی وجود ندارد که در دیگر کشورها باشد و ما آن را نداشته باشیم و‌حسرت آن را بخوریم و بیماران ما برای این مشکل بخواهند به خارج از کشور بروند و با همان ابزار و درصد دقت در حال انجام این فعالیت‌ها هستیم.
فارس: روند پیشرفت درمان‌های نازایی در جهان چگونه بود؟
کلانتری: درمان‌های اساسی که در حال حاضر مشغول انجام آن هستیم، در کل جهان هم خیلی درمان‌ها و روش‌های خاصی نبود و کتاب‌های پزشکی آن زمان شاید در حد یک فصل و مبحث را به درمان نازایی اختصاص می‌دادند و کار خاصی صورت نمی‌گرفت؛ درمانی به نام IVF وجود نداشت ولی در حال حاضر کتاب‌ها و مجلات تخصصی در زمینه نازایی حتی به صورت ماهانه به چاپ می‌رسند.
فارس: پس در واقع درمان IVF چند سالی است که به درمان‌های نازایی در جهان اضافه شده است.
کلانتری: بله، یادمان باشد که نازایی و درمان ناباروری‌های مدرن از بعد انقلاب آغاز شده است، یعنی تصورمان بر این نباشد که امروز تعداد مراکز IVF در نقاط مختلف کشور نسبت به قبل از انقلاب چند برابر شده است چون که قبل از انقلاب چیزی به نام درمان ناباروری مدرن آن‌چنان موجود نبود و دارو‌ها در حد قرص‌هایی تازه آغاز شده بود، در این سال‌ها بود که لاپاراسکوپی آغاز شد و جراحی مدرن هرگز در سطح بعد از انقلاب نبود.
این موضوع یک جهش عظیم اطلاعاتی و ابزاری و در نتیجه جهش عظیم علمی در حدود ۴۰ سال گذشته است و اولین بچه متولد شده از روش IVF هم بعد از انقلاب به دنیا آمد و در نتیجه باعث شد که دیگر کشورها هم تأثیر بگیرند و به سرعت این علم رو به پیشرفت باشد.
یا درم ورد لاپاراسکوپی و کارهای‌نوینی که قبل از آن با روش‌هایی مثل باز شدن شکم انجام می‌شد، عمده پیشرفت در این زمینه هم متعلق به بعد از انقلاب بوده و حتی در مورد دستگاه سونوگرافی و ابزارهای متعدد رشته‌های مختلف پزشکی، به ویژه در زمینه نازایی، بحث سونوگرافی در تشخیص و درمان یک انقلاب‌عظیم کرده است و در موارد مختلف به جای باز کردن شکم و لاپاراسکوپی از سونوگرافی استفاده می‌شود؛ بنابراین این مسأله قیاس مع‌الفارق است که ما بخواهیم مقایسه کنیم در قدیم چه داشته‌ایم و در جدید چه داریم.
فارس: پیشرفت کشور در این سال‌ها همگام با جامعه جهانی بوده و آیا جهشی داشته است؟
کلانتری: این نکته هم مهم است که برخی از پیشرفت‌ها به این مرتبط می‌شود که جهش عظیم علمی، اطلاعاتی، تشخیصی، ابزاری، دارویی و درمانی رخ داده و در همه این زمینه‌ها در ۴۰ سال اخیر جهش عظیم داشته است.
حتما شنیده‌اید که می‌گفتند هر ۱۸ سال علم بشر در موارد نوین ۲ برابر می‌شود و امروز واقعا باید این ۱۸ سال را تبدیل به ۱۸ ماه کنیم؛ برای مثال باید دید تحولاتی که در زمینه موبایل‌ها اتفاق افتاده است مربوط به چند سال پیش است؟
ولی می‌بینیم که هر سال وسایل و ابزاری که می‌آیند چه تحول عظیمی در آنها وجود دارد؛ به تبع این تحولات که اتفاق می‌افتد، روی تشخیص‌ها و درمان‌ها و اطلاعات پزشکی هم تاثیر دارد.
فارس: از این پیشرفت‌ها هم برایمان بگویید.
کلانتری: مثلا چه زمانی کسی فکر می‌کرد که بشود جراحی روباتیک انجام داد و با روبات‌ها بتوان جراحی انجام داد؟ همه این‌ها به خاطر جهش عظیم تکنولوژیک و ابزاری، دارویی و درمانی است که اتفاق افتاده است.
فارس: به بحث درمان ناباروری در ایران بازگردیم، جایگاه کشور ما در حوزه ناباوری در جهان و منطقه چگونه است؟
کلانتری: در عراق امکانات پایین‌تری دارند و کشورهای حاشیه خلیج فارس هم امکانات بهتری از ما ندارند و حتی در کشوری مثل امارات کم‌تر از ۱۵ سال است که مراکز نازایی تأسیس شده است در حالی که ما نزدیک به ۳۰ سال است که مراکز نازایی داریم ولی مطمئناً آنها هم در حال رشد هستند؛ مراکز کشوری مثل ترکیه بعد از ما راه‌اندازی شده است ولی در حال ساخت مراکز خوب و قوی‌ای است.
فارس: پس به نظر شما با وجود برتری پزشکان و مراکز ایران نسبت به کشورهای منطقه نباید به خود مطمئن شویم و افزایش سرعت رشد علمی و انگیزه خود را فراموش کنیم.
کلانتری: به نظر من نباید بگوییم که ما در چه جایگاهی هستیم، در هرجایگاهی که باشیم اگر بگوییم کجا هستیم باعث می‌شود که دست از پویایی، رشد و تعالی دست برداریم.
همواره باید به افق دورتر نظاره کرد و عطش به علم داشت و این صحبت حضرت علی(ع) هم است که تنها چیزی که در دنیا به آن حرص منفی نیست، حرص به دانستن و دانش و آگاهی است و ولع به دانش تنها ولعی است که مثبت است.
ما نسبت به برخی از کشورهای آسیایی قطعا جلوتر هستیم و قطعا از برخی از آنها و کشورهای اروپایی عقب‌تر هم نیستیم که جای خوشحالی دارد اما امیدواریم به همین صورت هم جلو برویم.
فارس: از مشکلات و خلأهای امروز ایران در زمینه تخصصی خودتان هم بگوید.
کلانتری: مهم‌ترین مسأله‌ای که در رشته نازایی وجود دارد این است که پیشگیری بهتر از درمان است؛ اگر از من سؤال شود که با وجود این تعداد از مراکز نازایی، آیا توانسته‌ایم نازایی و ناباروری را ریشه کن کنیم و آیا می‌شود روزی ناباروری ریشه کن شود می‌گویم با اطلاعاتی که مردم ما دارند آمار نازایی روز به روز افزایش پیدا خواهد کرد؛ ما همیشه به دنبال درمان نازایی هستیم و زوج‌های ما مشکل این قضیه می‌شوند.
فارس: برای حل این مشکل باید چه اقدامی انجام داد؟
کلانتری: این اطلاع‌رسانی وظیفه رسانه‌ها است؛ هر چیزی یک بهاری دارد و فرزندآوری هم بهاری دارد، به تعویق انداختن فرزندآوری باعث افزونی ناباروری می‌شود. اکثر خانم‌هایی که غیر از پزشک و پرستار هستند و ازدواج می‌کنند اصلاً دلیلی نمی‌بیند که به دنبال این بروند و بفهمند ذخیره تخمدان‌هایشان تا چه زمانی است.
بانوان باید بدانند تخمکی که در سن ۲۵-۲۶ سالگی از تخمدان جدا می‌شود ارزش و اعتبار کیفی و کمی بیش‌تری برای ایجاد یک فرزند سالم دارد و این موضوع بیش‌تر از سن ۳۵ سالگی است؛ بعد از سن ۳۵ سالگی اتفاقاتی در بدن آنها می‌افتد که احتمال باروری کم‌تر می‌شود و اگر هم باردار شود احتمال کمتری دارد که فرزند او سالم باشد.
در آقایان هم اگر بخواهند در سن بالاتر از ۴۰-۴۵ سال فرزند بیاورند، احتمال اینکه فرزندانشان دچار مشکلات شوند هست.
فارس: مگر مراکز ناباروری و IVF در این زمینه‌های باروری زوج‌هایی با سن بالا اقدام نمی‌کنند؟
کلانتری: اینکه مراکز IVF مشکل را حل می‌کند درست است اما باید دید آیا یک خانم اجازه دارد که بعد از سن ۵۰ سالگی فرزندش را به‌دنیا بیاورد؟
بله، می‌تواند با امکانات موجود فرزند را به دنیا بیاورد ولی اخلاق پزشکی اجازه می‌دهد که این فرزند را به دنیا آوریم؟ آیا در سال‌های بعد این فرزند به پزشک نمی‌گوید که من می‌خواستم مادری جوان‌تر داشته باشم؟ پس خانم‌ها و آقایان به سن باروری توجه ویژه داشته باشند و آن را به تعویق نیاندازند چون بعد از ۷۰-۸۰ سال مشکلاتی پیش می‌آید که ممکن است پدر و‌مادری بالای سر فرزند نباشند و پزشک در این قضیه مقصر است و ما در واقع باید در زمان مناسب یک فرزند سالم که در خدمت جامعه باشد را به وجود آوریم.
فارس: پس لازم است این فرهنگ‌سازی باروری در سن مناسب در جامعه انجام شود.
کلانتری: بله، باید از طریق رسانه‌ها به مردم اطلاع‌رسانی شود که توجه کامل به فرزند آوری در سن جوانی داشته باشند و بدانند که تا چه حد این فرزندآوری در سن جوانی برای خودشان و کشور محاسن دارد.
فارس: هزینه‌های درمان ناباروری در کشور چگونه است و آیا کمکی به زوج‌های نابارور در این زمینه می‌شود؟
کلانتری: بله، چندین سال است که از طرف دفتر مقام معظم رهبری و به تبع آن از طرف وزارتخانه هزینه‌هایی به کسانی که در مراکز دولتی درمان می‌شوند تعلق می‌گیرد و این ارزشمند است ولی اگر به مراکز خصوصی هم گسترش پیدا کند که البته بیش‌تر این مراکز هم خصوصی‌اند، منطقی‌تر است و خوب است که یک یا دو دوره مراحل توسط دولت تأمین شود؛ البته باید بگویم که با وجود تحریم‌ها در حد توان کمک می‌کنند.
فارس: سخن پایانی‌تان رو به چه کسانی است؟
کلانتری: به زوج‌هایی که نابارور هستند توصیه می‌کنم به پزشکان خبره مراجعه کنند زیرا در غیر این صورت باشد ممکن است زمان تلف شود و وضعیت از شرایط اولیه سخت‌تر شود و البته نباید امید از ذهن زوج‌های نابارور گرفته شود، زوج‌های جوان به بهار فرزندآوری دقت کنند.
انتهای پیام/۶۳۱۱۹/س
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
