سعید قاسمی مدیر انتشارات کتابک در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس درباره برخی موارد و معضلات حوزه نشر خصوصا ترجمه پاسخ گفت.
* از نظر شما مهم‌ترین دلایل افزایش ترجمه در حوزه کودک چیست؟
در وهله اول، نوآوری یا خلق یک اثر باکیفیت که نیاز مخاطب را تأمین کند و فاکتورهای لازم را از لحاظ کیفی دارا باشد، نیازمند فرایندی زمان‌بر و شاید طولانی است. با توجه به اینکه کتاب‌های ترجمه از لحاظ هزینه تألیف محتوا و تصویرگری و چند مورد دیگر برای ناشران به‌صرفه‌تر است، تمایل بعضی از همکاران برای چاپ این دسته از کتاب‌ها بیشتر است.
تمایل بیشتر والدین و فرزندان به‌سمت کتاب‌های ترجمه است و با توجه به تبلیغاتی که این دسته از کتاب‌ها دارند و البته جذابیت‌های بصری‌شان، بیشتر از آن‌ها استقبال می‌شود
در وهله دوم، تمایل بیشتر والدین و فرزندان به‌سمت این‌گونه کتاب‌ها است و با توجه به تبلیغاتی که این دسته از کتاب‌ها دارند و البته جذابیت‌های بصری‌شان، بیشتر از آن‌ها استقبال می‌شود. بالطبع، ناشران نیز به این سمت گرایش بیشتری دارند. کما اینکه موضوع غرب‌گرایی و غرب‌دوستی را که در جامعه رواج پیدا کرده، نباید نادیده بگیریم.
* کیفیت آثار ترجمه‌شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه، مترجم‌های خوبی در کشور وجود دارند و کارشان را هم خوب و بادقت انجام می‌دهند؛ اما موضوعی که در نظر گرفته نمی‌شود، ابعاد فرهنگی کشور است که در ترجمه به آن توجه نمی‌شود. مترجم سعی می‌کند اصل محتوا را بدون کم‌وکاست ترجمه کند و خیلی به این مسئله اهمیت نمی‌دهد.
* آسیب‌هایی که ترجمه‌های بی‌رویه به سبک زندگی و تربیت کودکان وارد می‌کنند چیست؟
تغییراتی را که در سبک زندگی و رفتارهای فرزندان با والدین و دوستان و معلمان به وجود آمده است، به‌وضوح می‌شود دید. همچنین در سطح شهر و میان خانواده‌ها و در مدارس این مسئله مشاهده می‌شود که بچه‌ها از غرب و فرهنگ آن تأثیر گرفته‌اند. ترجمه کتاب‌ها هم در این مسئله مؤثر بوده است. این تغییر رفتار با اطرافیان مشخصاً نشئت‌گرفته از کتاب‌ها و فیلم‌ها و پویانمایی‌های غربی است. کما اینکه در سالیان اخیر، فرهنگ بومی خودمان به‌شدت زیر هجمه قرار گرفته و کودکانی که نیاز به الگوی رفتاری و اخلاقی دارند، با فرهنگ غربی خو گرفته‌اند.
ممکن است متولیان هم خودشان مخالفتی با این جریان ترجمه‌ها نداشته باشند و حتی برای خودشان مفید باشد
* آیا قوانینی برای مدیریت ترجمه کتاب‌های کودک وجود دارد؟
مطمئناً قوانین خاصی وجود ندارد. اگر قوانین این‌چنینی وجود داشت، شاهد افزایش بی‌رویه ترجمه نبودیم و کتاب‌ها متناسب با نیاز جامعه و فرزندان کشورمان ترجمه می‌شد.
* آیا نظارتی بر کیفیت ترجمه توسط نهادهای نظارتی همچون ارشاد وجود دارد؟
ظاهر موضوع این است که وزارت ارشاد هیچ نظارتی نمی‌کند. اگر هم نظارتی باشد، خیلی کم است. حتی ممکن است متولیان هم خودشان مخالفتی با این جریان ترجمه‌ها نداشته باشند و حتی برای خودشان مفید باشد.
* در فضای فعلی ترجمه کتاب کودک، تا چه اندازه به حقوق مخاطب توجه می‌شود؟
محتوای اصلی کتاب متناسب با فرهنگ و جامعه شخص نویسنده است و مطمئناً به اقتضای همان فرهنگ به حقوق کودک اهمیت داده شده است. همان طور که می‌بینیم، کتاب‌های خوبی هم در این زمینه موجود است؛ اما همان طور که پیش‌تر گفتم، خیلی از ترجمه‌ها متناسب با فرهنگ و جامعه کشور ما نیست. به همین دلیل، ممکن است برخی جاها رعایت شود و برخی جاها از آن غفلت کنند. درباره این موضوع که آیا به حقوق مخاطب توجه می‌شود یا خیر، نمی‌شود نظر قطعی و صددرصدی داد.
البته این نکته را هم عرض کنم که ترجمه‌های خیلی خوب و کتاب‌های خیلی خوبی هم داریم که کارشناسان بررسی کردند و پس از آن ترجمه شده است. البته برخی از این محتواها را داخل کشور نداریم. یعنی نویسنده‌ها و روان‌شناسان تا به حال راجع به چنین موضوعاتی دست‌به‌قلم نشده‌اند و با توجه به خلأ موجود، کارشناسان نیاز دیدند که این کتاب‌ها ترجمه شوند و با توجه به فرهنگ و علایق کشورمان منتشر کنند. بنده از همین جا به ناشرانی که دغدغه فرهنگ کودکان را دارند و خیلی باسلیقه و ریزبینانه برای انتشار این دست از کتاب‌ها تلاش می‌کنند، تبریک می‌گویم.
برخی آثار ترجمه حتی یک سری قواعد اولیه را رعایت نکرده‌اند؛ مثلاً احترام به پدر و مادر، ارتباط با هم‌کلاس‌ها و دوستان و آداب اجتماعی ساده و در بعضی قسمت‌ها آن‌ها را به تمسخر گرفته‌اند
* نظارت و مدیریت ترجمه آثار کودک و نوجوان با کیست؟ با توجه به اهمیت این سن، آیا این نظارت را مطلوب ارزیابی می‌کنید؟
نظارت و مدیریت ترجمه آثار خیلی ضعیف است و به‌جز تعداد محدودی از ناشران که آن‌ها هم با توجه به ایده‌ها و افکار خودشان، کارهایشان را انجام می‌دهند، بقیه دوستان کتاب‌ها را بدون هیچ تغییر خاصی ترجمه می‌کنند. همچنین، به تصویرگری هم اهمیت خاصی نمی‌دهند و خیلی راحت کتاب‌ها را چاپ می‌کنند. با توجه به هجمه‌ای که برای خرید کتاب‌های ترجمه به راه افتاده است، به‌راحتی هم کتاب‌هایشان به فروش می‌رسد.
با بررسی بعضی از کتاب‌های ترجمه‌شده مشاهده شده که طرح جلدشان جاذبه خوبی دارد؛ ولی تصاویر داخل کتاب کیفیت بسیار ضعیفی دارد که البته این صرفاً مختص ناشران جوان و نوپا نیست. خیلی از کتاب‌های ترجمه که اتفاقاً پرفروش هم هستند، حتی یک سری قواعد اولیه را رعایت نکرده‌اند؛ مثلاً احترام به پدر و مادر، ارتباط با هم‌کلاس‌ها و دوستان و آداب اجتماعی ساده و در بعضی قسمت‌ها آن‌ها را به تمسخر گرفته‌اند. این کتاب‌ها به‌راحتی عرضه می‌شوند و در ادامه هم آسیب‌هایشان گریبان‌گیر جامعه می‌شود.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
