خبرگزاری فارس-گروه رادیو و تلویزیون: هر هفته جمعه شب ها، مجموعه مستند «تنهایی» از شبکه یک سیما بروی آنتن می رود. مجموعه مستندی که دغدغه های محیط زیستی دارد و سعی دارد با نگاهی دلسوزانه این معضلات را به گوش مردم و مسئولین برساند. موضوعاتی که شاید گهگاهی از چرخه محیط زیست هم فراتر بروند و به موضوعات اجتماعی سیاسی و حتی اقتصادی هم ورود کنند.
مریم خدیوی و سعید نبی کارگردانی این مجموعه مستند را به عهده دارند و سعید نبی علاوه بر کارگردانی، تهیه کنندگی این مستند را نیز در دست دارد.
با «سعید نبی» تهیه کننده و کارگردان این مجموعه مستند درباره چگونگی شکل گیری و مشکلات و خط قرمزهایی که برای تولید این مستند محیط زیستی داشته است، گفت و گو کردیم.
** آقای نبی شما از سال ۹۵ تولید مجموعه مستند تنهایی را شروع کردید. چطور شد که این مجموعه مستند با اینکه در سال ۱۴۰۰ پخش شد اما کهنه نشد؟ و همچنان موضوعاتی که دارد و نوع پرداخت آن به موضوعات برای مردم جذابیت دارد؟
سوال خیلی خوبی بود. محیط زیست غریبی داریم. امضاهای طلایی، قوانین مترقی اما مفسرانی که هر طور صلاح بدانند برای اجرایئات آنرا تفسیر می کنند، حرکت رو به توسعه بدون توجه به ارزیابی های اقلیمی و محیط زیستی و بهره برداری های بی رویه همراه با تخریب مافیای سرمایه و سد سازی و سوداگران آب. شما فکر می کنید ریزگردها خود به خود پدید آمدند؟ یا چند روز دیگر در زمستان که قرار است هوای آلوده مهمان ریه های ما شود، آیا این پدیده خود به خود بوجود آمده است؟
خشک شدن رودخانه ها، بسیاری از تالاب هاکه امروز منشا فرونشست ها و گرد و غبار های سمی شده اند و خشکی چشمه های زیر زمینی ، آیا صرفا به دلیل مکانیسم های طبیعی پدید آمده است؟ یعنی واقعا شما فکر می کنید که زاینده رود خود به خود خشک شده و عدم مدیریت درست حوزه بالا دست و پایین دست و نظام استانی و صنعتی و حتی عدم نظام مدیریت جامع حوزه های مختلف، عامل اصلی آن نبوده؟ یا سفید رود که امروز دچار بحران شده آیا خود به خود این اتفاق برایش افتاده؟ یا جلگه پر آب خوزستان و کارون بزرگ و ارس و اروند که امروز دچار این بحران شده خود به خود این اتفاق برایش افتاده؟ آیا سوداگران و مافیای آب در پیدایش این این بحران نقش کوچکی داشته اند، یا دریاچه ارومیه که امروز تبدیل به یک بحران در بخشی از کشور شده و احیای آن بودجه های کشور را بلعیده آیا خود به خود بوجود آمده و مدیران در آن دخیل نبوده اند؟
اگر بخواهیم اینطور فکر کنیم که قطعا خیلی ساده لوح هستیم. آیا می توان در این بین از نقش نمایندگان مجلس در سنوات گذشته گذر کرد که برخی از آنها از هیچ فشاری به مدیران اجرایی دریغ نکردند تا توسعه را به هر نحوی شده به منطقه شان ببرند آنهم بدون توجه به اقلیم و ظرفیت منطقه، جالب است وزیری برای اینکه در مجلس رای بگیرد توانش را می گذارد تا سکان وزارت خانه ای را به دست بگیرد. ظریفی می گفت کشور دیگر در حوزه هشدارهای محیط زیستی فرصت این نگاه های منسوخ را ندارد و نیاز به برنامه مدیریتی هموچون کشورهای بی آب اطرافمان دارد ، آیا ایا رفتارهای شما مردم فریبی نیست، تمدن ایران زمین تاکی باید هزینه این بی تدبیری ها را بدهند؟ از یک طرف می گویند بی آبیم اما همچنان نگاه های تخریبی دارند، شما الان نگاه کنید ببینید هر دقیقه مجلس از نظر مالی چقدر هزینه بر است؟ یا وزیری دیگر برنامه های تغییر کاربری اراضی کشاورزی داشته اصلا انحراف مستقیم از قانون اساسی بوده و رای هم از همان ناظران قانون اساسی آورده، نکته مهم تر آیا خودتان یادآوری نمی کنید که اول شترهایتان را ببندید و بعد توکل بر خدا کنید. اگر قرار باشد شما دائما سد بزنید و سازه های آبی بسازید و در کم آبی به جای یکپارچه سازی اراضی به خاطر پوشش های پوپولیستی با سازه هایتان در رودخانه ها رسوب درست کنید و حفره های زیر زمینی را خالی کنید و نتوانید مدیریت کنید تا آب های تجزیه پذیر ما جمع آوری شوند پس برای چه آمدید؟
از طرفی دیگر اگر نتوانید آب کشور را درست تقسیم و مدیریت کنید و بهره وری آب در کشور بالا رود و اینکه دائما سفره های زیر زمینی را خالی کنید، آیا این خیال واهی نیست که ما مدام دعای باران بخوانیم و برخی همچون شما دائما با بی تدبیری این آب ها را هدر دهند و کشور را دچار بحران کنند؟ آیا این روا است؟ بله سالها است متاسفانه وضعیت کشور به همین منوال شده و برخی از مدیران نمی توانند تصمیم های درستی بگیرند و ۵ سال پیش هم وضعیت همین بود و ما امروز را می دیدیم.
به همین خاطر است که مستند تنهایی هرگز با گذشت این پنج سال هنوز کهنه نشد و در آینده هم اگر رویه به همین منوال باشد کهنه نمی شود. چراکه می بینیم برای اینکه ما بهره وری آب را بالا ببریم، برنامه مدونی وجود ندارد. یا نمی خواهند مصرف آب را در کشور و خصوصا در کشاورزی اصلاح کنند. چون آب شرب که وضعیت معلومی دارد و در صنعت هم همینطور و آب کشاورزی است که ۷۰ تا ۹۰ درصد مصرف می شود و ما برای این برنامه ای نداریم و سبب شده ۷ تا ۸ درصد نسبت آب مصرفی به کل آبهای تجدید پذیرمان در کشور منفی شود و این یعنی فاجعه.
** برخورد و استقبال شبکه یک نسبت به این اثر چه بود؟
خوشحالم که پس از سالها توانستم با آقای امیر محمدی و زین العابدین در شبکه یک همکاری کنم و این اثر را به پایان برسانم. به نظرم مدیران توانمندی که در این سالها می شناسم و درک بالایی از حوزه رسانه دارند و واقعیت روز کشور را به خوبی تحلیل می کنند، البته نکات اختلافی هم هست اما تا به با مدیر گروهم تلاش کردیم تا کاملا همسو باشیم، به نظرم این نقطه مشترک همکاری ما بود که سبب شکل گیری مستند تنهایی شد.
** نکاتی که در این برنامه مطرح می شود، خیلی صراحت دارد و نسبت به واقعیت ها خیلی صریح و شفاف عمل می کند و بدون هیچ رو دربایستی به بیان مسائل می پردازد و در حوزه سیاست سوال ها و نقدها را با سیاسیون از طریق خود شما که در استودیو به عنوان کارشناس و فیلمساز هستید در میان می گذارد. پخش شبکه یک نسبت به درنگ تنهایی چه واکنشی داشت؟
در این ۲۲ سالی که در شبکه یک کار می کنم آنهم به فراخور زمان های مختلف، نگاه این عزیزان را در پخش شبکه یک می شناسم و به نظرم ارتباطی که بین ما برقرار شد و شناختی که از هم داشتیم سبب شد به فهم و درک مشترکی برسیم و بتوانیم واقعیت ها را به درستی تبیین کنیم. از آن جهت که برای محیط زیست کشور زمان به سرعت دارد می گذرد و واقعیت های تخریبی که جلوی چشممان هست و پدیده هایی که دائما با آنها طرف حساب هستیم، مثل ریزگرد، آلودگی هوا، یا پدیده های طبیعی که منجر به کوچ و مهاجرت شده و خیلی از روستاها خالی از سکنه شدند و خیلی از سازه هایمان در حال نشست کردن هستند.
این دوستان با این دیالوگ هایی که برقرار شده و با مطالعاتی که داشتند به این واقعیت پی بردند و همین باعث شد به فهم مشترکی برسیم و بتوانیم رضایت شان را جلب کنیم تا مستند تنهایی را با فراغ بال و با صراحت کلام و شفافیت بیان پخش کنیم. چون زمان برای حفظ محیط زیست کشور به شماره افتاده همه با هم به این نتیجه رسیدیم که باید به این موضوعات رسیدگی کنیم و این را به منزله یک فریضه و تکلیف می دانستیم که با تولید این مستند ها بتوانیم محیط زیست مان را نجات دهیم.
** خط قرمز مجموعه «مستند تنهایی» در کجاست؟
خط قرمز برای من کتمان واقعیت های محیط زیست و سانسور واقعیت ها است و کتمان آنچه باعث شده تا این پدیده های مخرب بوجود بیاید. من به شدت این مسئله را دنبال می کنم که ما باید فرهنگ سازی کنیم تا مدیرانی که باعث و بانی این کارها در سالهای گذشته بودند بیایند و بگویند چرا با اعمال و امضاهایشان این اتفاق افتاده است و این باید در کشور فرهنگ سازی شود تا بتوان از تجربیات استفاده کرد. در قانون اساسی محیط زیست، جزو حقوق عامه است و باید از این بزرگواران پرسید چرا تصمیماتی گرفتند که در برخی مقاطع، حقوق عامه خدشه دار شده و تخریبی عمل کردند؟ باید به راهکار برسیم.
از طرف دیگر باید کمک کنیم تا طبق قوانین و اسناد بالادستی به مقوله توسعه پایدار وفادار باشیم. توسعه پایدار به این مفهوم که اگر نظام توسعه ای را در حوزه های صنعتی و اقتصادی شکل می دهیم، حتما باید توجه کنیم که این توسعه باید بر مبنای اقلیم و بر اساس اقلیم مان باشد و بر اساس ظرفیتهای طبیعت مان به شرطی باشد که طبق اصل ۵۰ قانون اساسی آیندگان مان دچار آسیب نشوند. داشتن محیط زیست سالم، آب سالم، هوای سالم، خاک سالم، خاکی که اگر هر یک سانت از آن دچار فرسایش شود، صد سال طول می کشد تا باز پروری شود حق مردم کشورمان است.
آنچه برای من خط قرمز است کتمان این واقعیت ها و مماشات با آنچه فعالیت های تخریبی در حوزه محیط زیست شناخته می شود بوده است. چراکه معتقدم محیط زیست متعلق به فرزندان ما است و همیشه این را می پرسم که فرزندان ما چه گناهی کردند که باید تاوان برخی رفتارهای نابخردانه یا سوداگرانه و سودجویانه ما با رودخانه ها و آب و دریا و جنگل و ... را بدهند؟ و به نظرم رسانه یکی از مهم ترین کارهایش این است که هم پاسخ بگیرد و هم راهکار ارائه دهد و فکر می کنم در کنار این پاسخگویی، راهکارهایی در می آید.
از سویی یکی از ویژگی هایی که درنگ تنهایی دارد این است که مدیران موفق و دانشگاهیان را هم دعوت می کند تا برای آینده مان در حوزه محیط زیست اصلاح رویه دهیم. تا این راهکارها بتواند عصای دست جوانانی باشد که امروز در راس کار هستند.
** قصد دارید تنهایی را تا چه زمانی و کجا ادامه دهید؟
تا جایی که حس کنم مردم از آن استقبال می کنند ادامه اش می دهم. تا الان که استقبال مردم از این کار بی نظیر بوده است و ما در برنامه دوم موفق شدیم به حجم وسیعی از مخاطب برسیم و این میزان بیننده شاید تخمین ما در ماه دوم پخش بود و به محض پخش هفته دوم هم مجموعه مستند تنهایی و هم برنامه تحلیلی درنگ تنهایی که بحث های استودیویی است، به طور گسترده دیده شد. من فکر می کنم امروز مستند تنهایی و درنگ تنهایی در حوزه سیاسی، اجتماعی، محیط زیستی و صنعتی بسیار جدی گرفته شده است و این را از بازخورد مهمان هایی که به برنامه می آیند متوجه می شویم.
** برای تولید این مستند مشکل مالی هم داشتید؟
حقیقتش را بخواهید با توجه به اینکه این مجموعه مستند پنج سال پیش تولید شد و تورم در این پنج ساله بیداد کرد و قرارداد ما هم دولتی بود و مختصاتی داشت، خود مستند برایم منفعت مالی که نداشت هیچ بلکه ضرر مالی هنگفتی هم بهم زد تا آبرویم را حفظ کنم و شرمنده عوامل حرفه ای آن نباشم، در واقع تا ۷ برابر قرارداد مالی ضرر مالی دادم .
اما به هر حال به عشق محیط زیست و به عشق مردم کوتاه آمدم تا بتوانم این حرف های محیط زیستی را بزنم و این دغدغه ها و هشدار ها روی زمین نماند و بتوانیم این بحران هایی که شناسایی کرده بودیم را نشان دهیم. مثل بحران هور العظیم، ریزگردها، خشکی رودخانه ها، تالاب انزلی، شکار، محیطبان و ... که همه شواهد و رویدادهای بعد از پخش نشان داد که درست هم نشانه گرفته بودیم. چراکه فکر می کنم به هر حال این عشق و انگیزه ای که داشتم سبب شد این مسیر فعلا ادامه پیدا کند.
صادقانه بگویم برنامه درنگ تنهایی هم با توجه به وقتی که از من می گیرد از نظر مالی اصلا برای من توجیه مالی ندارد اما این دغدغه ام است که من را زنده نگه داشته و امیدوار. مردم ما تشنه آگاهی در این حوزه هستند و دوست دارند تا در این موضوع ها آگاهی داشته باشند. این انگیزه دائما به مسائل مالی چربش پیدا می کند و نمی دانم این تا چه زمانی ادامه خواهد داشت و تا چه زمانی بتوانم این شکلی ادامه دهم اما از طرفی هم گروه فعلی شبکه یک و آگاهی که نسبت به مسائل محیط زیستی دارند باعث دو برابر شدن انگیزه من شدند تا علیرغم مشکلات مالی، بتوانم با انگیزه این کار را ادامه دهم حال تا کی این توان ادامه خواهد داشت قطعا خدا می داند.
** در قسمت های بعدی برنامه «درنگ تنهایی» شاهد چه موضوعاتی خواهیم بود؟
فقط این را می توانم بگویم که در آینده از مجموعه مستند تنهایی و همچنین درنگ تنهایی بسیار زیاد خواهید شنید، آنهم نسبت به موضوعات حساس و مهمی که امروز کشور در حوزه محیط زیست با آنها دست و پنجه نرم می کند آنهم از مباحث اقتصادی، سیاسی و اجتماعی که با محیط زیست گره خورده است. این نوید را می دهم که سوژه هایی در آینده در تنهایی و درنگ تنهایی خواهید دید که تلنگر بسیار بزرگی به آنچه وقوع یافته و در حال رخ دادن است، می زند.
به گزارش فارس، اجرای برنامه «درنگ تنهایی» را عبدالرضا امیر احمدی بر عهده دارد.
تولید مجموعه قصه محور مستند ۱۴ قسمتی از سال ۱۳۹۵ آغاز شده و تا ۱۴۰۰ به طول انجامید.
فیلم‌برداری این مجموعه در پنج استان خوزستان، گلستان، مازندران، گیلان و تهران در چهار فصل صورت پذیرفته است.
ریزگرد، آب و خشکسالی، تالاب‌های شادگان و هورالعظیم، شکارچی، محیطبان، جنگلبان، جنگل‌نشین، آلودگی هوا و… از موضوعات این مجموعه مستند هستند و فیلم‌نامه هر قسمت این مجموعه به صورت مستقل تهیه شده است.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
