از شعار تا عمل ساماندهی کولبران/ وعده‌هایی که رنگ اجرا نگرفت + فیلم

خبرگزاری فارس کردستان - شیرین مرادی؛ 12 سال است که «پیام» در بانه، مریوان، اورامان و سایر مناطق مرزی کردستان کولبری می‌کند اگرچه چند سال‌ پیش دوره آموزشی آتش‌نشانی را در بابل گذرانده بود و به خیال اینکه در شهری از شهرهای کردستا در قالب یک آتش‌نشان خوب به مردم خدمت کند اما این تنها به یک آرزو برای او تبدیل شد.

پیام می‌گوید: همه کارها پارتی می‌خواهد اما با وجود اینکه تمامی تیرهایش به سنگ خورده اما قافیه را نباخته و در این سال‌ها همه مسیرها را طی کرده تا از مرزهای خالی مانده زندگی‌اش دفاع کند.

می‌گوید: به همراه برادرش تصمیم گرفتند که سه هکتار زمین اجدادی‌اش را درخت گیلاس بکارند اما منابع طبیعی روی آن دست گذاشت که این مرتع طبیعی است و دست آخر، باغ گیلاس خشک شد.

تا اینکه برای لقمه‌ای نان چشم به مرز دوختند، کولبری و قاطرداری، الان باید چند روز از هفته را برای سیرکردن شکم خود و فرزندانشان به دل کوه‌ها بزنند. همان مسیری که مسیر اصلی نان برای کولبران است و مسیر مرزنشینانی همچون پیام‌های دیگر و...به آن ختم می‌شود.

کوه آمیخته‌ است از مرگ و زندگی، رفت و آمد از گردنه‌هایی شبیه قتلگاه، هرچقدر سخت اما کولبران ضرب آهنگ زندگی را در آن طنین انداخته‌اند.

آنانی که بار سبکی دارند از روی گردنه‌ها سر می‌خورند تا بارشان را زودتر به مقصد برسانند و دیگران سهمشان از کوه‌ها بی‌وقفه و آهسته و ظریف راه رفتن است تا تلویزیون در خانه‌ای فرسنگ‌ها دورتر در شهری روشن شود.

در آن سوز استخوان سوز تته برای نان با جان معامله می‌کنند، کولبرانی که دل به کوره‌ راه‌های پرپیچ و خم می‌زنند تا با دستمزد ٣٠٠‌ تا 400 هزار تومان شکم خانواده‌هایشان را سیر کنند.

دست‌های عبدالله که از سرما سرخ شده، جلوی بازدم دهانش می‌گیرد و چندین بار به هم می‌مالد در حالی که اندامش از شدت سرما می‌لرزد می‌گوید: چندین دفعه به علت سقوط از پرتگاه زخمی شده‌ام اما چاره‌ای نداریم مجبور و محکوم به آمدن هستیم، نمی‌شود سفره فرزندانمان خالی بماند.

انگشت و ناخن شکسته‌اش را نشان می‌دهد در حالیکه هنوز آثار زخم بر دستان این مرد جوان خودنمایی می‌کند، می‌گوید: یکی دو ماه پیش انگشتم به شدت دچار جراحت شد چند روز به دلیل درد نتوانستم کار کنم اما کوه‌های خشن و مسیر صعب‌العبور جانمان را سخت کرده است.

کفش‌های پاره‌اش در میان برف‌ها سر می‌خورد، با وجود سوز سرمای شدید کوه‌های تته اورامان، لباس چندانی هم به تن ندارد، می‌پرسم چرا لباس گرم نپوشیده‌ای، می‌گوید با لباس زیاد نمی‌شود بار سنگین آورد!

حدود سه سال است مشغول کولبری هستم بیشتر پارچه یا سیگار می‌آورم حتی یک مورد هم پیش نیامده که کالای غیرمجاز با خود حمل کنم.

می‌گوید: اگر در کاری روزی 200 هزار تومان هم درآمد داشته باشم هرگز کولبری نمی‌کنم اما چون شغلی نداریم و به دلیل کرونا هم ساخت و ساز و کارگری روزمزد هم تعطیل شده لذا مجبوریم به این کار تن در دهیم.

سامامدهی کولبران تنها یک وعده بود

ابراهیم اصالتا مریوانی و درس خوانده رشته روانشناسی و مدرک گرفته از دانشگاه دولتی است، 36 سال سن دارد، همسر و دو فرزند چشم‌ به راه دارد در اصل کارگر ساختمانی است اما به دلیل بیکاری به کولبری روی آورده است.

او می‌گوید: بیشتر کسانی که کولبری می‌‌کنند به خاطر نبود شغل است، وقتی نه واحد تولیدی و نه کارگاهی در این شهر نیست و کشاورزی هم نداریم ناچار هستیم رو به کولبری بیاوریم، شغلی که درآمدش عاید سرمایه‌داران می‌شود و خطراتش را کولبران به جان می‌خرند.

از سر ناچاری کولبری می‌کنیم، می‌گویند این کار غیر قانونی است و جنس قاچاق وارد کشور می‌‌شود، اما چاره چیست؟ سال‌های سال است وعده می‌دهند وضعیت کولبران را سامان دهند، اما فقط در حد وعده باقی مانده است.

اگر روزی حداقل 150 هزار تومان درآمد داشتم این خطرات به جان نمی‌خریدیم این راه، مسیر مرگ است. کم نبودند افرادی که همراه ما در طول این سال‌ها برای لقمه‌ای نان به کوه زدند ولی دیگر به خانه بازنگشتند و یا اینکه به خاطر پرت‌شدن از کوه، اکنون در منزل زمین‌گیر شده‌اند.

اصراری به کولبری نداریم ولی خوب کار دیگری نیست که انجام دهیم چند روز می‌توان سر را خالی روی بالشت گذاشت؟، صدایمان را به گوش مسئولان برسانید ولی تصویری پخش نکنید، می‌ترسیم این تصاویر کار دستمان بدهد و از همین لقمه نان بخور و نمیر هم بیافتیم.

انتظار داریم مسئولان کاری برای انجام دهند، از این کار خسته شده‌ایم.

بخاطر بیکاری و از سر ناچاری کولبری می‌کنیم

این کولبر مریوانی هم عنوان کرد: می‌گویند می‌شود در مریوان کار کرد، ولی واقعیت این است تا برای یک نفر کار کارگری ساختمانی باشد، 10 نفر دست خالی به خانه برمی‌گردند. درآمد ما در هر سفر کولبری حدود 300 تا 350 هزار تومان است چون به ازای هر کیلوگرم بار 18 هزار تومان به ما می‌دهند و ما بیشتر از 20 کیلو نمی‌توانیم حمل کنیم چون مسیر سخت و خطرناک است.

کولبری راه آمد و نیامد است، خانواده‌های ما از لحظه‌ای که از خانه خارج می‌شویم تا وقتی که باز می‌گردیم در استرس و نگرانی به سر می‌برند.

ایرج 25 ساله و پدر دو فرزند است از 18 سالگی مشغول کولبری است، می‌گوید: به خاطر شرایط سخت زندگی از 10 سالگی کارگری کرده و در نهایت هم به خاطر نبود کار رو به کولبری آورده است.

8 سال کولبری پر از ثانیه‌های پرخطری بوده که او در کنار سایر اعضای گروه به جان خریده است، از روزی می‌گوید که پایش روی برف لیز خورد و بعد از چند غلت خودش را به تخته سنگی وصل کرد و شانس آورده که به درون دره پرتاب نشده بود هر چند پایش شکسته بود و چند ماه زمین‌گیر شده بود.

در هر رفت و برگشت 20 کیلو بار با خودش می‌آورد به همین دلیل دستمزد چندانی نمی‌گیرد، می‌پرسم چرا بار بیشتر نمی‌آوری؟ لبخند تلخی می‌زند و می‌گوید: خودم 35 کیلو هستم و بیشتر از این نمی‌توانم حمل کنم.

از خاطراتش در طول این سال‌ها که کولبری کرده، می‌پرسم متعجب نگاهم می‌کند و می‌گوید: کولبری خاطره شیرین ندارد همه‌اش تلخ و رنج است.

دقیقه به دقیقه این مسیر خطر است، پرت شدن یا سقوط همراهان، به این تلخی‌ها خو گرفته‌ایم با انگشت نقطه‌ای از کوه را نشان می‌دهد و می‌گوید جلوی چشمانم یکی از کولبران از آنجا پرت شد و قطع نخاع شد که با هلیکوپتر از کوه پایین آوردند و به بیمارستان انتقال دادند.

یکی دیگر از اعضای این تیم چند نفره هم می‌گوید؛ گاهی مواقع تعداد نفرات گروه‌ها زیاد است، هر کدام برای فردی بار می‌آورد، رابط ما هم دلال دیگری است، ما اصلا صاحب اجناس را نمی‌بینیم، جنس را به رابط تحویل می‌دهیم و گاها بعد از چند روز حتی یک ماه پول دریافت می‌کنیم.

از زمان طول مسیر که می‌پرسم، عبدالله می‌گوید، گاهی رفت و برگشت 10 ساعت طول می‌کشد و گاها اتفاق افتاده که به خاطر افتادن در کمین مجبور شده‌ایم 48 ساعت در این کوه‌ها با یک نان خشک سرکنیم.

هفته‌ای دو بار بیشتر نمی‌توانیم کولبری کنیم چون خسته‌کننده است و برای هر سفر به چند روز استراحت نیاز داریم.

کولبری معلول بیکاری و نبود زیرساخت‌های اقتصاد

 اسماعیل زارعی‌کوشا استاندار کردستان پدیده کولبری را معلول علت‌هایی از جمله بیکاری و فراهم نبودن زیرساخت‌های اقتصادی دانست و تأکید کرد: ما هم در استان باید در مبارزه با قاچاق، این تفکیک را رعایت کنیم.

زارعی‌کوشا ساماندهی مناطق مرزی استان را ضروری دانست و عنوان کرد: تا ساماندهی مرز به درستی انجام نشود مبارزه با قاچاق به صورت کامل ممکن نیست.

وی اظهار امیدواری کرد: با توسعه سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه کردستان، شرایط اقتصادی استان بهبود یافته و در کنار این مهم، موضوع اشتغالزایی و مسئله مبارزه با قاچاق کالا با جدیت ویژه‌ای دنبال شود.

کاک برکت بنیاد برکت مسیری برای ایجاد اشتغال کولبران 

مهدی طالبی مدیرکل ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) کردستان از ورود جدی بنیاد برکت به موضوع ساماندهی کولبران در استان خبر داد و گفت: در ابتدای امر یک کار مطالعاتی با برگزاری نشست‌هایی با کولبران صورت گرفت.

وی افزود: تعدادی از کولبران در این نشست‌ها عنوان کردند که اگر یک درآمد مکفی داشته باشیم هرگز اقدام به کولبری و قبول این رنج و سختی به خود نخواهیم کرد.

طالبی افزود: شناسایی و تشکیل بانک اطلاعات جامعه هدف دیگر قدمی بود تا بتوانیم با پرداخت تسهیلات به افرادی که واقعا کولبر هستند زمینه ایجاد اشتغال را برای آنها فراهم سازیم که بعد از کامل و جامع‌شدن اطلاعات اقدام به برگزاری رویداد «کاک برکت» با همکاری دانشگاه علم و صنعت در استان کردیم.

وی عنوان کرد: ایده‌ها و طرح‌هایی که می‌توانست یک شغل پایدار جایگزین کولبری ایجاد بکند که شامل 700 طرح بود در این رویداد ارائه شد که 39 طرح از این تعداد به مرحله نیمه‌نهایی راه یافت.

طالبی تصریح کرد: این طرح‌ها در دانشگاه کردستان توسط اساتید و صاحب‌نظران مورد بررسی و بازنگری قرار گرفت و در نهایت 10 طرح و ایده برتر معرفی شد.

افرادی که صاحب این ایده و طرح‌ها بودند برای دریافت تسهیلات ارزان قیمت بنیاد برکت معرفی شدند تا بتوانند زمینه ایجاد اشتغال برای افراد کولبر را فراهم سازند.

وی گفت: چون نمی‌توانستیم همه جامعه هدف را در کارگاه‌ها و این واحدهای تولیدی بکارگیری کنیم بخشی از تسهیلات را در قالب 11 رسته شغلی به خود کولبران پرداخت کردیم.

مدیرکل ستاد اجرایی فرمان امام کردستان یادآور شد: در قالب این 11 رسته شغلی اشتغال پایدار روستایی که شامل پرورش دام سبک و سنگین، پرورش مرغ، پرورش زنبور عسل، آبزی‌پروری، کشاورزی، قالیبافی، تولید پوشاک، خیاطی، صنایع دستی، خدمات فنی و خدمات عمومی بود افراد واجد شرایط را شناسایی کردیم.

وی ادامه داد: بخش قابل توجهی از افراد کولبر در روستاهای نزدیک مرز 7 شهرستان که علیرغم میل باطنی از طریق کولبری امرار معاش می‌کردند با پرداخت تسهیلات در قالب این رسته‌های شغلی صاحب شغل شدند و از کولبری نجات پیدا کردند.

طالبی افزود: امسال نیز برای اجرای یک‌هزار و 7 طرح، 48 میلیارد تومان تسهیلات به کولبران پرداخت شده است و همچنان ادامه خواهد داشت.

وی گفت: در ایجاد اشتغال برای کولبران باید دو مولفه اصلی پایداری و توجیه اقتصادی به صورت ویژه مورد توجه قرار گیرد.

طالبی گفت: بنیاد برکت گستره فعالیت‌های خود را در حوزه اشتغال اجتماع محور گسترش می‌دهد و سعی داریم زنجیره‌هایی تولید را ایجاد کنیم که البته این کار زمان‌بر خواهد بود.

وی عنوان کرد: بنیاد برکت سعی دارد در بازه زمانی چندین ساله با توجه به شناسایی افراد کولبر و چتر حمایتی که هر روز بر گستردگی آن افزوده می‌شود زمینه ساماندهی و اشتغالزایی پایدار این عزیزان را فراهم سازد.

کولبری زخمی کهنه در حوزه مرزی است

محمدباقر قالیباف 19 اسفند سال گذشته در سفر به کردستان با تاکید بر ضرورت تلاش برای محرومیت‌زدایی و ساماندهی مناطق مرزی در کردستان، اظهار کرد: کردستان یکی از مناطق پرظرفیت و متاسفانه مناطق محروم کشور نسبت به شاخص‌های توسعه‌ به شمار می‌آید.

وی یکی دیگر از موضوعات مهم استان را مسائل مرزی و موضوع کولبرها دانسته و عنوان کرده بود: مسئله کولبری در استان یکی از زخم‌های کهنه در حوزه مرزی کشور چه در شمال غرب و چه در جنوب شرق به شمار می‌آید که همه این موضوعات ذکر شده با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان استان و مشورت با وزرا و سازمان برنامه و بودجه مورد پیگیری قرار خواهد گرفت تا تحرک را در استان کردستان در سال 1400 شاهد باشیم.

هفته آینده‌ای؛ که تا پایان دولت روحانی نرسید! 

سال 98 بسته‌شدن معابر موقت مرزی در کردستان سروصدایی ایجاد کرد و در همین راستا دولتمردان دولت تدبیر و امید وعده‌هایی به مردم مناطق دادند که با اتخاذ تدابیری، شرایط و تسهیلاتی برای کولبران بوجود می‌آورند که باری از روی دوش آنان برداشته شود اما نه تنها کاری انجام نشد بلکه معیشت عده‌ زیادی را تحت تاثیر قرار داد.

در همان ایام جمعی از نمایندگان مناطق کردنشین و مرزی مجلس در نامه‌ای خطاب به روحانی رئیس جمهوری وقت، خواستار برقراری مجدد مبادلات مرزی و رفع مشکلات معیشتی مردم مناطق مرزنشین شدند.

عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر وقت کشور با اشاره به مشکلات پیش آمده برای فعالیت کولبران در برخی از استان‌های مرزی، گفت: دولت با طرح جدیدی که اخیرا به تصویب رسانده بدنبال ساماندهی فعالیت کولبری در استان‌های مرزی است.

وزیر کشور از معاون امنیتی انتظامی این وزارتخانه خواست در جلسه مشترک با استانداران مرزی و دستگاه‌های مسئول ظرف یک هفته آینده موانع پیش روی فعالیت کولبران در استان‌های مورد نظر را بررسی و راهکارهای پیشنهادی را ارائه کنند که آن هفته آینده مورد نظر تا پایان دولت روحانی نرسید...
 
وعده بیمه‌ کولبران رنگ باخت

بیمه کولبران وعده دیگر دولت آقای روحانی به کولبران بود که علی ربیعی، وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی 5 مردادماه سال 96 به آن اشاره کرد و هرگز عملی نشد و ۹ هزار میلیارد ریال مختص این موضوع هم مشخص نشد در کدام سرفصل هزینه شد که هنوز خبری از بیمه کولبران نیست!

اسحاق جهانگیری معاون اول دولت روحانی هم آذرماه سال 97 در جریان سفر به استان کرمانشاه، از کولبری به عنوان حمل یک بار سنگین توسط یک انسان نام برد و با بیان اینکه کولبری کاری سخت و طاقت فرساست که مورد تایید ما نیست، خاطرنشان کرد: دولت برای حفظ کرامت مرزنشینان برنامه‌های خوبی دارد تا درآمد مناسبی برای مردم مناطق مرزی ایجاد شود.

مرز در شرایط فعلی رها شده و از آن سوءاستفاده می‌شود

بهزاد رحیمی نماینده مردم شهرستان‌های بانه و سقز در مجلس شورای اسلامی گفت: وقتی اتفاقی برای کولبری می‌افتد عده‌ای به صورت احساسی مباحثی مطرح می‌کنند و بعد از مدتی همه چیز به فراموشی سپرده می‌شود.

وی عنوان کرد: کولبری زائده و محصول بیکاری است وقتی اشتغالی در مناطق مرزی نباشد مرزنشینان مجبور به کولبری می‌شوند و این قضیه برای خانواده‌ها ایجاد نگرانی می‌کند و برای نظام هزینه و تبعات دارد.

به گفته رحیمی، اشتغال به راحتی در مناطقی که کولبری در آن شایع است ایجاد نمی‌شود، اشتغالزایی برای کولبران مستلزم اختصاص اعتبارات میلیاردی و زمان‌ است.

وی عنوان کرد: اقداماتی هم که تاکنون در زمینه تامین معیشت مرزنشینان و واردات 100 قلم کالا و غیره انجام شده است، نتوانسته انگونه که لازم است جبران معیشت مرزنشینان کنند.

این نماینده مجلس گفت: دولت باید به صورت مستقیم در این مناطق سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی کند تا به ریشه‌کن شدن کولبری امیدوار باشیم.

رحیمی ادامه داد: بنیاد برکت با پرداخت تسهیلات سعی در اشتغالزایی برای این افراد دارد که این اقدام بدون پشتوانه نمی‌شود و تنها این افراد را بدهکار می‌کند.

وی افزود: تا زمانی که صنایع پیشران در منطقه ایجاد نشود نمی‌توانیم به موضوع حذف کولبری و نجات از این پدیده که آسیب‌های زیادی دارد امیدوار باشیم.

رحیمی عنوان کرد: بنیاد برکت و سایر نهادها اگر می‌خواهند در این زمینه ورود موفقی داشته باشند باید اشتغال‌های پایدار با ایجاد واحدهای تولیدی را مورد توجه قرار دهند.

وی به طرح پیله‌‌وری و گذرگاه‌های موقت مرزی هم گریزی زد و گفت: مرز در شرایط فعلی رها شده و 10 برابر سودی که دارد سوءاستفاده برای واردات کالاهای حرام و ضد امنیتی از آن می‌شود.

رحیمی تاکید کرد: اگر بازارچه‌های موقت مرزی فعال شوند نظارت بر تبادلات مرزی بیشتر خواهد شد و اگر افراد از مسیرهای غیر از مسیر تعیین شده اقدام به واردات کالا بکنند و اتفاقی برایشان بیفتد به عنوان کولبر قلمداد نمی‌شوند و مهاجم و ضدامنیت خواهند بود.

و سخن آخر...

کولبری اگرچه در بین مسوولین و مردم طی سال‌های گذشته به‌عنوان قاچاق تلقی می‌شد اما وقتی رهبر معظم انقلاب اسلامی در بین کارگزاران به موضوع مبارزه با قاچاق ‌پرداختند، در خصوص کولبران ‌فرمودند «باید با قاچاقچیان سفت و سخت رفتار کرد. البته منظور از مبارزه با قاچاق کالا، مقابله با کولبرهای ضعیفی که در برخی مناطق اجناس کوچک را وارد می‌کنند، نیست بلکه منظور قاچاقچیان بزرگی است که با ده‌ها و صد‌ها کانتینر، اجناس قاچاق، وارد کشور می‌کنند.»

کولبران با حداقل دستمزدها بارهای سنگینی را از مرز می‌گذرانند و همه اینها در حالی است که دولتمردان بارها از ساماندهی این وضعیت صحبت کرده‌اند ولی همچنان خبری از عمل نیست!

در جریان کولبری که خوشایند هیچ کس نیست اتفاقات زیادی رخ می‌دهد، عده‌ای زخمی می‌شوند و برخی هم جانشان را از دست می‌دهند اما با این حال کولبری همچنان با همه مشقاتش ادامه دارد.

کولبران گاها قاچاقچی لقب می‌گیرند چراکه سعی دارند کالاهایی را بدون مجوز و از راه‌های غیررسمی‌ از مرز وارد کنند.

بسیاری از افرادی که کولبری می‌کنند دارای تحصیلات دانشگاهی هستند که به دلیل نبود زمینه اشتغال و از سر اجبار به این کار روی آورده‌اند و این نکته قابل انکاری نیست که فقر، تعادل و چارچوب‌های زندگی آدم‌ها را به شکلی که حتی انتظارش را ندارند، تغییر می‌دهد.

مشخصا کولبری یکی از خطرناکترین راه‌ها برای تامین معیشت است، معیشتی که در مجادله با زندگی و مرگ بدست می‌آید.

«نبود زیر ساخت‌های اقتصادی»، «عدم سرمایه‌گذاری»، «ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻓﺎﺣﺶ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎی ملی ﺑﻪ برخی ﺍﺳﺘﺎﻥ‌ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ» و «ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌ﻫﺎی ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ» از جمله دلایل مربوط به گسترش پدیده کولبری هستند و مادامی که این دلایل وجود دارند نمی‌توان انتظار داشت که کولبری از واژگان مردم بیفتد.

و حال انتظار می‌رود دولت مردمی آقای رئیسی به موضوع ساماندهی کولبران ورود کند و کاری که در دولت قبل شعاری به آن پرداختند، را تمام کند.

انتهای پیام/۲۳۳۰/۷۱/ع